Dit is het allerbeste wat het decennium heeft voortgebracht. Vandaag: 30 tot 21.
30. Swans :: To Be Kind (2014)
De voorlaatste incarnatie van Swans is zonder twijfel de beste. En het epicentrum van die incarnatie heet To be Kind, een magnum opus waarin Michael Gira ongehoord muzikaal uit de hoek komt en het onderste uit de kan haalt van wat het concept ‘album’ nog kan of mag betekenen. To Be Kind valt immers te beschouwen als een soort muzikaal verhaal (néén, geen fucking musical). Als je dit (zeer) lange album beluistert, overkomt je meermaals het gevoel dat je ergens onderweg bent overgeschakeld op een ander Swans-album of zelfs een andere band. En dat komt niet door een gebrek aan coherentie, maar wel door de diepgang, die zelfs voor Swans ongezien is. Zowel qua variëteit als thematiek is To Be Kind een exploratie zonder weerga, een nietsontzienende tocht die van donker naar licht gaat en weer terug. Altijd weer op zoek naar die krankzinnige groove. (mph)
Hoogtepunt: “Toussaint L’Ouverture”, het tweede deel van een nummer dat bijna de helft van deze plaat inneemt. Zoek de naam op Wikipedia en lees de historie van deze figuur met dit op de achtergrond. Over geschiedenis leren voelde zelden zo intens.
29. Beach House :: Teen Dream (2010)
In de eerste maand van het nieuwe decennium zette één van de bands die op z’n minst de indierock van de jaren ‘10 zou bepalen, zichzelf meteen op de kaart. Teen Dream is misschien niet de beste plaat van Beach House, maar ze bevat een charme, naïviteit en ongedwongenheid die zo eigen zijn aan een groep vlak voor de grote doorbraak. De songs van Teen Dream hebben niet het IMAX-formaat waar de groep zo bekend om is, maar de plaat is dromerig genoeg om het hart van elke romantisch aangelegde indieliefhebber sneller te doen slaan. Victoria Legrand en Alex Scally tonen hun krachtig songschrijverschap op nummers als “Norway” en “Walk In The Park”, de soundtrack bij een prille lente. Teen Dream is exact wat de titel zegt: een plaat om zorgeloos jong op te zijn. In 2010 mocht dat nog. Daarna werd dat soms wat moeilijker. Teen Dream is een plaat om te koesteren als een vergeelde klasfoto. (ml)
Hoogtepunt: Een zachte gitaarlijn doet “Silver Soul” openbloeien. De dag breekt aan, de zon komt op om nooit meer helemaal onder te gaan. Spreken we dat af?
28. Sufjan Stevens :: Age of Adz (2010)
Het melodramatische meesterwerk van wat nu al een levende legende is. Age of Adz zag de term postironie geboren worden in een indiecontext, verhief autotune tot een kunstvorm en liet volwassenen dansen als kinderen, maar dan wel met tranen in de ogen.
Alles aan deze tachtig minuten durende trip is over the top. Het aantal tracks op elk nummer, het belachelijk intensieve gebruik van drumcomputers en de 25 (!) minuten durende slottrack (‘Impossible Soul’, noem dat maar gelijk de beste song van afgelopen decennium). Je weet bij Age of Adz simpelweg niet waar te beginnen. Eens je de obligate honderd luisterbeurten achter de rug hebt en elk detail van dit grandioze werk in kaart hebt gebracht, voelt Age of Adz nog steeds als een avontuur. Of beter, als een arc. Stevens kruipt in de huid van een pak alter ego’s, waarmee hij zijn persoonlijke spanningsveld tussen christelijke moraal en hedonisme exploreert en zijn demonen confronteert. Een tour de force waarvoor woorden soms tekortschieten.
Gelukkig laat Sufjan Stevens net zo vaak de vele instrumenten spreken, terwijl hij zijn roots als folkzanger-met-banjo nooit verloochent. Klinkt onmogelijk. Is het ook. Zo goed is Age of Adz dus, een Impossible Soul. (mph)
Hoogtepunt: “Impossible Soul” is een album binnen een album. Het is Sufjan Stevens’ Dopesmoker/Jerusalem, niets meer en niets minder.
27. Father John Misty :: I Love You, Honeybear (2015)
Ah, de liefde: over geen enkel ander onderwerp zijn ooit meer songs en platen gemaakt. Maar zelden deed een artiest het op zo’n flamboyante, franke en plastische wijze als Father John Misty. We komen van alles te weten over de relatie tussen Josh Tillman en zijn vrouw Emma: van welke lichaamssappen er vloeiden op zijn huwelijksnacht tot zijn diepste onzekerheden over het huwelijk. De liefde is op I Love You, Honeybear even sacraal als plastisch, zowel heilig als geperverteerd. Muzikaal is de plaat een ratjetoe van arrangementen die drama met vakmanschap verenigt. Op I Love You, Honeybear viel het personage Father John Misty definitief in zijn plooi, ergens tussen authentiek en fake in. Hij irriteert je of verleidt je, maar je kon daarna niet meer om hem heen – al was het maar omdat zijn ego in de weg staat. Het sterke aan I Love You, Honeybear is dat je al die ballast tegelijk ook niet nodig hebt om gewoon te genieten van de prachtige songs. Je kunt ook gewoon de wereld voor een klein uurtje buitensluiten, want zoals Tillman zingt in “Holy Shit”: “I fail to see / what that’s gotta do / with you and me”. (ml)
Hoogtepunt: “Holy Shit”, waarin Tillman perfect het cocongevoel van de prille liefde weet te vatten.
26. Mount Eerie :: A Crow Looked At Me (2017)
Phil Elverum verloor zijn echtgenote Geneviève Castrée in 2016 aan kanker, amper een jaar na de geboorte van hun dochter. Op A Crow Looked At Me schrijft hij het rouwproces van zich af. Met een uitgebeend geluid gaat Elverum met soms pijnlijke directheid in op zijn verwerkingsproces. Alsof je in het dagboek van Elverum zit te bladeren, zo voelt het aan. De anekdotes, de vertwijfeling, de smart: dit is geen easy listening, maar een mokerslag die de luisteraar verweesd achterlaat. Of wat verwacht je van een album dat opent met de woorden “Death is real”? Als blik op de psyche van een rouwende man is dit een van de eerlijkste, indringendste en pakkende albums van het decennium. (bw)
Hoogtepunt: Het is onmogelijk geen traan weg te pinken als Elverum in “Real Death” vertelt hoe hij enkele dagen na het overlijden van zijn vrouw een pakketje voor zijn dochter ontvangt dat zij nog opgestuurd had.
25. Deafheaven :: Sunbather (2013)
Naar verluidt verkondigden azijnpissende puristen met vervaarlijk priemende wijsvinger dat Sunbather niet onder de noemer ‘black metal’ valt. De discussie is irrelevant, maar niettemin hebben ze gelijk: metal is enkel het begin, dit album is zoveel meer. Jawel, er zijn de screamo vocals van George Clarke die tekeergaat als Gargamel die op een legoblokje trapt, de blast-beats en de tremologitaar, maar de grootste invloeden komen uit de hoek van postrock en shoegaze, met reverb, melancholische flarden piano en een onheilszwangere sfeer waarbij Godspeed! You Black Emperor nooit ver weg is. De grootste gemene deler in deze genremix is een perfect afgesteld gevoel voor drama, pijn en rauwe passie. Sunbatheris wat gebeurt wanneer extreme lelijkheid en schoonheid de handen in elkaar slaan met maximaal overdonderend effect als gevolg. Soms over the top, maar steeds gecontroleerd zonder de compositie uit het oog te verliezen. Deafheavens grootste verdienste is het over de streep trekken van mensen die voorheen niet over een hart voor hard beschikten. (se)
Hoogtepunt: De band haalt zijn beste Explosions In The Sky boven op “Dream House”. Clarke vormde zijn deprimerende staat van stuurloosheid om tot een granieten brok van de mooist denkbare malaise. Instant bevrediging voor wie houdt van een sterke opbouw vol verschroeiend lawaai, harmonieuze melodieën, crescendo’s en zacht twinkelende postrockinterludes. Wie tijdens de laatste twee minuten (“I want to dream”) geen stille tranen over zijn wangen voelt stromen, mag wat ons betreft op de wachtlijst voor een harttransplantatie.
24. Car Seat Headrest :: Teens of Denial (2016)
Hen de redders van de indierock noemen, is misschien wat overdreven, maar Will Toledo en zijn trawanten blazen op zijn minst extra leven in het genre. Na tig bandcampalbums (deels herwerkt en gebundeld opTeens Of Style) en een ep, is Teens Of Denial misschien wel Car Seat Headrests eerste échte studioalbum. De kopman gooide zijn lo-fi esthetiek overboord en sleutelde meer aan de structuur van zijn nummers zonder zijn liefde voor gitaargroepjes uit de jaren ‘90 uit het oog te verliezen. De grootste troef ligt echter in de clevere teksten: met de monotone murmel van iemand die het allemaal al eens gezien en gehoord heeft, schetst hij binnen de grenzen van een song een meeslepende leefwereld en topt dat af met een memorabel refrein dat erom vraagt meegescandeerd te worden. Een troostende schouder bieden aan adolescenten in een existentiële crisis en toch onweerstaanbaar energiek klinken: Will Toledo kan dat. (se)
Hoogtepunt: Fan zijn van Car Seat Headrest vergt een lange adem. In “The Ballad Of The Costa Concordia”, meer sage dan lied, vergelijkt de vertwijfelde verteller de staat van zijn leven met het droeve lot van de gelijknamige zinkende sloep. Toledo steekt van wal met een bezwerende klaagzang en weemoedige koperblazers (“How the hell was I supposed to steer this ship?”), laat zeven minuten lang het melodramapeil gestaag stijgen, om na een vervormd flardje Dido (“I won’t go down with this shit”)het roer over te laten aan een ouderwets potje gitaarrammen. Vorm en inhoud vinden elkaar in een langgerekte, aanstekelijke ‘foert’: “I give up”.
23. Beach House :: Thank You Lucky Stars (2015)
Geen band die het aflopende decennium zo consistent presteerde als Beach House. In plaats van deze Thank Your Lucky Stars had hier net zo goed Bloom (2012), 7 (2018) of het twee maanden voor TYLS verschenen Depression Cherry kunnen staan. En Teen Dream (2010) passeerde hier daarnet al.
Vanwaar dan deze keuze? Omdat Thank Your Lucky Stars stiekem het diepste snijdt. Ook al laten opener “Majorette” en een paar extreem rudimentaire composities iets anders vermoeden, dit album is een ode aan de vergankelijkheid van alles wat mooi is in het leven. En tegelijk heeft TYLS een louterende capaciteit, die zelfs vergeleken met andere Beach House-platen ongezien krachtig is. Telkens als je deze plaat oplegt, stort je jezelf in het bitterzoete universum van je eigen herinneringen. Een plaat van ochere 45 minuten die dat zo moeiteloos teweeg kan brengen, is niets anders dan een klein meesterwerk. (mph)
Hoogtepunt: “Elegy to the Void”, omdat het als Beach House meets My Bloody Valentine klinkt. We zouden bijna gaan denken dat perfectie dus wél bestaat.
22. Tool :: Fear Inoculum (2019)
Een album dat zo lang op zich liet wachten dat we ons afvroegen of er überhaupt nog iemand op zat te wachten. Ja, dus. En zelfs al worden de krankzinnig hoge verwachtingen niet volledig waargemaakt, Fear Inoculum heeft zich toch bewezen als Tools meest dynamische plaat.
Afsluiter “7empest” werd een instant klassieker van het kaliber “Lateralus”. Op dat nummer schijnt gitarist annex art director Adam Jones als nooit tevoren, maar toch is nota bene hun bassist de hofleverancier van muzikale uitschieters; wat Justin Chancellor op Fear Inoculum doet, is ronduit buitenaards. Hij zorgt er eigenhandig voor dat Tool vandaag over de beste ritmesectie van de planeet beschikt. Fear Inoculum overtreft het niveau van Tools beste platen níét, maar komt aardig in de buurt. Wie met dat niveau vertrouwd is, weet dat dit album in deze lijst thuishoort. (mph)
Hoogtepunt: “7empest” uiteraard, misschien wel Tools beste nummer. De titel verklapt al hoe het klinkt, maar dat maakt deze epische track niet minder spannend.
21. Matana Roberts :: Coin Coin Chapter One: Gens De Couleur Libres (2011)
Ze stond al even te boek als een buitengewone improvisator en saxofoniste, maar het eerste deel van haar Coin Coin-cyclus katapulteerde Matana Roberts meteen naar een sterrenstatus binnen de wereld van de experimentele muziek. Ze was overduidelijk verankerd in de wereld van de fire music – het gemarginaliseerde freejazzgeteisem dat vooral aanslaat bij de hongerigste oren –, maar haakte er een educatief, folkloristisch en hoogst persoonlijk karretje aan vast.
Dit eerste deel bevat een waanzinnige dynamiek en onthutsende rauwheid, doordrongen van de fysieke sensaties van de gospelkerk, de tintenmagie van de betere geschiedschrijving en de naaktheid van een hoogstpersoonlijk exorcisme. Samen met een stevige batterij muzikanten schreeuwt en scheurt Roberts erop los, steeds intenser zoekend in een combinatie van familiekroniek en universele les. Muziek vanuit het hart en de onderbuik, maar vooral ook van enorme waarde: wat Roberts wilde bereiken, is immers niet alleen verderbouwen op het pionierswerk van muzikale voorgangers, maar het aanvullen van de Afro-Amerikaanse geschiedschrijving, met beelden, verhalen en songs vol hoop en schoonheid, maar ook racisme, vernedering en pijn.
Het leidde regelmatig tot een resultaat – “panoramic sound quilting” noemt ze ’t zelf – met een kathartische, soms huiveringwekkende intensiteit. Intussen is deze artieste beland bij het vierde deel van haar cyclus, maar de verrassende impact van dit eerste hoofdstuk blijft onvergetelijk. (gp)
