Inside Man

Er zijn verschillende manieren waarop een filmmaker kan reageren op
een flop: je hebt erbij die zich niets aantrekken van het falen van
een prent, en gewoon doorgaan op de ingeslagen weg, zonder rekening
te houden met iets anders dan hun persoonlijke voorkeuren. En dan
heb je ook nog een hele grote groep die bang wordt, en besluit om
het de volgende keer toch maar wat kalmer aan te doen. Om
commerciëler, conventioneler te worden. Ik had nooit gedacht dat ik
het zou moeten zeggen, maar dat is precies wat Spike Lee heeft
gedaan met ‘Inside Man’. Zijn vorige film, ‘She Hate Me’, was, laat ons eerlijk zijn,
een fenomenale flop – een misbaksel waar geen hond naar is gaan
kijken. En wat doet de heer Lee, nochtans gekend als een
relschopper en een raciale moralist? Hij bindt in. Hij maakt een
veilige, honderd procent conventionele policier waar niemand
aanstoot aan kan nemen. ‘Inside Man’ is goed gemaakt – als
regisseur heeft Lee zoveel talent dat hij geen saaie of slecht in
elkaar gestoken film kàn maken – maar het is geen Spike Leefilm.
Het is doodgewone, zij het professioneel gemaakte Hollywoodcinema,
die net zo goed van honderd andere regisseurs had kunnen
komen.

Het verhaal begint met een bankoverval: een stel gemaskerde
criminelen onder leiding van Clive Owen (zowat de hele film lang
onherkenbaar achter zijn vermomming), gijzelt de werknemers en
klanten van een bank op Wall Street. De politie wordt gewaarschuwd
en rechercheur Keith Frazier (Denzel Washington) krijgt de leiding
over de zaak. De routinemaatregelen van elk gijzelingsdrama worden
getroffen: de bankovervallers eisen een jet om mee weg te vliegen,
Frazier probeert te weten te komen met hoeveel de slechteriken zijn
en wat ze van plan zijn, er wordt een eerste gijzelaar vrijgelaten
in ruil voor voedsel enzovoort… Tot duidelijk wordt dat de
overvallers absoluut niet geïnteresseerd zijn in het geld in de
kluis. Zij gaan voor iets anders. De zaak wordt nog ingewikkelder
wanneer de grote baas van de bank (Christopher Plummer) bang wordt
dat zijn persoonlijke kluis geroofd zal worden. Om dat te
voorkomen, schakelt hij Madeline White (Jodie Foster) in, een
soortement professionele ritselaar die overal invloed heeft.

Aan de cast zal het in ieder geval niet gelegen hebben: ‘Inside
Man’ heeft een zodanig indrukwekkende sterrencast dat ik een
adequate samenvatting van de plot kan geven zonder zelfs de
personages te vermelden die worden gespeeld door Willem Dafoe of
Chiwetel Ejiofor (een acteur die voor het eerst opviel in ‘Dirty Pretty Things’ en sindsdien steeds
vaker opduikt, steeds in sterke bijrollen). Al die acteurs leveren
stevig werk, hoewel je je kunt afvragen of het wel nodig is om een
klassebak als Dafoe in een verwaarloosbaar rolletje als timide flik
te stoppen. Hoe het ook zij, we krijgen wall-to-wall grote
namen, die ook nog eens allemaal goed kunnen acteren.

Oppervlakkig gezien is ‘Inside Man’ een aardig filmpje: het tempo
zit er goed in, het verhaal neemt enkele keren een wending die we
niet hadden zien aankomen, en er zit zelfs verrassend veel humor
in: een scène waarin Clive Owen en Washington een babbeltje doen
over de liefde, is hilarisch. Het probleem schuilt ‘m er echter in
dat we minstens één keer per jaar zo’n film zien passeren. Vaak
zijn ze niet zo goed gemaakt als deze, dat is waar, maar het blijft
gewone kost. Waar zit de Spike Lee van ‘Do the Right Thing’, ‘Clockers’ of ’25th Hour’? In die films zagen we een
regisseur aan het werk die iets te vertellen had en dat op een
bevlogen, soms briljante manier deed. Hier, daarentegen, krijgen we
diezelfde regisseur die in sé geen lor te vertellen heeft en dat op
een zo overtuigend mogelijke manier tracht te doen. De gelegenheden
waarop Lee dan toch voorzichtig probeert om een paar van zijn oude
thema’s boven te halen (een Sikh wordt aanzien voor een arabier en
navenant behandeld door de politie), voelen dan ook geforceerd
aan.

Bovendien had ik veel moeite met het personage van Jodie Foster:
het wordt nooit helemaal duidelijk hoe het komt dat ze zoveel
invloed heeft. Hoe is het mogelijk dat ze zonder afspraak bij de
burgemeester binnenspringt en daar eventjes eist om toegelaten te
worden in een bank waar een gijzeling gaande is? Het was
waarschijnlijk de bedoeling om van haar een mysterieus personage te
maken, iemand die met vanalles bezig is zonder dat iemand precies
weet wat of waarom. Eén van de spreekwoordelijke “hoge omes”,
hoewel zij dan een tante is. Maar in de praktijk levert dat enkel
ergernis op – dit is een personage wiens rol in het verhaal voor de
duvel maar niet duidelijk wil worden.

Het einde is ook een teer punt – wanneer is een film over een
bankoverval gedaan? Als de overval afgelopen is, natuurlijk. Daarna
mag je nog maximaal tien minuten doorgaan om alles af te ronden (en
dan ben je ’t eigenlijk al lang aan het rekken). Lee gaat hier nog
een twintig minuten door. Na de crisis in de bank introduceert hij
nog een uitgebreide epiloog waarin de plot weer een andere richting
ingestuwd wordt. En op dat moment is het gewoon te laat om dat nog
te doen. Ik klink negatiever over ‘Inside Man’ dan eigenlijk zou
mogen, veronderstel ik. Zolang je ernaar zit te kijken, is het leuk
om de film te volgen. Het verhaal bevat enkele leuke vondsten, het
is grappig, goed gemaakt en goed geacteerd. Maar het is allemaal zo
doorsnee, zo been there, done that. Je mag zeggen wat je
wilt van ‘She Hate Me’, maar het was
tenminste een prent die de persoonlijkheid van de cineast meedroeg
– of dat nu positief of negatief was. ‘Inside Man’ draagt niets
mee. Het is leuk, maar daar houdt het dan ook bij op.