Soms kan een succesvol typetje op lange termijn de dood van je
carrière betekenen. Rowan Atkinson, bijvoorbeeld, begon in de jaren
tachtig als een geweldige, levendige komiek in ‘Not the Nine
O’Clock News’ en ‘Blackadder’, maar toen hij zijn meest populaire
personage introduceerde, ging het niveau van zijn werk zienderogen
achteruit. ‘Mr. Bean’ was leuk in het begin, maar na een paar jaar
waren alle mogelijkheden ervan definitief uitgeput. Toen ging de
serie nog ettelijke jaren door. En toen kwam er een film. En toen
kwam er nog eens ‘Johnny English’, waarin je in principe Mr. Bean
als geheim agent te zien kreeg. Gewoon door uitentreure te blijven
doen wat mensen hem graag zagen doen, had Rowan Atkinson de poten
onder z’n eigen stoel weggezaagd.
Vandaar dat het zo leuk is om hem bezig te zien in ‘Keeping Mum’:
Rowan Atkinson actéért ditmaal. Hij trekt geen smoelen, hij spreekt
verstaanbaar en zijn personage is niet helemaal idioot. Zou er dan
toch nog hoop zijn?
Atkinson speelt Walter Goodfellow, de dominee van een onooglijk
dorpje in Engeland, die zich blindstaart op de problemen van zijn
parochianen, maar ondertussen niet doorheeft dat zijn eigen gezin
op instorten staat. Zijn vrouw Gloria (Kristin Scott Thomas)
verveelt zich te pletter en is dan maar beginnen flirten met haar
golfinstructeur (Patrick Swayze). Zijn zeventienjarige dochter
Holly ligt elke dag met een andere kerel te vozen en zijn zoontje
Petey wordt gepest op school. De problemen van het gezin Goodfellow
smelten echter weg als sneeuw voor de zon wanneer de bejaarde Grace
(Maggie Smith) bij hen komt inwonen als huishoudster. Plotseling
houdt de hond van de buren op met zijn irritante gekef, plots
blijken de fietsen van Petey’s pestkoppen gesaboteerd en plots
verdwijnt Swayze mysterieus van het toneel. Grace is immers dan wel
een lief oud dametje, maar ze is ook gewoon een moordzuchtige
maniak die fiks tekeer kan gaan met spade en strijkijzer. Je zou
haar zó willen adopteren als ere-grootmoeder.
Een groot deel van de humor van ‘Keeping Mum’ schuilt in de
pragmatische houding die zowat alle personages aannemen tegenover
de moordzucht van lief oude besje Maggie Smith. De kranige senior
zelf blijft er steeds bij glimlachen, en maakt doodgemoedereerd
heerlijk uitgebreide ontbijten klaar nadat ze weer eens een lastige
buurtbewoner om zeep heeft geholpen. En ook de andere personages
reageren niet met de verontwaardiging die je zou verwachten wanneer
ze dan toch te weten komen wat Grace zoal uitspookt. In de traditie
van de ouderwetse Ealing-komedies uit de jaren vijftig worden
extreme situaties hier gereduceerd tot perfect aanvaardbare
gedragingen. Zegt Kristin Scott Thomas: “Er ligt een lijk in mijn
vijver!” Antwoordt Maggie Smith, zonder een spier te vertrekken:
“Drie eigenlijk, lieverd. Zal ik een kopje thee maken?”
Dat is dan de essentie van Britse humor, veronderstel ik: een
stiff upper lip blijven behouden, zelfs onder de meest
bizarre situaties. De plot roept vage herinneringen op aan de Frank
Capra-klassieker ‘Arsenic and Old Lace’, maar daar ging men in ware
screwball-traditie radicaal de andere richting uit, en liep
iedereen continu hysterisch over en weer. ‘Keeping Mum’
daarentegen, is een toonbeeld van understatement, van
subtiliteit.
De acteurs helpen uiteraard om ervan te maken wat het is: Rowan
Atkinson houdt zich erg kalm en weet op die manier voor het eerst
in lange tijd nog eens een geloofwaardig personage neer te zetten.
Het is overigens opvallend dat ‘Keeping Mum’ absoluut geen vehikel
is geworden voor de acteur. Maggie Smith en Kristin Scott Thomas
hebben minstens evenveel te doen als hij, en nemen naar het einde
van de film zelfs de overhand. Scott Thomas staat in eerste
instantie bekend als een “serieuze” dramatische actrice, maar heeft
in het verleden al bewezen dat ze over een uitstekende komische
timing beschikt, en bevestigt dat ook nu. Tijdens de laatste
twintig minuten van de film is zij het die, samen met Maggie Smith,
de prent moet dragen, niét Rowan Atkinson, en de beide dames doen
dat met flair. Smith is natuurlijk al jaar en dag een vaste waarde
– de heerlijke mevrouw mag tegenwoordig dan wel voornamelijk bekend
zijn als professor McGonagall uit de ‘Harry Potter’-reeks, ze
blijft een schitterende comédienne. Een moordwijf, enfin.
Niettemin zijn er aantal kleine mankementen aan het scenario. Zo
leidt de aanwezigheid van Grace in het huishouden Goodfellow bijna
Mary Poppinsgewijs tot een toenadering tussen de verschillende
familieleden: de pestkoppen van Petey krijgen lik op stuk, Walter
besteedt weer wat extra aandacht aan zijn echtgenote en de
nymfomane Holly begint plotseling als een goede huismoeder taarten
te bakken. Allemaal goed en wel, maar die laatste transformatie
wordt op geen enkele manier verklaard – plotseling blijkt Holly in
te zien hoe leuk het is om thuis te blijven en ook haar nieuwe
vriendjes met de rest van het gezin te delen. Eigenaardig. Het
personage Petey wordt dan weer op- en afgevoerd naargelang het de
makers van de film uitkomt: tijdens het laatste half uur zou zijn
aanwezigheid hinderlijk zijn voor het verhaal, dus zien we hem
nauwelijks. Waar is die kleine opeens naartoe, hebben ze hem
opgesloten in zijn kamer?
Ook lijkt regisseur Niall Johnson moeite te hebben om zijn verhaal
te beëindigen: we krijgen een drietal scènes die hij gerust had
kunnen gebruiken om de boel af te ronden, maar dan gaat hij nog
enkele minuten door om ons een uitsmijter te geven die niet
helemaal bevredigend overkomt na al wat eraan voorafging.
Maar goed, dat kan niet verhinderen dat ‘Keeping Mum’ een
plezierige zwarte komedie is. Geef mij een lief oud dametje dat
mensen van kant maakt en een Patrick Swayze die niet te beroerd is
om met zijn eigen American lover boy-imago te spotten, en u
hoort me niet klagen. Good fun, I say.
