Nog voordat iemand de film gezien had, veroorzaakte Alex Garlands Civil War al de nodige controverse. Het opzet – dat Californië, Texas en Florida zich hadden afgescheiden van de Verenigde Staten – werd immers gefileerd door allerlei onverlaten op obligate sociale media die het weinig ‘realistisch’ vonden dat blauwe en rode staten een alliantie zouden aangaan in een secessie. In eerste instantie is die bedenking blind voor de huidige realiteit in de Californische politiek van wat doorgaans gezien wordt als een democratische staat die inderdaad, zoals de rest van de VS, naar rechts aan het opschuiven is. Anderzijds doet dat er nauwelijks toe omdat de heisa ook eens te meer onderstreept dat de gemiddelde internettrol (en vele anderen) nog altijd schijnt te denken dat de primaire taak van kunst, fictie en/of film is om een of andere grond in de realiteit te hebben.
Toen de prent eindelijk in première ging op het SXSW-filmfestival in de Texaanse stad Austin, bleek al heel snel dat de hele achtergrond van die fictieve burgeroorlog in de verste verte niet is waar Garlands film in geïnteresseerd is. We krijgen nauwelijks enige informatie over wat precies tot de situatie geleid heeft, en wat we wel te horen krijgen, wordt op slimme manier in de dialogen verwerkt en dus niet via exposities opgelepeld.
Aangezien de film start in medias res wil dat zeggen dat we bijzonder weinig informatie hebben wanneer Lee wordt geïntroduceerd (Kirsten Dunst, wiens personage geïnspireerd werd door model en journaliste Lee Miller, die ook bij naam wordt genoemd). Lee en een paar collega’s zijn journalisten van verschillende pluimage die in de chaos na de ineenstorting van het land op zoek gaan naar het juiste interview en de juiste foto op het beste moment. Het is die hang naar sensatie en het deel uitmaken van ‘het moment’ die de kern van de film vormen. Veel meer dan een politiek pamflet of een oorlogsfilm, is Civil War dan ook een prent die schatplichtig is aan films als Salvador, Under Fire of – vooral – The Year Of Living Dangerously, zij het dan ontdaan van elke mogelijke politieke dimensie (het is wellicht ook geen toeval dat het beeldformaat 1:85 is, een formaat dat hoogdagen kende ten tijde van die voornoemde titels).
Om de kern van zijn betoog kracht bij te zetten en tegelijkertijd de kijker medeplichtig te maken aan de drang naar spanning en beleving, kiest Garland voor een stijl die op gedurfde manier muziek injecteert of plotse momenten van grandeur en verstilling biedt. Een vroege hinderlaag is zo opwindend in beeld gezet dat we bijna schaamte zouden moeten voelen omwille van de adrenaline die ermee gepaard gaat (wat uiteraard de bedoeling is) om dan plots een paar scènes later om te slaan in brutaal en schier
ondraaglijk geweld. Dat werkt … tot op zekere hoogte. Uiteindelijk is het immers de stijl die ook een beetje de achillespees wordt van Civil War. Omdat elke vorm van context geweerd wordt teneinde de focus te leggen op de journalisten en hun drijfveren, en omdat alles verpakt wordt in een strakke en flitsende vormgeving, slaagt dit drama er immers nooit echt in om ook iets anders te zeggen dan de ene gedachte die de hele film draagt. Dit is degelijk gemaakte cinema met een enkel doordacht concept erachter, maar méér dan dat wordt het ook niet.
