Films zijn doorgaans gebaseerd op een sterk verhaal, of het nu gaat over een boek, waargebeurde feiten, een origineel scenario of wat losse storyboards die een verdere uitwerking verdienen. De Japanse regisseur Ryûsuke Hamaguchi bediende zich voor zijn nieuwste langspeler Evil Does Not Exist echter van een minder conventionele werkethiek die dan ook wel enige gewenning vereiste (hoe de prent zou eindigen was volgens hem tijdens het draaien nog een vraagteken). Componist Eiko Ishibashi, die ook de fantastische soundtrack van Hamaguchi’s prijzenbeest Drive My Car verzorgde, kwam met een drietal nieuwe nummers bij hem aankloppen met het verzoek om er een begeleidende film, of zeg maar visueel klankbord, bij te maken met als enige leidraad dat de beelden een boodschap moesten brengen over de natuur. Het resultaat daarvan was de stille film Gift, die tijdens de vorige editie van Film Fest Gent (en als onderdeel van Videodroom) getoond werd met Ishibashi live op het podium voor de begeleidende soundtrack. Evil Does Not Exist is in principe een verder uitgewerkte en meer narratieve versie van Gift waarbij uiteraard de soundtrack iets meer naar de achtergrond verdwijnt (en soms abrupt midden in een scène wordt afgebroken) en we dus wel degelijk de dialogen van de acteurs te horen krijgen.
We volgen de alleenstaande vader Takumi (Hitoshi Omika) die samen met zijn achtjarige dochter Hana (Ryo Nishikawa) niet zo ver van Tokyo in een bosrijk gebied woont en zijn dagen vult met het klieven van hout en het bottelen van bronwater dat hij verkoopt aan een plaatselijk restaurant. Hun rustige leventje, en dat van enkele andere dorpsbewoners, wordt plots bedreigd wanneer een bedrijf er een glamping – u weet wel, een camping voor mensen die eigenlijk niet zo graag kamperen – wil neerpoten voor toeristen die het drukke stadsleven even willen ontvluchten. De projectontwikkelaars sturen twee afgezanten naar het dorpje om ze te paaien met het klassieke verhaaltje over al het geld dat de toeristen mogelijks zullen achterlaten bij de lokale handelaars, maar niemand moet ervan weten, vooral niet wanneer Takumi hen er op wijst dat de locatie van de septische put hun geliefde waterbron flink kan vervuilen. Kort na die pijnlijke zitting verschuift de focus naar de woordvoerders van het project, die plots begrip lijken te hebben voor de gegronde bezwaren van de bewoners.
De dubbele betekenis van de filmtitel laat zich dan opnieuw voelen, in die zin dat Hamaguchi lijkt te willen aantonen dat het spectrum tussen goed en kwaad niet altijd zo zwart-wit is dan we aanvankelijk denken. Wie of wat het kwaad vertegenwoordigt, zal naarmate de prent vordert slechts heel subtiel geopperd worden, en het slotakkoord zal voor velen onbevredigend en te ambigu zijn. Evil Does Not Exist is dan ook een typisch voorbeeld van een film die baat heeft bij een tweede kijkbeurt. Ook al is dit in grote lijnen een pamflet tegen bedrijfskapitalisme en de uitwerking daarvan op ons milieu, toch dwingt Hamaguchi de kijker om er een eigen interpretatie aan te geven, wat mede versterkt wordt door de visuele taal die hij daarvoor aanwendt. Knipper met je ogen (ook al zitten er vele trage shots in de film) en je mist mogelijks een belangrijk brokje informatie of een suggestieve truc van de camera (DOP Yoshio Kitagawa levert hier overigens prachtig werk).
Hamaguchi zal met zijn laatste worp misschien niet evenveel harten veroveren als hij deed met Drive My Car, maar deze uiterst subtiele en poëtische eco-parabel is op zijn minst een zeer geslaagde stijloefening die, net als de bloedmooie muziek van Ishibashi, lang na de aftiteling aan de ribben zal blijven kleven.
