“I’m not the one you knew / I’m now and then combined / And I’m asking you to have an open mind.” Het is niet dat Björn en Benny zich niet ingedekt hebben, maar mooier dan dat “nu en toen” hadden ze Voyage ook niet kunnen samenvatten.
Voyage. ’t Klinkt gek genoeg als een aanloop naar Arrival, dus de volgorde is verkeerd. Maar het is wel naar ongeveer dat succesalbum uit 1977 dat ABBA met deze lang aangekondigde en toch zo onverwachte plaat terugkeert. De negende van het viertal, dit slotakkoord, klinkt alsof hij al ergens in 1979 had kunnen verschijnen, een beetje voorbij hun discofase, maar nog niet helemaal de moderne popband die een jaar later Super Trouper maakte. En soms is dat ook gewoon zo. “Just A Notion” is een overschotje uit de opnamesessies voor Voulez Vous dat begrijpelijkerwijs is blijven liggen. ’t Is vroege ABBA-hoempapa, waar de groep toen al lang voorbij was.
En misschien is dat wel het opmerkelijkste aan Voyage: dat het geen vervolg is op The Visitors, dat met zijn kille geluid en volwassen thema’s een nieuwe richting wees. Benny, Björn, Agnetha en Anni-Frid leveren eerder een staalkaart van alles wat ze in die dikke tien jaar carrière hebben gedaan. Je hoort opnieuw de folkinvloeden van Björn Ulvaeus in “When You Danced With Me”, een nummer dat meer dan een echo van “People Need Love” laat horen en de doedelzakriedel van “The Piper”. In de vooruitgeschoven single “I Still Have Faith In You” en het kleffe “Little Things” horen we dan weer de schlagertraditie waarvan de prille Agnetha ooit de Zweedse prinses was. Een keer werkt dat, de andere keer is kerstschmalz met belletjes en een kinderkoor. Was. Niet. Nodig. Net als de “Fernando”-fluitjes van “Bumblebee”.
Neen, een perfecte plaat is Voyage niet geworden, maar daar heeft ABBA – altijd al een singlesband pur sang – zich nooit echt om bekommerd. Er is genoeg popgoud te vinden om het album zijn rechtmatige plaats in de canon van de band te geven. Neem nu die andere single “Don’t Shut Me Down”: een masterclass in ABBA-songwriting.
Het begint met een cabareteske intro, een hoorbaar ouder geworden Agnetha in klassieken doen. Björn en Benny laten het uitmonden in een hobbelend discoritme dat ze al minstens drie keer hadden gebruikt − recyclage van baslijnen was hen nooit vreemd. Eenmaal de zwierige strijkers van het refrein opstijgen, is dat al lang vergeven. En dan opent de tweede strofe, en het nummer twinkelt als een sterrenhemel in Disneyland. Björn gooit er nog zijn gedeponeerd huppelend pianootje over om zeker te zijn dat iedereen weet dat enkel ABBA dit helemaal juist weet te doen, net als alleen Agnetha dat soort theatraal einde zo ingehouden kan brengen.
“I Can Be That Woman” is een klein ABBA-drama: een man, een vrouw, voorbij de rand van een relatie, en hun hond. Er is geen uitleg, geen verhaal, enkel een situatie: “You’re confused when you turn to face me / Is it true or is she drunk? / But it’s clear that I’ve hit my rock bottom / I’m aware of how far I’ve sunk”. Een “screw you” verder bedenk je dat Benny en Björn alvast qua teksten met hun tijd zijn meegegaan: het mag tegenwoordig nog wat zwarter en harder.
Het enige nummer waarin de groep de draad van The Visitors nog eens oppikt, is “Keep An Eye On Dan”. De synths klinken wat meer synth-achtig, er is een vaag gevoel van doem en voor het eerst klinken de twee vrouwenstemmen opnieuw als die heerlijk scherpe harpijen, kronkelen hun sopraan en mezzosopraan zich ineen tot een waarschuwing die niet te negeren valt. En kijk, daar zijn Benny en Björn eindelijk ook nog eens met een van hun typische heen-en-weer backing vocals.
Nauwelijks tien nummers lang is Voyage, want in de jaren zeventig volstond dat ook. En net als het toen doorgaans ging, is het vet op het einde ook van de soep. “No Doubt About” zweeft ergens tussen de glamrock van de “Tiger” en het theater van “The Name Of The Game”, slotnummer “Ode To Freedom” is een orkestrale overbodigheid. En daar heeft u het; ABBA heeft dan toch nog eens een plaat gemaakt en daarmee is het viertal, na veertig jaar “pauze van onbepaalde duur”, eindelijk gesplit. Dat het hiermee nu echt gedaan is, heeft de band duidelijk gesteld.
Er zit voor de bookmakers maar één ding op: laat het speculeren over die comeback van The Smiths een aanvang nemen.
