{image}
{image}
Elke nerd op het internet had wel wat te zeggen over de
voorgeschiedenis van deze film: ‘A.I.’ (Artificial Intelligence),
was een verhaal waar wijlen Stanley Kubrick twintig jaar mee
rondliep. De bebaarde goeroe van de mysterieuze filmmakerij
ontwierp mee het verhaal, schetste decors en viel er uiteindelijk
letterlijk dood bij neer. Geen onoverkomelijk probleem, aangezien
het de hele tijd al de bedoeling was geweest dat zijn goede vriend
Steven Spielberg de film zou regisseren, wat de man dan ook
deed.
De discussie die ontwikkelde was dan ook vrij voorspelbaar: is
‘A.I.’ wel van het kwaliteitsniveau dat we hadden kunnen verwachten
indien Kubrick nog geleefd had? Een nutteloze vraag natuurlijk,
aangezien we dat nooit zullen weten; het enige dat we met zekerheid
kunnen zeggen is dat, indien Kubrick aan het stuur had gestaan, de
film a) veel donkerder was geweest en b) de eerste tien jaar de
zalen nog niet had gehaald, zijn doorsnee werktempo in acht
genomen.
Het lijkt me in ieder geval veel zinniger dergelijke
overwegingen overboord te gooien bij het bekijken van ‘A.I.’, want
wat iemand ook mag zeggen, deze film is van a tot z Steven
Spielberg. De plot draait rond David (Haley Joel Osment), een
robotjongen (mecha), die is uitgerust met het vermogen lief te
hebben. Dit prototype wordt toevertrouwd aan een koppel wiens enige
zoon in een coma ligt, maar wordt uiteindelijk verplicht het gezin
te verlaten wanneer die zoon weer ontwaakt. David begint aan een
eenzame zoektocht naar de Blauwe Fee, waarvan hij denkt dat die van
hem een echte jongen kan maken. Daarbij wordt hij bijgestaan door
een levende teddybeer en Gigolo Joe, een liefdesmecha, gespeeld
door Jude Law.
Zoals u wel gemerkt zult hebben, heeft dit verhaal veel te
danken aan ‘Pinocchio’, een feit waarvoor Spielberg ook helemaal
geen excuses zoekt; het voorlezen van het verhaaltje aan David en
zijn niet-echt-broertje is een sleutelscène in de eerste akte, en
de finale speelt zich af in het onder water gelopen pretpark van
Coney Island, aan de Pinocchio-attractie. Spielberg houdt van
‘Pinocchio’; het was één van de eerste films die hij zich kan
herinneren uit zijn jeugd, en verwijzingen ernaar zitten ook in
zijn vroegere films, vooral in ‘Close Encounters Of The Third
Kind’. De vorige keer dat de man een ode wilde maken aan een bekend
en geliefd sprookje, kwam hij met Hook op de proppen, wat niet veel
mensen hem in dank hebben afgenomen. Deze keer verhoogt hij het
risico nogmaals, door zelf krediet te nemen voor het script, zijn
eerste schrijfpoging sinds ‘Poltergeist’ in 1982, en zijn eerste
script voor een film die hij ook zelf regisseert sinds ‘Close
Encounters.’.. in 1977 (hoewel erover te discussiëren valt of hij
ook ‘Poltergeist’ niet geregisseerd heeft).
Op verscheidene manieren een gewaagde onderneming dus: Spielberg
zag zichzelf geconfronteerd met de uitdaging om, willen of niet,
het nalatenschap van de door velen heilig beschouwde Stanley
Kubrick uit te werken, hij zette zijn eigen naam onder het
scenario, en verhoogde de nieuwsgierigheid en verwachtingen dan ook
nog eens door een ongelooflijk knappe, geheimzinnige campagne op
het internet.
Is het resultaat geslaagd? Ja, eigenlijk wel. Sterker nog, na
het nogal overschatte ‘Saving
Private Ryan’ is ‘A.I.’ Spielberg’s beste film sinds ‘Schindler’s List’ (evenwel zonder
het niveau van die klassieker te behalen). Spielberg vertelt zijn
verhaal op een kalme, langzame manier, besteedt aandacht aan
details, en gunt zijn personages de tijd om een relatie en een
persoonlijkheid te ontwikkelen tijdens de eerste akte (David’s
verblijf bij zijn pleegouders). Het gevolg is dat de scène waarin
David wordt achtergelaten een emotionele mokerslag is, die zonder
een enkele valse noot gespeeld wordt. Dit is de pay-off van drie
kwartier set-up, en jongens, wat werkt dit goed!
Vervolgens zien we David’s zwerftocht, samen met Gigolo Joe,
doorheen de boze wereld van de “echte” mensen, wat resulteert in
een hallucinante, uitstekend geënsceneerde sequens in de “flesh
fairs”, waar de regisseur zijn kans aangrijpt om zijn technisch
vernuft eens te meer te tonen en ook het nieuwe personage, de
liefdesmecha, aan zijn held te koppelen. Gigolo Joe wordt gespeeld
door Jude Law, die net als kleine held Haley Joel Osment precies de
juiste toon weet te treffen tussen humaniteit en mechanisme. Bij
Osment komt het echter nog knapper over, aangezien hij nog zo jong
is. Dat voordeel heb je nu eenmaal als je elf bent.
Spielberg is hoe dan ook de ster van de show: hij slaagt erin om
een onderhoudende, van uitstekende special effects voorziene film
op te zetten met een meeslepend verhaal en een onmiskenbare
identiteit, terwijl hij toch een aantal serieuze thema’s mee binnen
weet te smokkelen: wanneer is iemand “echt”? Is het genoeg om zelf
lief te hebben als je liefde terug wil krijgen? Wat is de aard van
liefde? Heavy shit, zeker voor een man die keer op keer ervan
beschuldigd werd een gebrek aan diepgang te hebben.
Lange tijd lijkt ‘A.I.’ op een meesterwerk – tot aan de laatste
twintig minuten. Zonder het einde van de film te willen verklappen,
kan ik wel zeggen dat het dreigende sentiment dat tot dan toe
veilig op afstand bleef, volledig losgelaten wordt, tot je tenen
zich in een boog van 180 graden omhoog krullen. Wat niet alleen
jammer is, maar ook vrij pijnlijk.
Dat is het tragische van de film, denk ik: het is een gemankeerd
meesterwerk, van een man die blijkbaar zelf wel besefte dat hij
goed bezig was, en dan in de montagekamer simpelweg niet wist
wanneer het tijd was om het beeld zwart te laten worden en de
aftiteling te laten lopen. Er zit hart in deze film – net iets te
veel hart.
De trailer van A.I.:
<object width=”480″ height=”295″><param name=”movie”
value=”http://www.youtube.com/v/sqS83f-NUww&hl=nl&fs=1″></param><param
name=”allowFullScreen” value=”true”></param><param
name=”allowscriptaccess” value=”always”></param><embed
src=”http://www.youtube.com/v/sqS83f-NUww&hl=nl&fs=1″
type=”application/x-shockwave-flash” allowscriptaccess=”always”
allowfullscreen=”true” width=”480″
height=”295″></embed></object>
