Tegelijk een feminist én een moeder zijn was geen optie voor de “moderne” vrouw in 1900. Zo moest Maria Montessori kiezen tussen een carrière als wetenschappelijk pedagoge en het opvoeden van haar eigen zoon. Dat we haar naam vandaag nog steeds herkennen als een populaire alternatieve opvoedingsmethode heeft ze dan ook te danken aan de opoffering die ze maakte toen ze koos voor het eerste. Maria Montessori toont een gedreven vrouw, die dankzij haar kennis en sensibiliteit de levens van kinderen en opvoeders al meer dan een eeuw beïnvloedt.
Montessori, gespeeld door de charismatische Jasmine Trinca, behaalde als een van de eerste Italiaanse vrouwen een diploma in geneeskunde aan de Sapienza Universiteit in Rome. In de schaduw van haar partner richtte ze een instituut op voor de opvoeding van kinderen met een beperking of neurodivergentie, genaamd ‘Casa dei Bambini’ (vertaald: Het huis van de Kinderen). Ondanks de weerstand die ze kreeg als intelligente vrouw die het opnam voor kinderen aan de rand van de samenleving, liet ze zich door geen man kleiner maken. De Franse regisseur Léa Todorov koos het leven van de avant-gardewetenschapster als uitgangspunt voor haar eerste langspeelfilm. Zo benadrukt ze dat het verhaal van Montessori over maatschappelijke vooroordelen en schaamte, maar ook over veerkracht en strijdlust, nog steeds relevant is en resoneert met een hedendaags publiek.
De Italiaanse samenleving keek met ongenoegen naar de kinderen die Montessori onder haar vleugels nam. Ze werden beschreven als “idioot”, “ontaard” en “gebrekig”. In scholen met “normale” kinderen waren ze niet welkom en hun ouders leefden vaak in schaamte. Zo kwam ook de Franse courtisane Lili d’Alengy, gespeeld door Leïla Bekhti, bij Maria terecht. Na haar dochter Tina jarenlang niet te hebben gezien, wordt ze gedwongen haar verantwoordelijkheid als moeder terug op te nemen. Uit angst dat het kind haar reputatie zou schaden, vlucht ze naar Rome en belandt ze bij het instituut van Montessori waar ze Tina introduceert als “de dochter van haar nicht, een idioot”.
Maria Montessori toont in detail de uitwerking van een leermethode waarin kinderen meer autonomie, zelfvertrouwen en respect krijgen. De film snijdt doorheen de vooroordelen die nog steeds bestaan rond personen met een beperking. Léa Todorov liet de kinderen van ‘Casa dei Bambini’ spelen door jonge acteurs en actrices met een motorische of cognitieve beperking. Op deze manier zet ze zich af tegen de onevenredige representatie tussen het aantal personen met een beperking dat we op het grote scherm te zien krijgen en hun populatie in de samenleving. Montessori zette de normen van de patriarchale Italiaanse maatschappij volledig op hun kop. Met haar liefdevolle aanpak en door de kinderen zelf te laten kiezen hoe en wat ze leren, keerde ze de traditionele rollen in het klaslokaal om. Verder nog, door haar carrière voorop te stellen en zich geen slaaf te laten maken van het huwelijk of het moederschap, kan ze al snel beschouwd worden als een pionier van de eerste feministische golf.
Met een palet van diepe kleuren en warme contrasten toont de film het Italiaanse platteland en Rome als bruisende, moderne stad. Toch blijft Todorovs esthetiek conservatief en houdt ze zich aan de vormelijke regels van de klassieke kostuumfilm. Met Maria Montessori brengt ze geen innovatie als biopic van een spraakmakende vrouw. Ook het gemoedelijke tempo en het gebruik van muziek en dans om toch enkele aanstekelijke scènes te creëren zijn voorspelbaar bij het genre. De film toont de vormende jaren van Montessori, waarin ze duidelijk de keuze moest maken tussen een traditioneel leven en een gepassioneerde carrière. Dat ze later voor haar methoden en antifascistische ideologie uit Italië verbannen zou worden, heeft het script spijtig genoeg niet gehaald.