Men

In 2014 verbaasde de toen nog onbekende Alex Garland de wereld met het schitterende Ex-Machina, om enkele jaren later opnieuw hoge toppen te scheren in het zelfde genre, ditmaal met Annihilation uit 2018. Voor zijn nieuwste film Men verlaat hij zijn vertrouwde science fictionhabitat en gebruikt hij het horrorgenre om een film te draaien rond het gegeven van misogynie

Harper Marlowe (Jessie Buckley) ontsnapt aan haar drukke Londense leven voor een welverdiende rustperiode in een rustiek gelegen plattelandshuis. Wat een verademing moest worden na een verstikkende relatie, die gruwelijk eindigde met de zelfdoding van haar echtgenoot, probeert ze haar trauma’s te verwerken op het Engelse platteland, idyllisch in beeld gebracht door Garland. Dat aan die verstikkende onderdrukking die ze ontvlucht  niet zo makkelijk te ontsnappen valt, blijkt wanneer alle ontmoetingen  in het dorp – er (b)lijken enkel mannen te zijn – elk op hun eigen manier een unheimlich en bedreigend karakter hebben. Volhardend en vastbesloten om haar handelen niet te laten bepalen door deze ontmoetingen, beslist Harper in het dorpje te blijven.

Het kan Men verweten worden dat de boodschap er al te dik op ligt en dat de plot an sich een erg mager beestje is. Waar het in Garlands vorige films Ex-Machina & Annihilation nog een belangrijk aspect van de kijkervaring was om samen met de personages, laag per laag de mysteries van het plot te ontrafelen, kiest de cineast hier voor een aanpak die van meet af aan veel meer prijsgeeft. Geef immers toe, door enkel titel en genre te combineren, kan je al een vrij scherp beeld schetsen van welke richting de film thematisch gaat uitgaan. Bovendien is de symboliek bij wijlen zo voor de hand liggend – de Zondeval aan het begin van de film! – dat het Garland deze keer duidelijk niet te doen is om een mysterie te ontrafelen, maar wel om een maatschappelijk probleem of om een universeel gevoel van onbehagen te vatten op film. En hoewel ik me pijnlijk hard bewust ben van het feit dat het beoordelen van hoe goed de film daar in slaagt, beter door een niet-mannelijke recensent zou gebeuren, durf ik te stellen dat deze koortsdroom van een film zeer goed aanvoelt hoe deze mannelijke oppressie te bevatten in klank – die ijzige gezangen! – en beeld.

Zo zien we Rory Kinnear aanvankelijk verschijnen als de eerste Man, namelijk de onbehaaglijke eigenaar van het pand, Geoffrey, maar komt hij later terug in andere gedaanten als eender welke andere Man in het dorp, personages die elk op zich andere aspecten van het gegeven misogynie behelzen. Moest Garland daarmee willen zeggen dat alle mannen hetzelfde zijn, dan zou je hem van kortzichtigheid kunnen bestempelen. Het lijkt er echter eerder op dat hij wil aangeven dat de kern van misogynie steeds vertrekt vanuit eenzelfde grondgedachte: Garland focust namelijk niet zozeer op fysiek geweld van mannen jegens Harper en vrouwen in het algemeen, maar wel op hoe mannen zich nestelen in een slachtofferrol, slachtoffer van de handelingen van de Vrouw. Zo zien we in flashbacks Harpers echtgenoot haar beschuldigen van het feit dat hij zelfmoord wil (en helaas zal) plegen of ziet de dominee (ook Rory Kinnear) Harper als de schuldige van zijn eigen onreine gedachten. Diezelfde slachtofferrol zit ook in veel subtielere, schijnbaar onschadelijke opmerkingen: in één van de eerste scènes lijkt de onschuldige Geoffrey Harper toch weer de schuld te geven van hoe haar ‘vrouwendingen’ de WC’s soms durven doen verstoppen.

Wat begint als een niet te stoppen stroom van dergelijke ontmoetingen, culmineert in een finale waar Harper zich opgesloten weet in het landhuis, achtervolgd door alle mogelijke incarnaties van de Man. Geheel volgens de regels van de traumaverwerking zit er dan niets anders op dan de confrontatie aan te gaan. Waar een slasherfilm al gauw niets beters weet te verzinnen dan de hakbijl boven te halen verrast deze film met een compleet onverwacht slot. Om de zaak hier niet te spoilen verklappen we niet hoe, maar dienen we wel te zeggen dat Garland op schijnbaar tegennatuurlijke wijze er een waar body horrorfestijn van weet te maken en zo de perfecte metafoor vindt om weer te geven hoe mannelijke oppressie een permanent, niet te stoppen continuüm blijkt te zijn. Wie wil weten of (en hoe) er aan te ontsnappen valt, dient zich door een heftige film te ploeteren, maar wordt beloond voor zijn/haar volharding