Hoe een 16-jarige Senegalese jongen plots de kapitein wordt van een overvolle boot migranten op de Middellandse Zee gaat ieders verbeelding te boven. Reddeloos, alleen en bovenal vastberaden te overleven toont Gomorrah-regisseur Matteo Garrone de neven Seydou en Moussa in Io Capitano. De film werpt een actuele blik op de gruwelijke wereld van de mensensmokkel en de aanslepende kwetsbaarheid van migranten.
De twee Senegaleze tieners beginnen hun hoopvolle, maar meedogenloze odyssee van Dakar tot Sicilië als een reis naar een mooiere toekomst waarin ze hun muzikale dromen kunnen waarmaken in Europa. Niet verbazingwekkend transformeert de doorreis al snel tot een grimmige realiteit waarin de jongens de dorre woestijn doorkruisen, in de gevangenis in Libië belanden en onbegeleid de woeste Middellandse zee oversteken in een roestig bootje. Onderweg ondergaan ze de mishandelingen door mensensmokkelaars, Libische rebellen en slavenhandelaars, en moeten ze noodgedwongen gevaarlijk, illegaal bouwwerk verrichten.
Garrone staat erom bekend een naturalistische weergave te bieden van de realiteit van migranten. Ook in Io Capitano geeft hij het woord aan de vluchtelingen zelf. Het script is gebaseerd op waargebeurde vertellingen van Senegalese vluchtelingen in Italië. Zonder een waardeoordeel te koppelen aan de dromen van de jongens en wat hen overkomt, toont de film de gebeurtenissen door de ogen van de 16- en 17-jarige Seydou en Moussa. Samen met hen beleef je een rollercoaster van hoop, verdriet, ongeloof en afschuw.Â
Je ziet hoe een lokale zakkenvuller hen maar al te gemakkelijk overtuigt om de reis te maken naar een betere toekomst in Europa. Niets bereidt hen echter voor op de gruwel die ze onder ogen zullen komen om die droom te bereiken, én of die te bereiken valt lijkt voor hen zelfs geen vraagstuk. Durven dromen voelt zo alsmaar meer als een privilege. Garrone’s camera humaniseert de talloze nieuwsberichten en televisiejournaals over de grote migrantenstroom richting het Westen. Met Seydou en Moussa als de gezichten van de vluchtelingen die een soortgelijke lijdensweg aflegden op zoek naar beter probeerde Matteo Garrone een frisse blik te werpen op de migratieproblematiek.Â
Garrone hield het narratief van zijn film eerder simplistisch en volgde in grote lijnen Homeros’ episch gedicht met Seydou als de veerkrachtige, vindingrijke Odysseus, wat de personages en plot bij momenten oppervlakkig en voorspelbaar maakte. Naast enkele ongeloofwaardige sprongen in de verhaallijn blijft Garrone in zijn esthetiek wel dicht bij de realiteit en schuwt hij het tonen van de gruwelijke situaties waarin de jongens terechtkomen niet. De indrukwekkende woestijnlandschappen, de levendige kleuren die hun Senegalese thuis representeren en de surrealistische droomsequenties van Seydou zorgen voor een mooie afwisseling tussen zware en hoopvolle scènes in de film. Ook de close-ups van acteur Seydou Sarr, die eveneens de prijs voor Beste Jonge Acteur won in Venetië, maken van Io Capitano een opmerkelijke toevoeging aan het oeuvre van de regisseur.
