Over het debuut Endtroducing… (1996) is iedereen het eens dat het een meesterwerk is, maar elk album dat Josh “DJ Shadow” erna uitbracht, werd naargelang het medium op een bemoedigend knikje, een matig enthousiasme of zelfs een schouderophalen onthaald. Hoewel de sampletovenaar en DJ stug zijn eigen ding bleef doen, leek de gemeenschap als een geheel al lang niet meer geïnteresseerd in wat de klankentapper te vertellen had. Ook zijn zevende solostudioworp in 27 jaar tijd roept gemengde reacties op.
Waar DJ Shadow op Our Pathetic Age nog de kip en de gouden eieren trachtte te redden door een dubbel-lp uit te brengen met een instrumentale en van raps voorziene plaat, dan kiest hij ditmaal resoluut opnieuw voor het pure instrumentale werk. Naar eigen zeggen had hij geen zin om muziek te schrijven “to give someone else a runway”, waardoor het meer dan ooit lijkt op een terugkeer naar zijn eerste albums, althans qua opzet. Want wat Action Adventure onderscheidt van de vorige albums is de duidelijke hommage aan de jaren tachtig, inclusief het opvallend gebruik van synths. Niet geheel verwonderlijk vormde een op eBay gekocht lot van 200 cassettes met opnames van een radiostation dat in Washington DC en Baltimore actief was, dan ook een belangrijke inspiratiebron.
Openingsnummer “Ozone Scraper” geldt als een eerste intentieverklaring waarbij de klassieke, stevige Shadow-beats een jaren tachtig productie meekrijgen waarboven verschillende synthlijnen hun ding mogen doen. Dat het de toon lijkt te zetten voor de rest van het album mag wel blijken uit het daaropvolgende “All My”. De eerste kers op de taart is echter het ruim acht minuten durende “Time And Space” dat een stevige baslijn bovenop de synths en drums gooit en zelfs naar vroege acid (het genre) mag verwijzen. De hiphop-invloeden zijn er nog steeds, zij het dat ditmaal een pionier als Mantronix als leidraad geldt. Dat het album desondanks eentje van vandaag is en niet veertig jaar stof vergaarde in een kluis, wordt duidelijk in “Craig, Ingels & Wrightson”. De synths mogen dan wel duidelijk leentjebuur spelen bij het avontuurlijkere werk van George Carpenter, de onderliggende drums zijn vintage Shadow.
Het heerlijke “Witches Vs. Warlocks” laat een pleiade aan klanken met elkaar botsen in wat een frenetiek opbod lijkt te zijn, een spel dat verdergezet wordt in het al even amusante “A Narrow Escape”. Jammer genoeg vormt “Free For All” een eerste miskleun, de drums klinken ongeïnspireerd terwijl de hardrockgitaarlijnen steriel aanvoelen en allerlei toegevoegde klanken, waaronder hanengekraai, krampachtig het geinige van de song onderstrepen. Ook het slepende “The Prophecy” weet niet echt te overtuigen, de trage drums en bijbehorende duistere synths proberen tevergeefs een unheimlich gevoel op te roepen maar lijken vooral zelf naar een einde te snakken. Het vakmanschap is ongetwijfeld aanwezig maar zonder bezieling blijft het vooral een doordachte vingeroefening zonder een eigen identiteit.
Het is op deze helft duidelijk zoeken naar een tweede adem want ook “Friend Or Foe” mist de nodige spankracht. “Fleeting Life (An Audible Life)” is aanvankelijk een dubbeltje op zijn kant doordat het zo verschilt aan wat er aan voorafgaat. Gedragen door een melancholische pianolijn die slechts met mondjesmaat klanken uit een andere dimensie toelaat, vormt het echter een welkome afwisseling en mooie aanloop tot het verstorende “Reflecting Pool”, dat met behulp van spookklanken en gezucht een buitenwereldse sfeer oproept, die dankzij plots invallende drums naadloos aansluiting vindt bij de eerste helft van het album, zonder het experiment te negeren. Het enige punt van kritiek hier is dat het met zijn bijna acht minuten durende speeltijd langdradig dreigt te worden.
Binnen het grotere geheel vormt dat echter geen bezwaar want het daaropvolgende “Forever Changed” start ijzersterk en geldt als een van de hoogtepunten van het album. Meer dan gelijk welk ander nummer weet het eenzelfde sfeer en spanning als Endtroducing… en The Private Press op te roepen, de twee albums waarmee Dj Shadow deze plaat zelf vergelijkt qua gevoel en persoonlijkheid. Ook “She’s Evolving” bouwt op dat elan voort en laat mooi de verschillende subsferen van Action Adventure samenvloeien. Het enige nummer tot slot waarop zowaar vocalen te horen zijn, is het vroeg in het album geplaatste “You Played Me”. Maar laat er geen misverstand over bestaan, het betreft hier wel degelijk een sample uit “Baby Got Me Goin’ (Radio Mix)” van Jan Jerome. Nog meer dan de andere tracks is dit het type popnummer dat bij een generische jaren tachtigfilm als themesong zou dienen.
Net als op debuut Endtroducing… vormen de geprogrammeerde drums de uitgesproken leidraad en tonen ze aan hoezeer DJ Shadow bovenal een percussie- en drumliefhebber is. Hoewel mijlenver verwijderd van zijn meer hiphopgerichte oudere werk, valt te horen hoezeer hij zich met dit album geamuseerd heeft en lak had aan wat de buitenwereld dacht of verwachtte. Het overheersende jaren tachtiggevoel zal geen spek naar ieders bek zijn, zoals ook uit de talrijke recensies blijkt die telkens andere favorieten naar voren schuiven. Maar Action Adventure is ongetwijfeld een van de meer intrigerende en persoonlijke albums van DJ Shadow, eentje dat aantoont hoe uniek hij wel niet is, op voorwaarde dat hij zijn eigen zin doet, wars van alle trends en verwachtingen.
benieuwd