Op het moment dat u deze recensie leest, is het in principe al te laat. Dat klinkt als een flauw album van Drake, maar we willen hier wel degelijk een lans breken voor de nieuwe albums van Sault. Op 1 november verscheen er vanuit het niets een zipfile op hun site. Daarin zaten vijf albums die vijf dagen beschikbaar waren, waarna ze meteen ook weer verdwenen.
De band houdt van verrassingen – en dat is een understatement. Het is nog steeds niet geweten wie er nu precies allemaal deel van uitmaakt, er wordt niet opgetreden en hun albums verschijnen zonder enige aankondiging online. Ook het concept ‘plots verschijnen en dan weer verdwijnen’ is niet nieuw – anderen deden het hen al uitentreuren voor en eerder was hun album Nine slechts negenennegentig dagen beschikbaar. Nu was de vreugde dus van nog kortere duur. Het doet de geruchtenmolen op internetfora op volle toeren draaien maar bij ons rijst soms wel de vraag: wat is het uiteindelijke doel van de band? Willen ze hiermee iets bereiken of bewijzen? Muziekbeleving als het kijken naar een plotse vallende ster? We hebben er het raden naar, en ja, we geraken er zelfs wat gefrustreerd door.
Iets anders wat we hen dan weer niet kunnen verwijten, is hun ijver. The hardest working people in showbusiness puurden er vorige week maar liefst vijf (!) albums tegelijkertijd uit en zitten zo al aan elf stuks in een goede drie jaar. Aantallen waar zelfs de gemiddelde Frank Zappa of King Gizzard toch even bij moet gaan zitten. Een slecht oogstjaar, zei u? Vraag is natuurlijk wel: krijgen we hier vijf afgewerkte gehelen, of blijven we achter met een resem studiotapes en jams die amper verdergaan dan het geluid van een gitaar die gestemd wordt terwijl de drummer vraagt hoeveel koffies hij moet halen bij de barista om de hoek? Let’s find out.
Aiir
Aiir drijft op een droomtrip beleefd tijdens een nachtelijk uur. Het collectief wordt zelfs erg specifiek: het gaat van vier tot vijf uur ‘s nachts, getuige de titels van de opener en afsluiter van de plaat. Het concept is dus een soort droomsoundtrack zoals Max Richters album Sleep – de stijl is echter merkelijk anders. Sault trekt hier de kaart van de filmische, larger-than-life soundscapes. Een voltallig orkest van strijkers en blazers en de machtige stemmen van een uit de kluiten gewassen koor zijn de ingrediënten voor deze gospelopera. Het geluid sluit dus nauwer aan bij Air, hun plaat van eerder dit jaar – zie ook de titel. Mogelijks wat materiaal dat tijdens de opnames destijds op het schap is blijven liggen, wie weet. In ieder geval, we horen hier vijf tracks die in kracht en intensiteit niet hoeven onder te doen voor hun voorgangers op Air. Al voelt het continu aanhouden van deze geladen sfeer na enkele nummers wat richtingloos aan; enkel de gezongen verzen van het koor op het einde van de afsluiter “5 AM” kan gelden als sluitstuk. Conclusie na het beluisteren van deze vijf bewegingen: mooi gemaakt, maar het zou vermoedelijk beter passen als soundtrack van een film. Iets met Hobbits en machtige ringen bijvoorbeeld.
Today & Tomorrow
Op Today & Tomorrow trekt het collectief de leren jack aan en boort het een 
veiligheidsspeld door elke weke plek van het lichaam. Balorige protestpunk, funky garage, noem het zoals je wilt, maar we krijgen hier te maken met alweer een nieuwe gedaante van de band. Ons doet het wat denken aan Afrikaanse fuzzrock uit de seventies zoals de groep Death, of het verzamelablum Afreekah! van het label Demon Fuzz. Al is Today & Tomorrow niet gewoon een stijloefening, in een ruk opgenomen als gevolg van een doldwaas idee na die iets te straffe koffie. Nummers zoals “The Return” of “The Greatest Smile” gebruiken de rauwe sound setup maar grijpen wel terug naar Saults meer soulvolle kant. Ook “Above The Sky”, “The Jungle” en “Heal The World” komen verrassend uit de hoek door een kinderkoor de rol van punkzanger(es) te laten innemen. Het geeft de plaat meer diepte waardoor de snelle , harde punknummers ook meer binnenkomen. Neem daarbij dat de band – stijloefening of niet – zoals steeds retestrak speelt, en je hebt een plaat die zeker het onthouden waard is en niet gewoon “een van die vijf daar” mag genoemd worden.
11
Na 5, 7, 9 en 10 krijgen we hier weer een cijfer als boodschap voorgeschoteld. Een volgnummer, een deel van een langere getalcode die een boodschap versleutelt of een priemgetal als symbool voor de ondeelbaarheid van de groep? Laat dat gedoe met die cijfers over aan de numerologen van deze wereld – wij komen hier voor de muziek.
Op 11 klinkt Sault eerder zoals in hun begindagen. Groovende, psychedelische soul en funk, met duidelijke Caribische en reggae-invloeden. Onderling duidelijk onderscheidbare nummers die draaien rond de liefdevolle stem van – vermoedelijk – Britse singer-songwriter Cleo Sol. Op zichzelf staande nummers geknipt in singleformaat, dat wel, al is het niveau hiervan niet altijd even hoog.
De plaat opent nochtans sterk en gevarieerd. Van dreigende baslijnen in opener “Glory” die het mantra ‘Let the love set me free’ gewillig ondersteunen, over “Morning Sun”, reggae met een twist en een baslijn die skankt na de beat: ‘Morning sun, where you been so long?’ “Together” is dan weer withete funk, met wahwahgitaren die doorheen distortionpedalen worden gejaagd.
De nummers drijven veelal op herhaling, tot ze een soort zuiverende trance veroorzaken. Vaak zijn het eenzijdige ideeën die ad infinitum worden uitgerokken. Bij bovenstaande nummers is het resultaat intrigerend, bij nummers als “River” daarentegen dreigt dat al eens te verzanden in eentonigheid. “Jack’s Gift” spreekt over twee energieën in het universum: angst en liefde, waarbij het eerste negatieve gevolgen heeft en het tweede uiteraard leidt tot verbondenheid en creativiteit. Als dit u als zweverig in de oren klinkt, dan hebt u het helemaal bij het rechte eind en alle goede bedoelingen ten spijt valt de creatieve spoeling hier eerder dun uit. Dit alles maakt 11 tot een van de meest wisselvallige van de vijf geleverde albums.
Earth
Het overheersende thema op de vijf albums is religie. Dat is op Earth niet anders, maar de 
religie hier is niet de zweverige variant, ze strekt haar wortels uit tot diep in de aarde. Het is ‘religio’ in zijn oorspronkelijke etymologie van ‘verbondenheid’, verbondenheid met de donkerbruine modder en het diepblauwe water van onze planeet. God is de wereld, en de wereld is onze God; houd je voeten op de grond en je zal Zijn kracht ervaren. Gelukkig wordt deze boodschap niet al te eenzijdig verkondigd; Earth vertoont de grootste variatie in muzikale stijlen in deze vijfdelige set.
Zo wordt er weer lustig op de heupen gemikt op sommige nummers. Het center piece op de plaat is de uit polyritmes en gezongen mantra’s opgetrokken “The Lord’s With Me”. De muziek klinkt wederom spontaan en rafelig als altijd bij Sault, en hierboven weerklinkt de bezwerende herhaling van de titel zoals bijvoorbeeld op John Coltrane’s magnum opus “A Love Supreme”. Er wordt krachtig back to basics gegaan, en de muziek blijft maar gaan en dan nóg is het niet genoeg. Na acht minuten evolueert deze jam nog verder naar een spannende funk maar wordt die abrupt afgekapt. “Soul Inside my Beautiful Imagination” zou zelfs rabiate atheïsten als Etienne Vermeersch tijdens het wild dansen tot het uitroepen van ‘hallelujah!’ nopen, zó opzwepend is het. “Power” maakt zijn titel waar met die opzwepende sambapercussie die we ook al kenden van op “I Just Want to Dance” en “Warrior” dweept met militante reggae.
Ook gospel mag niet ontbreken op deze van religie en mystiek doorspekte plaat, al wordt er iets te vaak een net iets te royale portie pathos over uitgesmeerd. Zo zijn “Fields” en “Stronger” jammergenoeg slachtoffers van de overdaad waarmee we hier in deze vijf albums zijn geconfronteerd. En dat schaadt wel degelijk. Wanneer uiteindelijk een snerpende gitaar het stapvoetse ritme van “Fields” plots aan flarden scheurt moeten we onze idee weer aanpassen – en dan is daar plots weer een orgelsolo. Al bij al resulteert dit ook weer in een vreemd muzikaal lappendeken zoals alleen deze Britse klasbakken ze grofstekelig aan elkaar kunnen naaien. Het gaat op en neer, als het reliëf van de aarde waar we in geworteld zijn.
Untitled (God)
In de naam van het Opperwezen zijn al veel schanddaden uitgevreten, maar De Grote
Designer heeft zijn naam ook al in de binnenzak van veel fantastische muziek genaaid. Nu, zoals broeder Jean-Pierre ons vroeger ook al niet wist te overtuigen van de waarde van het rechte pad zal dat Inflo nu ook niet lukken. Dat neemt niet weg dat we de intrinsieke schoonheid van een oprechte geloofsgetuigenis als Untitled (God) naar waarde kunnen schatten, zeker wanneer die begeleid wordt door een geweldige en doorleefde soundtrack.
Waren de vorige Untitled-albums geschikt om op zaterdagavond bij te gaan rellen dan is de nieuwste aanvulling in de reeks prima geschikt voor boetedoening en zelfreflectie. Met een zwaar hoofd en zwaar hart richting de kapel op zondagochtend. Niet dat er veel boete moet worden gedaan wanneer je enige ‘zonde’ is dat je trots je plaats opeist, zoals Sault dat de voorbije jaren heeft gedaan.
Een plaat vuistdik als het gemiddelde bijbelboek: eenentwintig verzen bevat Untitled (God) maar liefst. ‘That’s a lot of praying’, zegt de juf terecht op het einde van “Rafael’s Prayer” – en daarmee vat ze mooi onze gedachten samen bij het aanhoren van deze rateling. Gelukkig schiet het album meteen daarna met “Spirit High” veelstemmig uit de startblokken. Het verdere verloop van de plaat bestaat uit voornamelijk liefdevolle jams die bij tijd en wijle erg betoverend zijn. Zo bijvoorbeeld “Love is All I Know”, zo strak en funky gemusiceerd als was elke zondagsmis stiekem een vette afterparty van Prince, het karamelzoete “Love Will Free Your Mind” en “Faith” of het als Thundercats funk klinkende “God In Disguise”.
Andere nummers komen dan weer moeilijk het karakter van een jamsessie te boven, zoals “Free” of “My Light” – die laatste katapulteert ons trouwens terug naar de Caribische zon vanop het prachtige “Abusey Junction” van verwante zielen Kokoroko. Nu ja, we waren toch al met gestrekte armen aan het heupwiegen bovenop onze platenkast, dus dat stoort ook weer niet zo erg.
Uit al het bovenstaande kunnen we twee dingen besluiten. Eerst en vooral moeten we even onze frustratie ventileren. Zitten we echt nog te wachten op releasestunts sinds Radiohead in 2007 met In Rainbows de standaard zette voor alternatieve internetmarketing en nadat talloze bands dat trucje al dunnetjes hebben overgedaan? Telkens opgaan in die hype-buzz is vermoeiend en ook een beetje onnozel. De zipfile zou enkel toegankelijk zijn via een wachtwoord dat verstopt zou zitten in de boodschap. Nou. Het wachtwoord zat alvast niet verborgen in de boodschap, wel lag het te grabbel op het internet, net als de kopieën van het album zodra de downloads beschikbaar waren. En dat brengt ons naadloos bij ons tweede besluit, dat mag dubbelen als advies: ga er gerust naar op zoek, want muzikaal loont het op het merendeel van deze albums weerom de fucking moeite. Inflo en zijn bende flikken hier wat Kanye vruchteloos nastreefde met zijn gospelplaten. Het lijkt erop dat er een wisseling van de wacht is, zowel in oprechte religiositeit als in de productie van spannende en relevante albums. Er is een nieuwe engel, en hij wandelt in de Londense straten.
Toevoeging: De waarheid heeft ons ingehaald. Op de dag dat deze recensie verschijnt, krijgen we een melding dat de albums vanaf nu ook beschikbaar zijn op de Bandcamp-pagina van de band. Geniet ervan.
