Na de jaren veertig, vijftig, zestig en zeventig leek Public Service Broadcasting enkel vooruit te kijken. Met de White Star Liner EP keert de Britse groep echter verder terug in de tijd dan ooit. Het verhaal van de Titanic mocht voor een band als deze dan een evidentie lijken, het stelde zo’n uitdagingen dat het zowel als een stap terug als een nieuwe start aanvoelt.
Je ziet het zo zwart-wit voor je dat je weet: het verhaal van Titanic is gesneden koek voor Public Service Broadcasting. Had het Britse trio er immers geen schtick van gemaakt om verhalen van lang geleden tot leven te brengen door audiofragmenten van destijds te voorzien van een bedje krautrock? Welaan, dan.
En toch zou het wachten zijn tot de BBC hen vroeg of dat nu eens geen idee zou zijn voor hun Big Weekend Festival, dat toevallig ook een podium had staan in Belfast, en wel precies op de werf waar het nautisch gevaarte ooit in elkaar werd gelast. Strak plan, maar hadden ze helaas géén rekening mee gehouden: 1912 is verdomd vroeg waar het gaat om audiofragmenten, zeker voor actualiteit. Het vroeg frontman en history buff J. Willgoose, Esq. behoorlijk wat research om wat schaarse fragmenten boven te toveren, en veel bestond sowieso uit praat achteraf: overlevers, kinderen van arbeiders op de scheepswerf,enzovoort die in de jaren vijftig werden geïnterviewd. Vervelend, maar in het licht van het resultaat een klein detail.
Er is immers niets mis met opener “The Unsinkable Ship” dat de gloriedagen van Belfast en het blinde geloof in de industrialisering oproept. Drums, synths en gitaar doen wat ze bij Public Service Broadcasting al op debuut-EP The War Room zo goed deden: een bedje leggen dat het verhaal van de sample versterkt en voortstuwt. Arbeiders waren trots op het machtige schip dat ze maakten – probeer dat gevoel vandaag maar eens op te roepen als je een duffe Volvo in elkaar schroeft – en natuurlijk was het plan foolproof. “White Star Liner” is een anthem vol triomfantelijk vooruitgangsgeloof; geen ijsberg die dit modern staaltje compartimentering zou verslaan. Helaas dus.
U kent het verhaal, u zag net als iedereen dat romantisch onding van James Cameron. De realiteit was vooral dat laatste half uur, toen het koude water gang per gang veroverde tot de oceaanreus in twee brak. Hoe vertel je over het kille zeemansgraf van vijftienhonderd mensen? Willgoose moest er vol pudeur zelf even over dubben en vond het antwoord in die drie letters: “C-Q-D”, het SOS van zijn tijd. Terwijl zijn synth de ijle diepte evoceert, zijn het de drums van Wrigglesworth die in elke beat van het ritme van de morsecode de doodsangst laat klinken. Het is een manier om de formule van de band nog wat verder op te rekken. Het moet dus niet per se om die geluidsfragmenten draaien, als er maar een idee is. Maar dan is er toch de stem van een oude man, die de gruwel van het overleven even onder woorden vat. “I should probably dream about it tonight. Have another nightmare. You think I’m too old for that, but you’d be amazed. You lie in bed at night, the whole thing comes round again.” Wat overblijft is een wrak, een zeemansgraf. Vijftienhonderd mensen rusten diep onder de zee, zo’n zeshonderd kilometer ten zuidoosten van Newfoundland. In het atmosferische “The Deep” houdt een vrouw een hartstochtelijk pleidooi om de plek met rust te laten; steek dat en uw duikboot in uw gat, Cameron.
White Star Liner EP is als EP een knap kleinood dat toont hoe Public Service Broadcasting in elk verhaal de essentie weet te vinden. Tegelijk laat het ondanks de voorzichtige verkenning van andere paden horen hoe beperkt de bandbreedte van deze modus operandi blijft. Het blijft voor deze band dansen op een slap koord: meer van hetzelfde, of toch voorzichtig blijven vernieuwen?
Public Service Broadcasting speelt op zondag 4 november in Kavka in Antwerpen.
