Wim Wenders wordt wel eens tot de belangrijkste figuren van de Duitstalige auteurscinema gerekend. Hoewel hij zijn reputatie hoofdzakelijk dankt aan het overgewaardeerde Paris, Texas en Der Himmel über Berlin, wist de cineast daarentegen wel te bekoren met de documentaires Pina en The Salt of the Earth. Dit najaar maakt Wenders een dubbele comeback met het bescheiden kleinood Perfect Days en de ambitieuze 3D-film Anselm.
De kunstschilder en beeldhouwer Anselm Kiefer worstelde met de loodzware geschiedenis van zijn land en stuitte als beginnende artiest op behoorlijk wat kritiek (denk aan zijn controversiële fotoreeks Besetzungen uit 1969, waarin hij op allerhande plaatsen in Europa de Hitlergroet bracht). Oorlog en verval zijn terugkerende thema’s van zijn in grauwe tinten gehulde doeken die Kiefer desnoods met een vlammenwerper te lijf gaat. Voor Anselm kreeg Wim Wenders toegang tot het meer dan veertig hectare omspannende werkterrein van Kiefer (gelegen in Zuid-Frankrijk), waar zijn kolossale mixed-mediaschilderijen uitgestald of gestockeerd worden, en probeert zo grip te krijgen op het bijzondere productieproces alsook op de evolutie die Kiefer gedurende z’n carrière heeft doorgemaakt. Evenwel laat de regisseur eigenlijk de kunst voor zichzelf spreken.
Wenders streeft naar immersie en ziet de werken van zijn goede vriend Kiefer als objecten waarvan de ruwe en industriële materialiteit verbonden wordt aan een even macabere als speelse vorm van schoonheid. Anselm opent met de installatie Women of Antiquity, waarbij de camera rond een aantal maagdelijk witte jurken cirkelt en we zowel het ritselen van de bladeren als het getjilp van vogels horen op de klankband. Wenders voegt daar nog een fluisterende stem aan toe die de gracieuze sculpturen een welhaast spookachtig karakter geeft.
Anselm werd opgenomen met de nieuwste 3D-apparatuur, in 6K. Het is lang niet de eerste keer dat de maker van het felgesmaakte Buena Vista Social Club hiermee aan het experimenteren gaat. Weinig filmmakers hebben echter optimaal van deze techniek gebruik weten te maken om een gevoel van fysieke diepte over te brengen, al zijn er uiteraard wel uitzonderingen. In Anselm dient de 3D-technologie niet als gimmick. Door de enorme schaal van Kiefers werken, komt dit procedé echt tot zijn recht en kan het volledig ten dienste staan van artistieke expressie.
Een dergelijke documentairefilm staat of valt natuurlijk met de manier waarop de inhoud gepresenteerd wordt. Zoals een Nederlandse recensent het verwoordde, voelt Anselm meer aan als een zwerftocht dan een chronologische uitbeelding van Kiefers leven. Niet alle ideeën daarrond zijn even goed gekozen, maar in zijn beste momenten overstijgt Anselm de gemiddelde kunstenaarsbiografie door af te wijken van de gebruikelijke vorm, wat resulteert in een fascinerende rondreis doorheen Kiefers ontzagwekkende oeuvre.
Dag Dieter,
goeie tip waarschijnlijk al heb ik het niet zo op 3D-voorstellingen.
Perfect Days had de publieksprijs mogen krijgen in plaats van die ‘zwart-witrealiteit’-tearjerker 😉