Toen George Lucas en Steven Spielberg in 1981 met Raiders Of The Lost Ark de wereld lieten kennismaken met de avontuurlijke archeoloog Indiana Jones, wisten ze waarschijnlijk wel dat ze een boeiend en charmant personage tot leven hadden gewekt, maar mogelijk niet dat hun film zo’n blijvende impact zou hebben. Knipogend naar de klassieke avonturenseries uit de jaren ’30 en ’40, films als Lawrence Of Arabia of The Treasure Of Sierra Madre, alsook de avontuurlijke helden van pulpverhaaltjes uit hun jeugd, lanceerden Lucas en Spielberg met Indy een soort blauwdruk voor de nieuwe filmheld. Archeologie was tot op dat moment een eerder saaie academische bezigheid, maar Harrison Ford, met iconische hoed en zweep, hervormde dat tot iets exotisch en opwindends door stoere charme af te wisselen met droge humor en breekbaarheid (zeker in het bijzijn van slangen) tegen een achtergrond van geweldige set pieces en dito actie.
Die formule werd kort voor en na de opvolger (Indiana Jones And The Temple Of Doom) gretig opgepikt door andere filmmakers – denk maar aan Romancing The Stone, diens opvolger The Jewel Of The Nile of The Goonies – en zelfs in de game-industrie is het moeilijk om het bestaan van de Tomb Raider- en Uncharted-franchises niet toe te schrijven aan de avonturen van Indiana Jones.
The Last Crusade leek voor lange tijd een mooie en waardige afsluiter, totdat Spielberg het nodig vond om in 2008 bijna eigenhandig de magie van de eerste drie delen te doen vergeten met het campy Indiana Jones And The Kingdom Of The Crystal Skull. Er was trouwens ook al een deal met Paramount – reeds beklonken vóór Raiders – om minstens vijf films in te blikken. Na wat creatieve meningsverschillen en de acquisitie van Lucasfilm door Disney werd uiteindelijk James Mangold (Ford v Ferrari, 3:10 To Yuma) gekoppeld aan het vijfde en laatste avontuur van Indiana, althans met Harrison Ford in de hoofdrol, want niemand zou er anno 2023 nog van opkijken moest men snel een reboot aankondigen met een jongere acteur. Maar goed, dat gezegd zijnde, kunnen we meteen met de deur in huis vallen door te stellen dat deze Dial Of Destiny de grandioze misstap van de voorganger toch voor een groot stuk doet vergeten.
Ook deze keer dient een historisch artefact – de uit bronzen tandwielen opgetrokken Antikythera – als een soort MacGuffin om Indy en zijn sidekicks de halve wereld te laten rondreizen met een minimum aan adempauze. De slechterik van dienst, voormalig nazi en wiskundige Jürgen Voller (een uitstekend gecaste Mads Mikkelsen), wil deze analoge computer in handen krijgen omdat die scheuren kan creëren in de tijd. Op die manier wil Voller de afloop van Wereldoorlog II in zijn voordeel ombuigen.
Indy en zijn kompaan Helena Shaw (Phoebe Waller-Bridge) zoeken het missende onderdeel van Archimedes’ uitvinding om uiteenlopende redenen. Indy wil het als rechtgeaard archeoloog veilig herbergen in een museum, Helena wil er geld uit slaan door het zelf te verkopen. Dat gegeven brengt even spanningen die er verder weinig toe doen, maar het moet gezegd dat het spel tussen Ford en Waller-Bridge met momenten zeer onderhoudend is (vooral Waller-Bridge bezit een bijzonder innemend charisma dat de prent zeker ten goede komt). De inmiddels 81-jarige Ford kan lichamelijk niet meer zo goed mee, wat jammerlijk vloekt met de redelijk overtuigende de-aging in enkele flashbacks, maar de makers beseffen dat ook en springen daar eerlijk mee om – zo wordt hij opzettelijk schlemielig gekadreerd wanneer hij in Marrakesh achter het stuur van een gammele tuktuk in panne valt.
Velen vreesden op voorhand voor een vervolg dat enkel tot leven gewekt werd met nostalgische intenties, en ja, het resultaat bevestigt dat ook voor een groot stuk. Natuurlijk kan je niet om het iconische trompetdeuntje van John Williams heen dat her en der weerklinkt (en maar goed ook), maar Sallah (John-Rhys Davies) en Teddy (Ethan Isidore) als de nieuwe Short Round lijken er enkel bij gesleurd voor de obligate knipoogjes naar vroeger. Het is toch wel weer typisch Disney om altijd terug te kijken naar het verleden, zonder de ballen te hebben om eens iets anders te proberen. Het gevoel van opwinding dat de oorspronkelijke films uit de jaren ’80 wist op te roepen is dan helaas ook te vaak afwezig.
De prachtige practical sets met grotten, tempels en boobytraps worden hier grotendeels opzij geschoven voor een hele resem hectische achtervolgingen met vliegtuigen, boten, bromfietsen of een Fiat 500. Dat voelt uiteindelijk niet echt aan als vintage Indiana Jones, maar eerder als weggelopen scenes uit de Mission Impossible– en Bond-franchises. De actie is dan wel overzichtelijk en zorgt met momenten voor ouderwets plezier, maar de digitale trucage is vaak te opvallend, wat natuurlijk serieus knaagt aan de magie van het spektakel. Naar het einde vraagt Mangold dan weer heel veel ‘suspension of disbelief’ van de kijker door ons een tijdsprong voor te schotelen die enerzijds op de lachspieren werkt, maar tegelijk ook uit het standpunt van de held een emotionele gelaagdheid geeft. Die finale, hoe belachelijk je ze ook kan vinden, is tenminste origineel – iets wat moeilijk gezegd kan worden over de twee uren die eraan vooraf gingen.
Indiana Jones And The Dial Of Destiny is zeker geen slechte film en gunt ‘good old’ Indy op het einde van de rit alsnog een waardig afscheid, maar iets meer durf en minder digitale spielerei hadden zeker deugd gedaan.
