Taylor Sheridan zit in een luxepositie. Paramount+ heeft zowat de helft van zijn televisiestal tot zijn privéspeelterrein benoemd. De andere helft is voor Star Trek. Sheridan krijgt bijna carte blanche en onbeperkt budget om zijn ding te doen, een situatie die in Hollywood uiterst zeldzaam is en mogelijk niet meer gezien sinds de jaren zeventig van Robert ‘The Kid Stays in the Picture’ Evans. Even een opsomming na 6 jaar: Yellowstone (5 seizoenen), 1883, 1923, Lawmen: Bass Reeves, Major of Kingstown (2 seizoenen), Tulsa King, Special Ops: Lioness. In de pijplijn een tweede (afrondende) seizoen voor dit 1923, een tweede seizoen voor Tulsa King, een sequel op Yellowstone met Matthew McConaughey (nadat Kevin Costner de deur achter zich dichttrok om z’n eigen western te maken, het veelbelovende tweeluik Horizon: An American Saga). Voor de meeste van deze series schrijft Sheridan ook nog eens het leeuwendeel, af en toe staat hij achter de camera en een paar keer ook ervoor.
Het is een beetje raar dat Streamz 1923 aanbiedt, maar niet 1883. De reden hiervoor zou de cast kunnen zijn. Dat eerste deel vertelt de trektocht van de Dutton-familie tot ze de plek bereiken waar de Yellowstone-ranch komt, maar de hoofdrolspelers, powerkoppel van de countrymuziek Faith Hill en Tim McGraw, zijn amper bekend buiten de VS. 1923 kan echter uitpakken met twee indrukwekkende namen: Harrison Ford en Helen Mirren, die als pater en mater familias de ranch proberen te behoeden voor een totale oorlog met de schapenherders. Ford en Mirren zijn een perfect koppel-op-leeftijd. Het is vooral Helen Mirren die indruk maakt als de sterke vrouw-des-ranches. Ford beperkt zich vooral tot zijn typische gegrom. Al acteert hij hier ten minste nog eens met overtuiging en bewijst hij terloops dat hij een ster is in de verkeerde tijd. Ford hoort thuis in de western. Ford op een paard is een prachtig zicht. Hij kan zo naast John Wayne, James Stewart, Henry Fonda, Randolph Scott, Glen Ford, Gary Cooper of William Holden staan.
Hij speelt Jacob Dutton, de broer van de ondertussen overleden James Dutton die de ranch oprichtte. Samen met zijn vrouw voedde hij de kinderen van James op en breidde hij de ranch uit tot een van de grootste van de streek. Het jaar is 1923 en de crisis die de rest van Amerika pas een paar jaar later zal treffen, raast hier al vijf jaar door het platteland. Montana was een van de grootste voedselleveranciers voor de oorlogsfabriek van WO I en toen die oorlog stopte, stuikte de hele economische infrastructuur errond in elkaar. Verder is er te weinig gras voor de schapen en de koeien, waardoor de strijd van het oude continent tussen Ieren (koeienboeren) en Schotten (schapenboeren) nu op de prairie van Montana voortduurt. Het duurt niet lang voor het eerste bloed vloeit en het een open oorlog wordt waarin de Duttons de wet achter zich hebben, want Jacob is de ‘livestock commissioner’, hij neemt eigenhandig de harde beslissingen voor iedereen die een ranch heeft, schapen of koeien, en hij heeft de onvoorwaardelijke steun van de plaatselijke sheriff. De schapenherders, onder leiding van Banner Creighton (een uitstekende Jerome Flynn, vooral bekend als Bronn in Game of Thrones), hebben echter een geheime sponsor, de rijke Whitfield (Timothy Dalton) die al de ranches die krap bij kas komen, opkoopt en nu zijn gretige ogen heeft laten vallen op de Yellowstone, niet in het minst voor wat al het waardevols dat daar in de grond zit.
Parallel volgen we ook de belevenissen van Spencer Dutton, de jongste telg van James en Margareth uit 1883. Spencer vocht mee in Europa tijdens WO I en omdat de oorlog in zijn kop nooit is gaan liggen, trok hij naar Afrika waar hij een carrière opbouwde als berucht jager. Hier ontmoet hij de jonge en rijke Britse Alexandra. Ze worden halsoverkop verliefd en tijdens hun rondzwervingen die hen ettelijke keren de dood wel heel dicht in de ogen doet kijken, bereikt hen een brief van het thuisfront waarin verteld wordt dat Jacob is neergeschoten en dat zijn oude broer John Sr. is vermoord. Samen proberen ze van Afrika naar Amerika te geraken, maar ze treffen meer tegenslag dan voorspoed. Dit deel in Afrika is het zwakkere deel van de drie verhaallijnen. De acteurs zijn overtuigend, de beelden van Afrika een lust voor het oog, maar de speciale effecten gebruikt voor de wilde dieren en de schepen zijn net niet altijd even overtuigend. Plus de voortdurend onderbroken progressie voelt te veel als de cliffhangers uit oude albums van Kuifje.
De derde verhaallijn is die van Teonna Rainwater en dit deel is de sterkste kern van de show. Spencer en Alexandra zijn mogelijk de overgrootouders van John (Costner in Yellowstone) en zo is deze Teonna de (over)grootmoeder van Thomas Rainwater uit Yellowstone. Aminah Nieves is een ontdekking en ijzersterk als de misbruikte Teonna. Na de ‘verovering’ van het Westen werden de Native Americans niet alleen van hun gronden verjaagd en herplaatst – enfin diegenen die het hadden overleefd – de kinderen werden ook naar heropvoedingsscholen gestuurd om daar de ‘vredelievende’ leer van God te ondergaan, meestal met harde hand erin geklopt door de ultravrome paters en nonnen. Deze kinderen werden bij wet bij hun families weggeplukt, in een kostschool geplaatst, kregen een Engelse naam en mochten hun eigen taal niet meer spreken, noch enig aspect van hun cultuur belijden. Ze moesten voorbeeldige christenen worden die dan als huismeid of huisknecht ergens bij witte mensen aan de slag konden. Teonna slaagt er echter in deze uiterst brutale toxische omgeving te ontvluchten.
Voor het overgrote deel van de afleveringen heeft Ben Richardson de regie en cinematografie op zich genomen. Richardson werkte zich in 2012 in de kijker met zijn camerawerk voor Beasts of the Southern Wild, een film die bij zijn release nogal wat weerklank kende (Cannes, Sundance, Oscars), maar op de cinematografie en de jonge actrice na, compleet verwaarloosbaar is. Sinds 2016 werkt Richardson met Sheridan samen (het ondergewaardeerde en beeldschoon gecapteerde Wind River). Onder andere voor Yellowstone en 1883. De beelden van het ontembare Montana zijn net als in de andere twee reeksen, bloedmooi. De gehele cast is in goeden doen. Het minpunt is het tempo van het verhaal. Alles bouwt in dit seizoen toe naar een groot moment, maar dat zal pas voor het tweede en afsluitende seizoen zijn. Het voelt allemaal iets te veel als inleiding, waardoor het ritme hapert en het tijdsverloop soms wat slentert. Maar Mirren en Ford dragen de serie hier moeiteloos doorheen.
1923 is te zien op Streamz
