Niet veel fans hadden ook nog maar iets verwacht van dit derde seizoen rond Jean-Luc Picard, na dat teleurstellende tweede seizoen waarin de makers zichzelf verloren in amateur-Freud en tijdreizen. Maar zie, het onmogelijke gebeurde. Michael Chabon, die het eerste seizoen nog op niveau had gehouden, was al even niet meer betrokken, maar nu waren ook Akiva Goldsman en Alex Kurtzman te druk met andere Trek-producten. Er werd beroep gedaan op Terry Matalas, een Star Trek-fan die begon als assistent scriptschrijver, zich opwerkte tot in het productieteam en nu plots naar voor geschoven werd als showrunner. Het resultaat is zonder meer fenomenaal. Matalas had al eerder meegewerkt aan Enterprise, maar verdiende zijn strepen vooral met de tv-reeks 12 Monkeys (2015-2018). Zijn briljante idee was om deze reeks opnieuw te focussen op de volledige crew in plaats van enkel op Jean-Luc Picard. Zijn tweede geweldige zet was om allerlei verhaallijnen van zowel The Next Generation, als van Deep Space Nine én van Voyager en zelfs de speelfilms samen te doen vloeien tot een bevredigend sluitstuk. Dat is niet bepaald makkelijk en vereiste een spel met bijzonder veel materiaal uit de laatste seizoenen van al die eerdere series, maar dit seizoen is niet alleen een ‘Picard Grand Cru’ (pun intended), maar tout court nu al een van de beste series van het jaar.
De mensen achter Star Wars kunnen het en een ander leren van wat Matalas en zijn schrijvers hier klaarspelen. Zij bouwden een sterk verhaal op uit wat de fans Star Trek ‘lore’ noemen, respecteerden daarbij de sterke dynamiek tussen de personages die al meer dan dertig jaar meegaat en wisten vooral hun nostalgie in teken te stellen van de plot, eerder dan omgekeerd. Dat wil zeggen dat alle nostalgische elementen verwerkt worden als een perfect uitgebalanceerd kruidenmengsel dat slechts sporadisch een tikkeltje te veel wordt, maar nooit te weinig is. Dat contrasteert sterk met alle andere hedendaagse producten die terugvallen op commerciële en vaak geforceerde nostalgie naar de jaren 1980-1990, maar vergeten dat de voorbeelden die ze eren in de eerste plaats dreven op een sterke plot (Star Wars, Top Gun of Ghostbusters, zijn allemaal in dat bedje ziek).
Weinig subtiel veegt deze ploeg dus ook de vreselijke J.J. Abrams Star-Trekreboot mee van de tafel, altijd een goede zaak. Die films waren generische popcornvehikels en in hun kielzog ging de sterk gestarte reeks Star Trek Discovery al na twee seizoenen kopje onder. Ook het begin van Star Trek: Picard was mede slecht beïnvloed. Gelukkig herontdekten de makers net op tijd wat de basisformule voor goede Star Trek altijd geweest is: ‘The Prime Directive’ en een mix van avontuur, verwondering en relaties tussen de personages.
Dat mag ogenschijnlijk banaal lijken, maar de beruchte ‘Prime Directive’ (een technologisch verder ontwikkelde soort mag niet de evolutie van een andere soort beïnvloeden) is voor Star Trek wat de Force voor Star Wars is: de absolute kern van het DNA, aangevuld met de hoger vermelde elementen die de nodige kracht bijzetten. In Star Trek is het eerder een sterk verankerde filosofie dan bij Star Wars dat die kern vaak gebruikt als een fluïde deus ex machina. Net door deze ‘grondwet’ onderscheidde Star Trek zich al sinds de jaren 1960 van alle andere – zelfs even utopische – sciencefiction. Dankzij de terugkeer naar dat basisconcept werden zowel Strange New Worlds als dit derde seizoen van Picard het etiket Star Trek opnieuw waard. Star Trek is geen inwisselbare actiefilm waarin personages die nooit eerder interageerden plots moeten worden samen gegooid om van actiescène A naar actiescène B te hollen terwijl ze de plot uitleggen. Star Trek is opgebouwd rond een idee, rond een waarde. Rond een tastbaar gegeven. Star Trek is hoop, geloof in een bepaald soort toekomst, maar ook moed en in dit seizoen sterk aanwezig in alle facetten: liefde.
Star Trek: Picard had in de vorige seizoenen al enkele andere personages van The Next Generation opgevoerd, maar die pogingen waren eerlijk gezegd niet altijd even geslaagd. De reden was simpel: de lijn tussen oprechte nostalgie en goedkope emotionele manipulatie van de fans, is soms flinterdun. Dit seizoen wordt evenwel met bewonderenswaardig evenwicht op die slappe lijn gebalanceerd. Het hoogtepunt in dit derde seizoen is zonder twijfel het tweeluik dat Jonathan Frakes (ook actief uiteraard in de rol van Will Riker) regisseerde, met voorsprong de sterkste Trek-regisseur. De twee episodes Seventeen Seconds en No Win Scenario vormen eigenlijk bijna een perfecte losstaande film, en dat zowel inzake, regie, plot en ritme. Die bijna twee uur televisie vormen een soort anthologie van alles wat Star Trek aantrekkelijk maakt en in de handen van Frakes zijn het ook nog eens ongemeen spannende sciencefiction avonturen.
De twee afleveringen behoren tot het allerbeste wat Star Trek ooit afleverde. Dit is het niveau van meesterlijke afleveringen als Measure of a Man, Best of Both Worlds I & II, The Inner Light, Darmok, Pre-Emptive Strike of All Good Things I&II. Fans weten meteen dat het een lat is die zo hoog ligt dat een vergelijking daarmee meteen een ongelooflijk gewicht draagt. Waar voorafgaand aan dit seizoen Star Trek: Picard nogal onderdaan bengelde in online lijstjes van de beste Star Trek-series (zelfs onder Enterprise), katapulteert seizoen drie Picard in één keer naar een toppositie. Star Trek-fans zijn een berucht zootje om tevreden te stellen, maar zelfs een simpele duik in de commentaren onthult een bijna ontroerende eensgezindheid over dit derde seizoen: elke ‘Trekkie’ lijkt het over eens dat Matalas en zijn team het pantheon der groten betreden hebben. De ‘core’ trilogie – Star Trek the Next Generation, Deep Space Nine en Voyager, zal altijd de positie van Heilige Drievuldigheid blijven innemen, maar dit derde seizoen van Picard lijkt klaar om plaats te nemen tussen het ‘nec plus ultra’.
Een recensie vereist een minimum aan plotoverzicht, maar het zou zonde zijn om hier te veel van het verhaal te verklappen. Na de afronding van het vorige seizoen treffen we Jean-Luc thuis aan, maar de rust wordt verstoord door een noodbericht van Dr. Crusher. Picard roept de hulp in van William Riker. Samen gebruiken ze hun status om aan boord te raken van de ‘Titan’, waar ze de recalcitrante kapitein Shaw proberen te overtuigen hen te helpen. Die weigert, maar gelukkig krijgen ze de hulp van diens Number 1, Seven of Nine. Ze vinden Crusher en een zoon (niet Wil – Wesley – Wheaton) en krijgen echter ook te maken met een geduchte Dominiontegenstander: The Changelings (u frist best even het laatste seizoen van DS9 op). Na het ronduit verbluffende 1-2-3’tje van Disengage, Seventeen Seconds en No Win Scenario, neemt de reeks even een adempauze om dan op te bouwen naar een glorieuze finale die misschien op sommige momenten net iets te veel aan fan service doet, maar daardoor wel de gelegenheid biedt aan elk lid van de crew om zijn of haar moment te hebben. En die momenten zijn wondermooi. Zeker na het afscheid in mineur dat deze crew kreeg met Star Trek: Nemesis. Hun verdere avontuur hier is zo bevredigend, vooral dankzij de sterke scenario’s, dat dit alles terecht aanvoelt als het ultieme afscheid. De balans tussen nostalgie, oprechte emotie, dynamiek tussen de personages ingebed in actiescènes en praatscènes, dialogen, regie, opbouw en ritme, is van onwaarschijnlijk hoog niveau en herinnert er elke fan aan wat Star Trek in de beste momenten kan bieden. Voor ‘Trekkies’ is dit een droom die waar wordt, voor niet-ingewijden nog steeds een ijzersterke SF-reeks.
Zijn er dan geen minpunten? Ja, toch wel. Een paar zaken konden iets beter worden uitgewerkt. De sprongen naar een zijdelingse verhaallijn aan het begin vormen vaak een onderbreking en gaan in de eerste twee episodes geen volledige symbiose aan met de hoofdlijn van Picard en Riker. Wat er scheelt met Jack Crusher – zoon van – wordt net een tikkeltje te lang geteased en uitgesteld. De opbouw naar de finale is nog steeds zeer sterk, maar afleveringen 7-8-9 hadden iets anders opgebouwd mogen worden, nu blijven ze in sommige scenes wat slepen (wat samenhangt met de ‘reveal’ van Jack). En ja, de grote actiescène in de laatste aflevering had net iets minder Return of the Jedi mogen zijn. Maar al die punten worden meteen weggeveegd door de hoogtepunten en deze allemaal opsommen is gewoonweg onbegonnen werk. Star Trek: Picard rondt af na dit seizoen, maar de deur wordt opengezet naar een nieuwe verderzetting.
Een bericht aan de producers van Star Trek:Â geef Terry Matalas de sleutels tot de Federatie en laat Jonathan Frakes elke aflevering regisseren. #stratreklegacy
