2019 staat bij The Ex vooral in het teken van de 40ste verjaardag die ze vierden met een reeks festivals, maar ook daarnaast blijft de band bezig met allerhande activiteiten. Staan daarin normaal de drie heren uit de band in de kijker, dan is het nu Katherina Bornefeld die even met de aandacht gaat lopen. Kan je via The Daydream Library Series van Thurston Moore en Eva Prinz luisteren naar de geluidsheling van Angeltalk, dan bracht Terp Records zonet een reissue uit van een cassette uit 1983, ruim anderhalf jaar voor Bornefeld lid werd van de Nederlandse cultband.
Als kind van muzikale ouders werd de jonge drumster al snel aangetrokken door de muziek die begin jaren tachtig in zwang was: punk. Na een verhuis naar Stuttgart in 1981 belandde ze er in een bloeiende scene, waar punks, krakers, kunstenaars en andere creatievelingen elkaar vonden. Na een paar andere kortstondige projecten, vormde ze een trio met haar vriendin Io (bas) en haar moeder Sigrid op viool. Zoals toen gangbaar was, maakte het drietal ook een opname. Heel eenvoudig, met 3 à 4 geleende microfoons. Het resultaat belandde op een cassette die werd weggegeven en hier en daar verkocht. 36 jaar later wordt de muziek opnieuw van onder het stof gehaald.
Abflug is geen verloren gewaande 80’s klassieker, geen onbekend meesterwerk van de postpunk, maar het is wél een intrigerend stukje van een grotere puzzel. Door de aanwezigheid van die viool zit je meteen al buiten de klassieke postpunk-sound die de vroege jaren tachtig domineerde. Het is iets dat de songs meteen ook een folkachtige inslag geeft, wat je ook kreeg bij uiteenlopende bands zoals The Raincoats, Mekons of Camper Van Beethoven. Inhoudelijk zit de band ook stevig verankerd in die tijd en stijl, met een spreidstand tussen politieke agitatie en de zoektocht naar een hoopvol alternatief, waarbij het tweede het uiteindelijk wel haalt van het eerste.
“Vater Staat” (de songs zijn inderdaad in het Duits, maar je krijgt er de Engelse vertalingen bij) is na de opener meteen de meest verbeten track van de release, met Bornefeld die haar woorden sarcastisch in de micro snauwt: “Vater Staat / du bist so häßlich (…) groß ist die Wut / stark ist der Wille”. In “Druckerlied” spreekt het trio dan weer zijn steun uit voor de arbeiders van een drukkerij (Bornefelds broer was er een van) die met hart en ziel werkten aan de renovatie van die drukkerij, maar alles in vlammen zagen opgaan. Het is een verbondenheid met de arbeider, die The Ex op datzelfde moment ook uitspeelde met een reeks singles onder de noemer Dignity Of Labour en iets later via solidariteit met de stakende Britse mijnwerkers.
Songs als “Stunde Des Vergessens”, “Weg Der Sonne”, “Trauma” en “Schicksal” verwijzen ook naar onderliggende (of meer expliciete) vertwijfeling, lijden en donkerte, maar tegelijkertijd hunkeren ze naar licht, pleiten ze voor de kracht van openheid en een nieuwe start of wending (‘Abflug’ betekent vertrek) door het omzetten van dromen in daden. Muzikaal wordt dat vertaald in songs die hier en daar een wat eigenaardige spreidstand hebben. Soms flirten ze met het onderontwikkelde, maar net zo vaak veranderen ze regelmatig van koers met soms abrupte tempowissels, en ritmes die omslaan in een plotse galop, en weer terug. Vanaf instrumentale opener “Go”, waarin enkel wat woordeloze zang voorkomt, hoor je ook meteen ritmische patronen die aankondigen wat Bornefeld zou doen bij The Ex.
Met een duur van meer dan acht minuten is het meerdelige “Stunde Des Vergessens” het epos van het album, terwijl “Weg Der Sonne” gestuwd wordt door wat Terrie Hessels in de liner notes die “Katherina-rhythms” noemt. Weinig drummers hebben zo’n persoonlijke en herkenbare sound. Het zijn die cyclische, vaak op troms rollende patronen waar ze haar handelsmerk van zou maken, die je hier al hoort. Maar het is niet alleen haar project, want moeder Sigrid wisselt catchy en folky melodieën voortdurend af met schurende en staccato crescendo’s. Daardoor danst “Pfiff” met een rotaanstekelijke drive, terwijl het haast dramatisch stompende “Trauma” en het puntige“Schicksal” mee gestuwd worden door Io’s krachtige bas, die zo weggelopen lijkt bij Nomeansno.
Dat alles maakt van Abflug een album dat duidelijk geworteld is in een specifieke periode en aanpak. Je voelt ook regelmatig dat dit een minder ervaren band was (ze speelden ook maar een goed dozijn concerten), met soms wat houterige overgangen en hier en daar wat wringend samenspel. Tegelijkertijd is het ook een waardevolle archiefrelease met een heel eigen charme én kondigt het aan wat komen zou. Kort na de opnames trok Katherina met Io naar Amsterdam en in december van 1984 belandde ze bij The Ex, een band waar ze tot op vandaag een cruciale rol in speelt (ook al verhuisde ze onlangs terug naar Duitsland). Helaas overleed Sigrid Bornefeld ook in hetzelfde jaar.
