Drive-By Truckers is altijd al een band geweest die een verhaal wou vertellen en die er niet terug voor deinsde om uit te komen voor haar mening. Anno 2016 zijn de Verenigde Staten een hopeloos verdeeld land. Dus pakt de band op American Band uit met hun ‘State of the Union’. Wat ze zien, is niet rooskleurig.
Wat meteen opvalt aan dit nieuwe album is de hoes. Voor het eerst sinds mensenheugenis geen tekening van Wes Freed op de cover van een album van de Truckers, maar wel een foto van de Amerikaanse vlag. Een foto die bol staat van de symboliek: scheef, korrelig, niet al te scherp en ontdaan van bijna alle kleur. Centraal staat er een halfstok hangende vlag, als een wake voor de Amerikaanse Droom in een land dat het slachtoffer is van zijn eigen geschiedenis, met raciale spanningen en een cultuur van geweld die ontelbare zinloze slachtoffers eist.
Het resultaat is dat American Band het meest expliciet politieke album uit de carrière van de band geworden is. Politiek en rockmuziek zijn op zich een vaak voorkomende combinatie, maar voor een band als Drive-By Truckers is het toch minder een evidentie. Niet alleen zijn ze afkomstig uit Alabama, zowel op muzikaal vlak als qua thematiek ademen ze uit elke porie de Deep South uit. Een regio waarin kritiek op het conservatieve ideaal niet geapprecieerd wordt. Vraag maar aan de Dixie Chicks die na kritiek op George W. Bush plots op een blacklist terechtkwamen. Zo’n vaart zal het voor de Drive-By Truckers wel niet lopen, al was het maar omdat ze sowieso al nauwelijks op de mainstream radio’s gedraaid worden en omdat het ook geen totale verrassing is voor hun trouwe fanbase. Dat het album uitkomt tijdens een presidentscampagne waarin de bodem van het politieke fatsoen wordt opgezocht, is dan ook niet meer dan gepast.
Naar gewoonte worden de songs ook hier – bijna — evenredig verdeeld tussen songschrijvers Patterson Hood (zes stuks) en Mike Cooley (vijf stuks). Onderwerpen variëren van schietpartijen op school (“Guns of Umpqua”) over een steunbetuiging aan de Black Lives Matter-beweging (“What It Means”) tot racisme en de Confederate Flag (“Darkened Flags At The Cusp Of Dawn”). In “Ramon Cassiano” trekt Cooley de parallel tussen de moord op een Mexicaan in 1931 — door de man die later de NRA omvormde tot een machtige lobbygroep voor de wapenbeweging — en de huidige problemen met het ongebreidelde en ongecontroleerde wapenbezit. Slechts occasioneel worden de grote politieke thema’s geschuwd. “Sun Don’t Shine” is in weerwil van de titel een liefdesverklaring van Hood aan z’n nieuwe woonplaats Portland, Oregon en in “Baggage” beweegt de zelfmoord van acteur Robin Williams — door psychische problemen geplaagd — Hood tot zelfanalyse.
Een overdaad aan midtemponummers is een euvel waarin de albums van de band sinds het uitstekende Brighter Than Creation’s Dark wel vaker aan lijden. Voortgedreven door de woede om het onrecht begint de band op American Band echter met drie furieuze rockers waarin de gitaren scheuren als in de beste Crazy Horse-traditie. Vooral Cooley bewijst in topvorm te zijn met prachtsongs als “Ramon Casiano” en “Surrender Under Protest”. “Compelled but not defeated / Surrender under protest if you must”, bijt Cooley van zich af. Jammer genoeg zijn de Drive-By Truckers daarna een beetje in hetzelfde bedje ziek als op de vorige albums. Songs die allemaal apart best goed zijn, maar die achter elkaar een wat eentonig geheel vormen. Enkel “Kinky Hypocrite”, nog zo’n rake uppercut van Cooley, zorgt voor wat broodnodig extra peper. Nochtans staan er best goeie songs op. “Filthy and Fried” klinkt weids en episch, “Sun Don’t Shine” drijft op een heerlijk sloom triphopritme, “Ever South” is Hoods afscheid aan z’n geboortestreek — waarmee hij een haat-liefdeverhouding heeft — en “Once They Banned Imagine” is het hoogtepunt van het tweede deel van de plaat. Maar toch is in dit geval is het geheel minder dan de som der delen.
Met American Band levert de band een moedig album af. Een cri de coeur van twee songschrijvers die niet langer stil aan de zijlijn kunnen blijven toekijken hoe hun land zichzelf op sociaal en interraciaal vlak de dieperik in helpt. Maar ook een album dat ondanks een handvol Drive-By Truckers-klassiekers in wording toch niet helemaal de hooggespannen verwachting weet in te lossen. Een halve revanche na het teleurstellende English Oceans. Al blijft de band zonder discussie de essentiële Southern Rock-band van na de eeuwwisseling.
Op 6 maart houden de Drive-By Truckers tijdens hun Darkened Flags-tour halt in Trix (Antwerpen).
