The Descendants

Terug van veel te lang weggeweest: Alexander Payne,
de regisseur die eind jaren negentig doorbrak met scherpe
satirische komedies als ‘Citizen Ruth’ en ‘Election’, en daarna het
begin van het nieuwe millennium voorzag van een memorabel
tragikomische visie op mannelijkheid-in-crisis met ‘About Schmidt’
en ‘Sideways’. Van 2004 is het al geleden dat Paul Giamatti en
Thomas Haden Church wijn gingen proeven in Californië, en sindsdien
bleef het angstaanjagend stil rond Payne. Zielsverwanten als Jason
Reitman (‘Up in the Air’) en Thomas McCarthy (‘The Visitor’, ‘Win
Win’) namen de fakkel over met hun eigen kleinschalige,
nadrukkelijk op mensenmaat gesneden verhalen, maar het bleef
uitkijken naar Payne’s retour. Hij stelt niet teleur met ‘The
Descendants’, opnieuw een verhaal over een man van middelbare
leeftijd die op een keerpunt zijn leven is gekomen, en opnieuw een
knap geobserveerde, genuanceerde en stilletjes hartverscheurende
film.

George Clooney speelt Matt King, een advocaat in
Hawaii, die samen met zijn neven en nichten de erfgenaam is van één
van de laatste stukken ongerepte natuur op de eilandengroep. Matt
is van de hele familie echter de enige met het ultieme
beslissingsrecht over wat er met dat land moet gebeuren, en het is
tijd voor hem om een keuze te maken. Over zeven jaar komt het
gebruiksrecht op het land te vervallen, en verschillende
hotelketens staan al op de deur te kloppen om het voor ettelijke
miljoenen op te kopen en er dure hotels te zetten. Een keuze die
niet makkelijker wordt gemaakt door Matts in elkaar stuikende
privéleven: zijn vrouw ligt in coma na een waterski-ongeluk
(hoeveel mensen kunnen dàt zeggen?), en zal niet meer wakker
worden. Om de stress nog wat te doen toenemen, weet zijn
rebellerende tienerdochter Alexandra (Shailene Woodley) hem te
vertellen dat mama al een tijdlang een scheve schaats reed.

Tijden veranderen, maar gevoeligheden en
thematische obsessies duidelijk niet. Voor zijn vijfde langspeler
vertelt Payne opnieuw het verhaal van een eenzame man die probeert
om zijn leven onder controle te houden, terwijl zijn relaties met
zijn vrouw en kinderen afbrokkelen en ook zijn professionele leven
op een keerpunt komt. ‘The Descendants’ zoekt eigenlijk nog het
duidelijkst aansluiting bij ‘About Schmidt’: opnieuw de vrouw die
komt weg te vallen, opnieuw de ontdekking dat ze haar man ontrouw
was en opnieuw de verstoorde relaties met de kinderen die hersteld
moeten worden. De gemiddelde leeftijd van de personages ligt
ditmaal zo’n twintig jaar lager, maar de verhaalstructuur is wel
gelijkaardig.

Wie van slechte wil is, kan daaruit afleiden dat
Alexander Payne in essentie al voor minstens de derde keer dezelfde
film maakt, maar wie dat zegt, gaat voorbij aan het simpele feit
dat de invulling van de plot helemaal anders is, én aan de
subtielere manier waarop de toon van Payne’s films is geëvolueerd.
Waar hij in ‘Election’ en ‘About Schmidt’ nog heel wat scherpe
humor gebruikte, die zelfs verward kon worden voor leedvermaak met
zijn personages, was ‘Sideways’ al een stuk droefgeestiger. Hij was
nog wel grappig, ja, maar toch vooral een weemoedige blik op mensen
die niet wisten wat ze met hun leven moesten aanvangen. En die
tendens wordt hier doorgetrokken: ‘The Descendants’ is sporadisch
grappig, op een onderkoelde manier – het is de humor van een echt
mensenleven, altijd afkomstig uit de situaties zelf, nooit
geforceerd. Maar het grootste deel van de film is toch vooral
doordrongen van een intense, zeer geloofwaardige droefheid en
nostalgie. Het feit dat de film zich afspeelt op Hawaii, levert
daarbij een ironisch visueel contrast op. De prent zit afgeladen
vol met wuivende palmbomen en idyllische stranden, maar zoals
Clooney aan het begin zegt: “Paradise can go fuck itself.”
Dit is een drama waarin alle personages kitscherige hemden en korte
broeken dragen, maar met al dat is het niet minder een drama.

De grote kracht van de prent is de koppige manier
waarop Payne weigert om zijn verhaal en zijn personages in de
typische structuur van een Hollywoodfilm te wurmen. Er zijn geen
eenvoudige tegenstellingen tussen “goeie” en “slechte” figuren, en
dramatische confrontaties lopen nooit helemaal zoals je zou
verwachten. Een neef van Matt wil per sé het land verkopen, omdat
hij schulden heeft, en beïnvloedt Matt zoveel hij kan om zo snel
mogelijk een deal met een hotel te sluiten. Is dat een slechte
mens? Nee. Maar hij probeert Matt wel iets te laten doen waarvan we
aanvoelen dat het fundamenteel fout zit. Matts schoonvader is een
bikkelharde, verbitterde vent (schitterend gespeeld door Robert
Forster), die zonder omwegen Matt verwijt dat zijn dochter op
sterven ligt. Maar ook hij krijgt een teder momentje aan het einde
van de film dat suggereert dat er méér in zijn kop aan de gang is
dan alleen maar woede. Zelfs de man met wie Matts vrouw vreemdging
(Matthew Lillard in een zeldzame sterke rol) én ook nog eens diens
vrouw (Judy Greer), zijn meer dan standaardfiguurtjes die de plot
vooruit helpen. Ze krijgen allemaal hun menselijkheid mee – de één
heeft al meer boter op z’n hoofd dan de ander, maar ze zijn geen
simpele schurken en ze worden niet tegen elkaar uitgespeeld op een
doorsnee melodramatische manier.

Het hart van de film ligt echter in de relatie
tussen Matt en zijn dochter Alexandra. George Clooney was zelden
beter: hij speelt Matt als een rijke zakenman die zich constant in
een staat van paniek bevindt, maar het probeert weg te spelen voor
zijn kinderen (ook een jongere dochter, goed gespeeld door Amara
Miller). Clooney brengt een knappe mix van emoties naar zijn rol,
en slaagt er in om meer te vertellen met zijn mimiek dan met zijn
dialogen. Let op de scène waarin een dokter hem vertelt dat zijn
vrouw niet meer wakker zal worden. Clooney heeft niet veel tekst te
zeggen, maar zijn gezicht wanneer hij het nieuws incasseert,
spreekt boekdelen. Zonder over de top te gaan, zié je gewoon die
mens zijn wereld instorten. Shailene Woodley is dan weer een
revelatie als Alexandra, met een goed gedoseerde vertolking die
zowel haar rebellerende kant als haar affectie voor haar vader en
zusje mooi naar voren laat komen.

‘The Descendants’ is wellicht geen film voor
iedereen: we worden steeds meer geconditioneerd om voor de hand
liggende emotionele prikkels te verwachten. Filmmakers drukken maar
al te vaak op knopjes: “lach NU, huil NU”, zodat er geen twijfel
mogelijk is welke reactie er van ons wordt verlangd. Alexander
Payne doet dat niet. Hij laat zijn film ademen, geeft ons de ruimte
om onze eigen mening te vormen over de personages, en zoekt waar
hij maar kan nuance op, ambiguïteit zelfs. Sommige mensen zullen
‘The Descendants’ daardoor ervaren als saai. Verwacht van minstens
één proleet uit uw kennissenkring de opmerking “waar ging
dat nu eigenlijk over?” Antwoord: over iedereen op de wereld.

8
Met:
George Clooney, Shailene Woodley, Amara Miller, Robert Forster, Beau Bridges, Matthew Lillard, Judy Greer
Regie:
Alexander Payne
Duur:
115 min.
2011
USA
Scenario:
Alexander Payne, Nat Faxon, Jim Rash

verwant

The Holdovers

Alexander Payne studeerde geschiedenis en behaalde een Master of...

Ticket to Paradise

Na Mamma Mia: Here We Go Again kiest Ol...

Disenchantment

Matt Groening, het brein achter The Simpsons en...

Hail, Caesar!

Het is al bijna tien jaar geleden dat de...

White Bird in a Blizzard

Tien jaar geleden zorgde Gregg Araki voor een van...

aanraders

La Bête

De naam Bertrand Bonello laat misschien niet bij iedereen...

Dune Part Two

Na het opvallende succes (de film haalde een allesbehalve...

The Iron Claw

Regisseur Sean Durkin is een kei in het evoceren...

Human Forever

“Hoe ga je met dementerende mensen om?” moet plaats...

Dream Scenario

‘Nicolas Cage is de enige acteur sinds Marlon Brando...

recent

Ilja Leonard Pfeijffer :: Alkibiades

Bekroond, gelauwerd, alom gelezen en geprezen: zonder overdrijven mogen...

¥$ :: Vultures 1

Doorheen zijn hele carrière zijn twee elementen altijd dominant...

Talk Show

27 maart 2024Botanique, Brussel

Eind jaren tachtig sloegen alle rockers plots aan het...

Arthur The King

Uitgerekend in de week dat Joe Camp – de...

Hors-saison

Met zijn sociaal bewogen films past Stéphane Brizé binnen...

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Schrijf uw reactie
Vul hier uw naam in