Met zijn vorige film, ‘Hotel Rwanda’, toonde
regisseur Terry George zich al een veelbelovend, zij het niet
geheel succesvol, oscarhengelaar. Het zware onderwerp dat hij
uitkoos, de plechtstatige benadering ervan en de prestigerol van
Don Cheadle sméékten allemaal om toch maar in de prijzen te vallen,
maar helaas – Cheadle kreeg een nominatie voor beste acteur en daar
bleef het dan ook wel bij. Drie jaar na dato waagde George opnieuw
zijn kans. ‘Reservation Road’ is oscar bait tot en met –
de tragische voorvallen, dramatische ironie, woeste huilbuien en
morele vraagstukken vliegen je om de oren – maar opnieuw werd het
niks. Misschien ligt het er juist wel aan dat George te hard
probeert: in elke seconde van ‘Reservation Road’ voel je zijn
brandende ambitie om betekenisvolle, diepzinnige cinema te maken;
cinema die de mensen emotioneel zal raken én aan het denken zal
zetten, en wel nù meteen als dat even kan. Op zich een mooie
ambitie, maar de resulterende film geeft een overbeladen,
drammerige indruk. Het lijkt een beetje op het filmische equivalent
van een hyperintelligent jongetje van tien dat continu zijn
hyperintelligentie probeert te bewijzen door bij elke vraag van de
juf ogenblikkelijk z’n hand de lucht in te steken. Die kleine heeft
misschien veel talent, maar je zou gewoon willen dat hij het eens
wat kalmer aan deed en wat beter leerde om te gaan met z’n eigen
kwaliteiten. Nobody likes a smart-ass.
Joaquin Phoenix en Jennifer Connelly spelen Ethan en Grace
Learner, een gelukkig getrouwd koppel wiens tienjarige zoontje Josh
op een avond wordt aangereden door een auto op Reservation Road.
Het kind is op slag dood en de dader pleegt vluchtmisdrijf. Ethan,
Grace en hun dochter Emma (Elle Fanning, zusje vàn) blijven achter
met hun verdriet en met een politieonderzoek dat meer dan
waarschijnlijk nooit iets zal opleveren. Na enkele weken zien we
Grace proberen om afscheid te nemen van haar zoontje en verder te
gaan met haar leven, maar Ethan lukt dat niet. Hij kan geen rust
vinden voordat hij wraak heeft genomen.
Parallel daaraan volgen we ook het verhaal van de dader: Dwight
Arno (Mark Ruffalo) is een advocaat die op voet van oorlog staat
met zijn ex-vrouw en bijgevolg elke seconde die hij kan doorbrengen
met zijn eigen tienjarige zoontje dubbel en dik moet laten gelden.
Het ongeval op Reservation Road laat hem achter met een tergend
schuldgevoel, maar zichzelf aangeven doet hij niet.
In principe draait ‘Reservation Road’ rond het soort “wat
als”-vraag waarop mensen niet graag antwoorden. Stel dat je
zelf een kind zou aanrijden. Je doet dat natuurlijk niet
opzettelijk, het is een ongeluk, maar in die éne seconde is je hele
leven veranderd. Zou elk instinct in je lichaam dan niet zeggen:
“wég van hier”? Ik heb het altijd al vreemd gevonden wanneer mensen
op dat soort vragen antwoorden “ik zou nooit”, want let’s face
it – we zijn er allemaal toe in staat. En wat dan achteraf,
eens je gekalmeerd bent en je weer helder kunt nadenken? Geef je
jezelf dan aan? Of begin je dan stilletjes rekening te houden met
de mogelijkheid dat ze je misschien nooit zullen vinden? Boeiende
vragen, waar niemand met zekerheid op kan antwoorden en die zich
bijgevolg uitstekend lenen voor fictie.
Tijdens het eerste uur lijkt het alsof ‘Reservation Road’ ook
echt serieuze pogingen zal ondernemen om die vragen te behandelen.
Het is mooi hoe de kijker gedwongen wordt om sympathie te voelen
voor Dwight, terwijl er ook absoluut geen afbreuk wordt gedaan aan
het verdriet van Ethan en Grace. Je zou kunnen zeggen dat de
begrafenisscène van de kleine Josh een beetje naar tranentrekkerij
riekt (met een celloconcert van zijn klasgenootjes, waarom niet?),
maar bon, binnen de context van het verhaal lijken dat
soort scènes me zeker gerechtvaardigd. Terry George weet de rouw
van het centrale gezin mooi weer te geven tijdens de eerste helft
van ‘Reservation Road’ – aangrijpend, maar niet melig.
Maar dan, tijdens pakweg de laatste 40 minuten van de film,
wordt het tijd om te incasseren op dat eerste uur, en het is dan
dat George de mist ingaat. Een eerste fout die hij maakt, is dat
hij interessante nevenpersonages niet goed weet op te volgen. Grace
maakt zichzelf aanvankelijk wijs dat het ongeval haar schuld was,
maar na die ene scène vinden we van dat schuldgevoel niets meer in
de film terug. Naarmate het verhaal verder gaat, wordt ze steeds
meer naar de achtergrond gedrukt, tot ze weinig meer is dan een
schaduwfiguur die wacht tot Ethan heeft gedaan wat hij denkt te
moeten doen. Op een gelijkaardige manier wordt de ex-vrouw van
Dwight (gespeeld door Mira Sorvino) maar erg vluchtig beschreven,
zonder dat ze ooit de indruk geeft iets meer te zijn dan een pion
die de plot mee aan de gang moet houden.
En bovendien krijgen we steeds meer toevalligheden die de
geloofwaardigheid van het scenario langzaam maar zeker doen
wegsmelten. Dat Mira Sorvino (als ex-vrouw van de dader) de
muzieklerares blijkt te zijn van het overleden kindje, is er
misschien al een beetje over. Dat Ethan ook nog eens uitgerekend
Dwight inhuurt als advocaat, gaat er bij mij niet in. Op dat moment
ben ik naar een bende overijverige filmmakers aan het kijken, niet
naar het echte leven. “Kijk eens hoe betekenisvol en ironisch wij
wel bezig zijn,” knipogen de scenaristen ons toe. Maar je gelooft
er niet in – het is geen realiteit, maar prestatiedrang van de
maker.
De interessante thematiek over de manier waarop mensen omgaan
met hun rouw en met hun schuldgevoelens, raakt naar het einde
helemaal zoek. Terry George introduceert plots nog een
thrilleraspect, dat niet geloofwaardig is en bovendien een
gemakzuchtige loutering biedt voor de personages. Die
thrillerintrige waar het allemaal op uitdraait, zorgt ervoor dat de
film aan het einde té netjes is afgerond – alle personages bereiken
een punt van closure. Zouden mensen die écht in dit soort
situaties zitten dat ooit bereiken? Ik durf het te betwijfelen.
Joaquin Phoenix loopt rond met een groezelig baardje en een
levensmoeë blik, maar legt het er te dik op als Ethan. Ingehouden
verdriet werkt doorgaans beter dan grootste emotionele
uitbarstingen, maar het is dat laatste dat we net iets te vaak
krijgen van hem. Mark Ruffalo is beter als Dwight, een goed mens
die plots van zichzelf merkt dat hij de slechterik is in de
situatie. Hij levert een genuanceerde vertolking die ervoor zorgt
dat we toch met hem blijven meevoelen. De vrouwen van dienst,
Jennifer Connelly en Mira Sorvino, krijgen te weinig te doen om
veel over hun rollen te zeggen, buiten dan dat ze niet
ongeloofwaardig zijn.
‘Reservation Road’ doet ongelooflijk hard zijn best om toch maar
de beste film van het jaar te zijn – zo hard dat hij het tijdens de
tweede helft behoorlijk verknalt. Iets minder sturm und
drang en iets meer ingehoudenheid en plausibiliteit zouden de
film goed hebben gedaan.
