Paradoxen zijn van alle tijden: ongeveer een halve eeuw voor
Christus beweerde Zeno van Elea dat Achilles een schildpad, die
weliswaar een kleine voorsprong kreeg, nooit zou kunnen inhalen.
Zeno kreeg door zijn tegenstrijdigheden de wind van voren van onder
meer Aristoteles, maar zijn schijnbare tegenstellingen zijn nog
altijd schering en inslag. Zo is het ironisch dat een band met de
naam Tortoise (‘schildpad’ in het Engels) samen met Slint
verantwoordelijk is voor de definitieve ontbolstering van een genre
waarvan de zaadjes al door Miles Davis en Talk Talk geplant waren.
Een beetje muziekkenner weet ondertussen dat we het over postrock
hebben. Of het aan de zwakke achillespezen van andere bands ligt of
aan het grote talent van dit boeiende combo, heeft geen belang.
Feit is dat de subtiele, instrumentale sfeerschepping die Tortoise
in de jaren ’90 als sneeuwvlokjes uit de boxen liet dwarrelen, een
invloed heeft uitgeoefend op horden postrockbands. In het beste
geval lieten deze groepen het genre verder evolueren (de noise van
Mogwai of de kurkdroge
mathrock-injecties van Battles),
maar veel vaker werd er overgegaan op (soms prachtige)
stijloefeningen (Mono, Sickoakes,…). Volgens velen is de poëzie
van de postrock als reactie op de grunge uitgehold door een gebrek
aan stilistische variatie, maar ‘A Lazarus Taxon’ laat ons opnieuw
geloven in het potentieel van dit meeslepende genre.
Tortoise wordt dan wel beschouwd als één van de pioniers van de
postrock, maar wie hun muziek hoort, heeft al snel door dat deze
term te beperkend is voor deze bende klassiek geschoolde
multi-instrumentalisten. Als in Amores
Perros laat Tortoise verschillende genres als jazz, ambient,
rock en hiphop met elkaar botsen. De collateral damage die
dit deze clash der geluiden als gevolg heeft, komt helemaal tot
ontplooiing op ‘A Lazarus Taxon’. Waar hun laatste studio-plaat
It’s All Around You nog een
stagnerende verzoening was tussen Jaga Jazzist en Massive Attack, duwt deze
carrière-overspannende compilatie ons willens nillens kopje onder
in het eclectische universum van Tortoise. Op een verzamelaar vol
singles, b-kantjes en remixes is het meestal echter niet al goud
wat blinkt. ‘A Lazarus Taxon’ is hier geen uitzondering op, maar
wie zijn weg zoekt in hun warrige stratenplan, zal op vele
kruispunten mooie ontdekkingen doen.
Vooral de eerste twee plaatjes van ‘A Lazarus Taxon’ wisselen
magistrale composities af met soundscapes die de
slaapverwekkendheid herbergen van een vrijdagavondfilm op Eén. Zo
is opener ‘Gamera’ een 11 minuten durende, maar uitgepuurde
postrocksong die doet denken aan het rustigere werk van
bijvoorbeeld Isis en Pelican. Zachte, intieme
gitaarberoeringen beginnen aan een wandeling, maar worden
geleidelijk door meer instrumentatie vergezeld. Die geweldige
opbouw, het handelsmerk van goede postrock, laat de epische song
uitmonden in een bevreemdende trip met funky drumbreaks,
Warp-elektronica en huppelende baslijnen
De eerste schijf gaat op de ingeslagen weg verder met tussen pure
jazz en rock oscillerende soundscapes waarin vooral de percussie
soms aan Einstürzende Neubauten
doet denken (blikjes, flesjes, maar ook veel xylofoon en marimba).
De muziek schippert tussen spannend en laidback, maar de Japanse
bonustracks zijn toch van het goede te veel.
Het tweede schijfje concentreert zich meer op de elektronische kant
van Tortoise. De genres leiden soms een eigen leven in de muziek
van deze band, maar toch blijven ze aan elkaar verwant. Dat blijkt
bijvoorbeeld uit ‘Madison Area’: de song wordt bepaald door
elektronische spielereien, maar de blues is nooit ver weg door de
jankende gitaar in de verte. Hetzelfde geldt voor ‘TNT’ in de remix
door Nobukaza Takemura: speelse beats en bleeps slagen er niet om
een coup te plegen op de verscheidenheid van Tortoise want
jazzdrums en een desolate trompet in de verte houden de jazzfeel
intact.
Het derde plaatje is ongetwijfeld de vreemde eend in de bijt. Het
schijfje wordt in beslag genomen door de volledige remix uit 1995
van de EP ‘Rhythms, Resolutions, and Clusters’. Hier steekt vooral
de hiphopkant van Tortoise de kop op. Dit bevreemdende halfuur
wordt vooral bepaald door hip- en triphop-breakbeats, elektronica
en samples. Het doet denken aan een collaboratie tussen DJ Shadow
en Madlib die een paar toeters te veel hebben verbruikt, maar een
soulvolle sample doet de gedachten dan weer afglijden naar Moby (maar dan met meer sfeer en ballen
dan deze kale sell-out). Toch is het moeilijk om er de aandacht
constant bij te houden en dragen de eerste twee plaatjes meer onze
voorkeur weg. Het gaat hier om een leuk extraatje en dat geldt
evenzeer voor de dvd die in het prachtig uitgegeven doosje
bijgevoegd zit.
Postrockleken raden we eerder ‘TNT’ of ‘Millions Now Living Will
Never Die’ aan, maar voor de fans is deze compilatie een geschenk
uit de hemel. De muzikale verscheidenheid van Tortoise wordt
uitgebreid in de spotlight gezet en ‘A Lazarus Taxon’ doet ons al
uitkijken naar de volgende studio-plaat van deze pioniers. Tortoise
heeft mee de muzikale bouwstenen van de postrock gecreëerd, nu is
het aan hun opvolgers om hun erfenis verder uit te werken en te
vernieuwen.
