Nu millennials en Gen X’ers eindelijk aan het opgroeien zijn, brengen ze massaal hun cd’s naar de tweedehandswinkel. Wij geven die met veel liefde een tweede thuis en fietsen aan de hand van onze vondsten elke maand door de alternatieve muziek van 1990 tot 2010.
Postrock was ooit hip. Dat schijnt het toch geweest te zijn, wordt ons verteld door mensen die erbij waren. Ooit, in een nabij verleden, toen de Grote Oorlog voorbij Rock gevoerd werd. Toen in de jaren ’90 Slint en Bark Psychosis het kruitvat maar meteen lieten ontploffen. Toen Godspeed You! Black Emperor het genre een geweten schopte. Toen Mogwai het volume richting ondraaglijk deed gaan en zoveel andere posthardcorepostwhatever groepjes het geschreeuw lieten voor wat het was. Nummers mochten voortaan doen waar ze goesting in hadden. Wat overbleef, was de energie en de ethos van punk en hardcore, maar dan binnenstebuiten en ondersteboven gedraaid. Want waarom geen middelvinger opsteken als je dat wel kan doen?
Een groep die nadrukkelijk niet in dit verhaal paste, was Tortoise. Zij hadden zichzelf in jazzstad Chicago in hetzelfde veld geplant waar ook dub, krautrock en jazz groeide. Een band voor sociologiestudenten, zo was het cliché. Van die band balanceert vandaag Standards, uit 2001 alweer, in onze hand. Voor vijf euro kan hij van ons zijn, die eigenlijk wel klassieker waarvan we de tweedehands LP ooit kochten toen wij nog een bebrilde doctoraatsstudent waren – ja, cliché. Onze uit zijn voegen barstende cd-kast kijkt ons van thuis met smekende blik aan. Toch maar wegleggen. Tot we iets verder het titelloze debuut van This Will Destroy You tegenkomen, een dierbare vriend uit onze puber- en studentenjaren. Een ankerpunt ook voor de postrockscene zoals die eind deze maand weer verzamelen blaast op Dunk!Festival, dat dit jaar zijn twintigste verjaardag viert. Standards op cd is een overbodige aankoop, This Will Destroy You erbij is een verhaal. Enkele weken later plukken wij dan ook nog Millions Now Living Will Never Die uit een bak in een andere platenwinkel, vlakbij een exemplaar van Dots&Loops van Stereolab. Nerdmuziek komt zelden alleen voor in het wild.
Spiderland ademde in 1991 nog de underground van het Amerikaanse eighties hardcorecircuit uit, de walm van jonge gastjes die van boerengat naar boerengat trokken in een brak busje. Millions Now Living Will Never Die klonk als de smeltkroes van de grootstad, als vergezichten niet over de Amerikaanse velden maar over de stedelijke skyline met kraakpanden naast kantoorgebouwen en hippe lofts. De jongens van Slint waren angry, sad and lost, de bandleden van Tortoise rare speelvogels. Stedelijk futurisme in rare maatsoorten. David Pajo, gitarist van zowel Slint als van Tortoise, was dat alles tegelijk. Het was hij die de muziek van John Herndon, Douglas McCons en John McEntire – veteranen uit de jazz- en undergroundscene in hun thuisstad – nog af en toe injecteerde met een stevig scheve gitaarpartij à la “Glass Museum”.
Op Standards, dat vijf jaar later en zonder David Pajo het levenslicht zag, kwam nieuwe gitarist Jeff Parker tot volle wasdom. Deze grapjurk leerde de stiel bij het jazzy en funky Isotope 217. Pitchfork beschreef het album als “anthemic” voor postrock. Kan zijn, maar op Standards staan dan toch vooral anthems die geel, groen, rood en blauw uitslaan. Als een soort exotische school vissen die plots uit het water springt, niet bepaald het soort epiek waar Explosions In The Sky enkele jaren later harten mee zou doen smelten. Het duurt even voor je deze rode noot gekraakt krijgt. Een nummer als “Speakeasy” schuurt als een trein die langzaam over de binnenkant van je schedel rijdt. Tot er weer een rare bocht passeert die het allemaal toch weer melodieus optilt. Nooit zie je de melodie aankomen, tot dat gitaarlijntje plots onmiskenbaar aan je voeten ligt als een trouwe hond. Aan de kant van het spoor staat iemand marimba te spelen. Gewoon, omdat het kan. Standards heeft gevoel voor humor, maar dan wel het soort mop dat je eerst niet snapt en waarvan het kwartje pas twee jaar later valt, op een onbewaakt moment. De pointe zit altijd net aan de andere kant van de heuvel. Tortoise duwde postrock naar postmodern, ongrijpbaar terrein.
Achteraf bekeken is het bijna bizar dat Tortoise – altijd meer een jazz- en experimenteel ensemble – in het vakje “postrock” belandde. Weinig bands zouden na de eeuwwisseling de unieke trip van Tortoise volgen. Neen, dan was This Will Destroy You veel meer het geluid van postrock zoals wij dat leerden kennen in de tijd dat wij nog schoollockers, posters aan de muur en wilde plannen voor later hadden. Tortoise was een collectief dat de vreemdste klanken omarmde. Bij This Will Destroy You, Mono en Explosions In The Sky waren de gitaristen de spilfiguren. Midden jaren nul legden zij postrock voor minstens anderhalf decennium in de plooi van de cinemawaardige crescendo’s en emotionele gitaaruithalen. Kernleden van This Will Destroy You – Jeremey Galindo en Chris King – waren Texanen die voluit voor de emotie gingen, weg van de techniciteit en het nerdgehalte. Hun eerste EP Young Mountain klonk in 2006 als een plaat waarop je kon beginnen rennen en kon blijven rennen, tot het dorp waarin je was opgegroeid een stip in de verte was. Om je dan te realiseren dat je gewoon nog steeds in je eigen tuin lag, dromend onder de sterrenhemel. Hun postrock was de anti-Springsteen, je leven ontvluchten maar met de ogen dicht, zonder rijbewijs en zonder resultaat. Maar het gevoel was wel echt geweest, de wereld was van ons. Voor eventjes.
Debuut This Will Destroy You perfectioneerde in 2008 dat geluid tussen melancholie en uitbarsting in. Veel toegankelijker dan “Threads” gaat postrock niet worden. In “The Mighty Rio Grande” zit een hele film. Je sluit je ogen en soest langzaam weg. Tegelijk is het punk, want je tweede gedachte is: die tremologitaar kan ik ook. Enkel nog die tweedehands e-bow zien te scoren, of op je lijstje zetten voor je volgende verjaardag en hopen op het beste. Jeff Parker had aan Berklee College of Music gestudeerd, de muziek van Galindo en King klonk alsof je het met een paar vrienden, een klein beetje oefenen en een zak wiet ook wel geklaard kreeg. This Will Destroy You was een jongensdroom, Tortoise was werken. Zo poppy als God Is An Astronaut klonk het ook weer niet, maar de wilde kronkels van “Djed” waren ver weg. Tegelijk was het duidelijk dat de geduldige maar ook niet te lange crescendo’s, de betonnen geluidsmuren aangelengd met een beetje elektronica, het metier van de band waren. Een troostende schouder die herkenbaar en vertrouwd aanvoelt, de soundtrack bij veel puberleed. Met deze platen kan je een leven verder, als een sepiakleurige foto van een emotionelere maar uiteindelijk onschuldigere tijd. Want die finale van “Burial on the Presidio Banks” pakt niemand ons nog af.
Op die manier werd postrock in de jaren nul ideologievrij zonder echt haar roots te verraden. Postrock was en bleef muziek voor de dromer, de outcast. Muziek voor de binnenwereld in plaats van de rumoerige buitenwereld – met bands als Godspeed You! Black Emperor of Oiseaux-Tempête als zeldzame uitzondering. Punk, hardcore en noiserock gaven je een visie op het leven, jazz en dub gaven je spiritualiteit. Postrock gaf je een wonderlijk escapisme.
This Will Destroy You horen is het gevoel, omringd door huis, tuin, kat en kind: het is nu zo, maar het had anders kunnen zijn. Al is het maar voor eventjes.
Van 29 tot 31 mei viert postrockfestijn Dunk! Festival zijn twintigste verjaardag in de VIERNULVIER in Gent.
This Will Destroy You – relatiestatus: ingewikkeld – tourt nog altijd in twee verschillende vormen van dezelfde band. Ze traden in maart nog op in Club Wintercircus in het kader van twintig jaar Dunk!Festival. Tortoise bracht onlangs voor het eerst in bijna tien jaar nog eens nieuwe muziek uit, op het hippe jazzlabel International Anthem.
