Je groeit op. Doorheen de tijd komt daar langzaam tevoorschijn: een Leven. Als een gezicht in een mistige spiegel in de badkamer. Ogen, wenkbrauwen, een krullende lip. Je groeit op. Je verliest onzekerheden en slaat minder straatjes in die doodlopend blijken. Voor die zekerheden geef je echter ook weer dingen af: avontuur, geldingsdrang, energie.
Het is een dubbelzinnig proces dus, dat ouder worden. Zéker voor muzikanten. Niets dat zo snel uit de mode geraakt als de laatste hype in indierockland. En voor je het weet, touren Death Cab For Cutie en The Postal Service om er samen een publiek van moeders en vaders aan te herinneren hoe lang 2003 geleden is. Tien jaar geleden was de heruitgave van Give Up (The Postal Service) nog een late erkenning van een invloedrijke band. Nu is het gewoon erkennen dat we twintig jaar verder zijn en de wereld er helemaal anders uitziet.
Dat weten Styrofoam (Arne Van Petegem) en The Go Find (Dieter Sermeus), veteranen in het Belgische indielandschap, ook wel. Meer zelfs, hun samenwerking Present The Empathy Exams wentelt zich er volledig in en maakt van nostalgie een totaalconcept. Beide heren zijn ook al vrienden sinds de jaren ’90, en het perfecte duo om deze plaat te maken. Het jaar is 2003, Transatlanticism is dé plaat die in uw kast moet staan, The Notwist is net doorgebroken. Duyster klinkt nog gewoon op zondagavond op Studio Brussel. Present The Empathy Exams is nadrukkelijk een plaat voor zij die er toen bij waren of voor jonge oude zielen die dat heel graag hadden gewild. Een jong publiek gaan Styrofoam en The Go Find er niet bij winnen, en wij gokken dat dat ook absoluut de bedoeling niet is. Je zou kunnen zeggen dat Present The Empathy Exams een anachronisme is. Maar geloof ons als we zeggen: wij laten ons al wekenlang niets liever dan meevoeren in deze teletijdmachine.
Is het het speelse van Present The Empathy Exams? De oprechtheid waarmee de twee gezapige heren van stand de bliepjesrock omarmen? Hoe schoon sepiagekleurd hun nostalgiebril is die alles mooier maakt? In ieder geval draagt het bij dat alles op Present The Empathy Exams in elkaar overloopt. Muziek én tekst roepen zowel rebelse jeugdigheid op als het besef dat die tijden voorbij zijn. “(All I Want Is To ) Disappear” is een goeie lakmoesproef. Als de levendige gitaren en de tekst waarin tienerleed zowel alles als niets is u hier niet bij de lurven pakken, zal de rest van deze plaat dat waarschijnlijk ook niet doen. Het is een moordsong, net zoals “Close To The Knives”. Daarin zien de “Sub Pop-boys” op hun fiets dat ze terrein aan het verliezen zijn. Het refrein bruist: het nachtelijk feestje is nog lang niet gedaan en daar heeft niemand iets over te zeggen of wat van te vinden. Het nummer gaat zowel over je ouders haten met hun avondklok, als het besef dat niemand je je zestienjarige zelve nog afneemt. Je wil het Vlaamse gat waar we noodgedwongen tijd hebben gesleten de nek omwringen en tegelijkertijd was er geen betere plek denkbaar om op te groeien. Het is jammer dat tussen die twee prachtsongs “Every Step” en “Through You” te weinig karakter hebben om echt op te vallen. Hier haalt een gevoel van gedateerdheid het helaas van de suspension of disbelief dat we op onze tienerkamer geduldig in de weer zijn met plakband en posters van Pavement.
De tweede helft van Present The Empathy Exams is meer introspectief. Weg sturm und drang. “Loose Ends” (The Notwist had er zo ook al eentje op Vertigo Days uit 2021) mijmert op een laagje van synths – type oude school – een eind weg over waar de jonge held van vroeger gebleven is. De blik gaat naar binnen, de viering van het leven maakt plaats voor de relativiteit van het ouder worden en hoe daarmee om te gaan. Geen nummer vat dat sentiment beter dan “Nothing Is Impossible”. Niet alles wat weg is, is ook verloren. Niets is onmogelijk, het leven stopt niet na huis en tuin en boom en kind en kat en bal. Zolang je niet verkalkt in het oude, is er plaats voor het nieuwe. Een poëtische gitaarlijn wurmt zich tussen de melancholische zang. “Nothing Is Impossible” is een troostende schouderklop voor elke veertiger; oudemannenmuziek voor de generatie die had gedacht eeuwig jong te blijven maar die nu niet meer in zijn Sebadoh-shirt past.
“Always Under My Skin” verkent dat thema verder met een curieuze combo van akoestische thema’s en synths die soms wel en soms niet werkt. De tekst vat het thema dan weer wel helemaal. Onder je koptelefoon grijp je stiekem toch telkens terug naar diezelfde nummers, naar die songs van toen die zo diep onder je huid zitten dat je er een leven mee verder kan. “Old Enough To Care” dreigt in al zijn subtiliteit aan je aandacht te ontsnappen, en dat zou zonde zijn. Het is opnieuw zo’n mijmerend kleinood waarin Styrofoam en The Go Find zo sterk zijn. Jammer dan ook dat het duo hun afsluiter “If It’s A Symbol” echt tot bijna negen minuten moest rekken. De opbouw in de tweede helft en die shoegazegitaar op het einde trappen de bal gelukkig toch nog in het doel.
Present The Empathy Exams is een plaat geworden waar we ons zo goed door gaan voelen dat we graag de paar losse flodders met een heel liefdevolle mantel bedekken. Het is een plaatje waarvan je niet wist dat je het nodig had, maar waar je toch helemaal week van wordt. Veel hangt af van je instelling. Bij de ene zal het op de juiste plek een beetje pijn gaan doen, voor iemand anders zullen deze tien songs te veel van het oude zijn. En geen tiener die dit soort muziek nog zal boeien – en dat is geen moreel oordeel, maar gewoon hoe het vaak gaat. Het is goed zo, Styrofoam en The Go Find hebben hun jeugd gehad. Laat ons Present The Empathy Exams koesteren voor wat het is: een totaal pretentieloos maar oh zo schoon kleinood voor de oudere jongelingen en de jonge ouderen. Want ook al gaan we richting toekomst, het verleden gaat niet weg.
