Eerst rock en nu barok. Mehldau zoekt opnieuw inspiratie buiten de contouren van jazz, ditmaal in Bachs klavecimbelwerken uit de zeventiende eeuw.
Is er nog een rol weggelegd voor Johann Sebastian Bach in de moderne muziek? Ieder jaar staat de maand maart (zijn geboortemaand) in het teken van de Bach-revival, maar de doorsnee liefhebber van het Duitse genie is ouder en grijzer dan de gemiddelde enola-lezer. Het feit dat Brad Mehldau als veertiger en jazzmuzikant de tijd uittrekt om een volledig album aan een van de hoogtepunten van de barok en contrareformatie in de muziek te wijden, getuigt ervan dat Bachs verhaal nog niet is uitverteld. Alleen, is het de moeite waard om After Bach, de nieuwste telg uitgegeven bij Nonesuch Records, in huis te halen?
Pianist Mehldau kleurt binnen de lijnen van de jazz, maar zit niet meteen verlegen om gedurfde keuzes te maken. Als we Radiohead en Nick Drake als inspiratiebronnen door de vingers kunnen zien, dan moeten we een klassiek componist als Bach met eenzelfde openheid ter beschouwing nemen. After Bach is voor een deel opgebouwd rond preludes en een fuga van Bachs Das wohltemperierte Klavier, een verzameling van composities ter oefening voor klavecimbel geschreven. Mehldau speelt de bijna vier eeuwen oude werken op een moderne pianoforte en verweeft ze met een reeks composities, geïnspireerd op Bachs vormelijke en thematische patronen. Alhoewel het verrijkend is om de originele werken naast After Bach te beluisteren, staat Mehldaus herinterpretatie evenzeer op eigen benen.
De gekozen preludes en fuga vormen de ankerpunten in After Bach maar bieden een brede waaier van stijlen en klankkleuren aan — een bewijs dat Bach niet alleen een begenadigd maar ook veelzijdig componist was. ‘’Prelude No. 3 in C# Major’’ is dartel en loopt snel vooruit, helemaal in het teken van virtuositeit? Het is tevens een voorsmaakje van Mehldaus eigen ‘’Rondo’’. In contrast heeft ‘’Prelude No. 1 in C Major’’ een rigidere structuur, waarin Bachs absolute vorm van muziek zeer nadrukkelijk doorschemert ; iedere noot staat in een logisch verband met z’n voorganger. Mehldau beroert de pianotoetsen met een opvallende tederheid — zelden heeft de Amerikaan zo ingetogen gespeeld .
De door Bach geïnspireerde composities van Mehldau zijn echter een ander paar mouwen. Grootser, meer stuwing. Die indruk is er grotendeels door het verbluffende ‘’Rondo’’ dat al een paar maanden terug als single werd uitgebracht. Met een duur van acht minuten, een krachtig motief dat tot zijn uiterste is doorgedreven, is ‘’Rondo’’ een compositie die nu al een plaats op een toekomstige retrospectieve opeist. Een continuüm waarbij Mehldau z’n speelvermogen en technische flair extra in de verf zet.
Mehldaus andere composities brengen minder bejubeling teweeg, maar zijn daarom niet minder opzienbarend. Met ‘’Flux’’ krijgen leidmotieven gegrepen uit het werk van Bach een hoogst romantische invulling. Mehldaus aanpak is grondiger dan die van Max Richter (die enige jaren geleden het werk van Vivaldi herinterpreteerde): de pianist werkt op het niveau van structuur en zorgt daarmee voor een diepgravend tegemoetkomen aan Bach. ‘’Dream’’ is veeleer in een zweem van mysterie en impressionisme gehuld, terwijl ‘’Ostinato’’ al flirtend een ballade suggereert — Mehldau toont daarmee dat ‘stoffige’ barok tot onvoorspelbare resultaten kan leiden.
After Bach is een indrukwekkend album, een technisch hoogstandje dat zich enkel na meerdere luisterbeurten en geduldig ontleden in z’n volledige rijkdom blootgeeft. Toch blijft er een overpeinzing hangen: welk verhaal wil Brad Mehldau over z’n Duitse inspiratiebron vertellen? Is Johann Sebastian Bach wederom relevant of is dit veeleer een ode aan een hoogtepunt uit de Westerse muziek? Mehldau begeeft zich intussen op vertrouwd terrein met zo’n experimentele transgressies: Bach is een nieuwe buste in een snel aangroeiende collectie. Alleen zijn er geen voor de hand liggende criteria om After Bach op z’n waarde te schatten. Misschien verschaffen de komende vier eeuwen duidelijkheid?
