De nieuwe plaat van Kendrick Lamar komt er krap een jaar na zijn overrompelende To Pimp A Butterfly. Dat album markeerde een absoluut hoogtepunt in de recente hiphopgeschiedenis: met de finesse van een meester-dirigent vervlocht Kendrick brandend actuele thema’s en een rist genres tot een broeierige, eclectische set vignetten. Elf Grammy-nominaties leverde die plaat hem op – enkel Michael Jackson deed beter. Zulke hoge toppen zal untitled unmastered. niet scheren. Maar dat zal ‘m K-Dot aan z’n reet roesten.
Untitled unmastered. is een demoplaat die wat Kendrick betreft alleen maar bestaansrecht heeft in de marge van To Pimp A Butterfly, dat monumentale meesterwerk van vorig jaar. Ware het niet van de lange arm van ene James LeBron, dan zouden de demo’s ons wellicht enkel via het ventiel van een latenightshow hebben bereikt.
We zijn LeBron op z’n minst een pint of twee verschuldigd. Want ook dit nieuwe album houdt heel goed stand. De plaat mist dan wel het allesomvattende van zijn voorganger, verhaaltechnisch zijn de nummers nog steeds van hoog niveau. De eerste track alleen al creëert een setting waarover we Haroon vanop zijn temptation island horen zeggen: je hebt vertellen en je hebt vertellen vertellen. Op die eerste track – droogjes getiteld “Untitled 01 | 08.19.2014.” – doet Kendrick zijn versie van de Dag des Oordeels uit de doeken. Met een slepende staart aan z’n ‘n’-uitgangen schetst hij de blinde totaaldestructie. “Dark skies, fire and brimstone, some of us sent home / Some of us never did wrong but still went to hell”, rapt hij. Vrouwen en kinderen, wolkenkrabbers, vliegtuigkapers, valse spijtoptanten en pedofiele priesters worden alle bijééngeharkt in één smeulend hoopje restanten. De sintels kun je bijna ruiken.
De song werd opgenomen een maand voordat Kendrick “i” loste, de eerste single van To Pimp A Butterfly. Ook de zeven andere nummers op het demoalbum ontstonden om en rond de opnamesessies voor TPAB. Op verschillende momenten haken ze losjes in en uit het weefsel van die plaat. “Untitled 02” en “07” worden ingeleid met “pimp pimp hooray”: een double entendre van “hip hop hooray” (onder andere een hit uit 1993 van Naughty By Nature) en To Pimp A Butterfly. Geen overwinningskreet, want in beide nummers toont Kendrick zich bezorgd over de uitwassen van zijn succes. Bovenop de thema’s waar hij op TPAB al mee worstelde, komen hier nog hebzucht (“I just got a raise / Spent it all on me”) en rivaliteit (“You niggas fear me like y’all fear God / You sound frantic, I hear panic in your voice”) heet in z’n nek ademen. ’t Is een Kanye-verhaal in bloei: de roedel hongerige wolven voedt zich aan zijn eigen groeiende achterdocht.
Ook stilistisch blijft TPAB in de achteruitkijkspiegel hangen. “Untitled 03” is “King Kunta” light: minder pop, meer beteugelde funk. Kendricks frasering blijft vrij standaard; hier zijn het vooral de schitterende bijdrages van Anna Wise en Bilal (zang), Thundercat (bas) en Terrace Martin (saxofoon) die het nummer naar een hoger niveau tillen. Die laatste doet ook op “Untitled 02” geweldig z’n ding. In de donkere onderbuik van de song slaat Martin op piano een salvo hoge noten aan die het nummer in een thriller doen omslaan. En terwijl een slome drum kit beat – het soort waar Metro Boomin dezer dagen volop mee uitpakt voor Future en Kanye – de duisternis verder uitbeent, begint Martins sax in sneltempo te zwalpen. “Untitled 05” heeft dan weer een venijnige koorts uit te zweten en doet dat met pijnstillers uit de jazz- en hiphopshops die ook Steve Ellison van Flying Lotus frequenteert. Op het voorschrift staan sax, piano en schuimbekkende beats. Qua kleurschakering horen “Untitled 02” en “05” thuis in het rijtje van “The Blacker The Berry” en de losse single “Black Friday”.
Niet dat het in untitled unmastered. allemaal plukkezwart ziet. Tegen het einde van de plaat valt het licht in fijne bundels binnen. Op “Untitled 06” gaan Kendrick en Cee-Lo Green op excursie naar het bossanova van de jaren vijftig. Green kleurt z’n stem aangenaam vintage, en de fluitbegeleiding schildert de rest in grijstinten. Maar het is nóg leuker viben op “Untitled 08”, met dat opgewekte unisono “blue faces!”, slinky baslijntje en de ooo’s en aaa’s die overal liggen rondgestrooid. Geen idee wát dat halfvloeibare geluidje is dat er af en toe tussen knijpt, maar we verwedden er onze Turteltaks op dat Thundercats magische vingers er voor iets tussenzitten. In de lyrics schemert opnieuw een vale realiteit door. Des te mooier wordt het contrast met de muziek, die zoveel levensvreugde herbergt.
Elf Grammy-nominaties en evenveel nummers in de Billboard Hot 100, tig verschijningen in latenightshows, een sleutel van de stad Compton, een shout-out van Barack Obama en nu dit slimme, gebolsterde, héérlijke verrassingsmanoeuvre: als Kendrick beslist zich kandidaat te stellen voor de presidentsverkiezingen van 2020, zal Kanye héél zwaar moeten uitpakken.
