Vampieren blijken dan toch onsterfelijk. Dat ze met regelmaat van de klok in de populaire cultuur opduiken, maakt van hen een hoogst hardnekkige kliek die van geen ophouden weet. De voorbije jaren waren de bloeddorstige nachtwezens van het grote noch het kleine scherm weg te denken, onder andere dankzij de tienerreeks Twilight en de HBO-serie True Blood. John Zorn breit daar een muzikaal vervolg aan, met het mysterieus klinkende en nogal wispelturige Nosferatu.
Nosferatu is een vreemd beestje dat niet direct in een van Zorns vaste categorieën valt onder te brengen. Het bouwt voor een gedeelte verder op de mysteriespelen en het zachtere werk, zoals The Goddess en In Search of the Miraculous, maar laat zich tegelijk kenmerken door geniepige weerhaakjes of zelfs brute noise. Dat dubbele gevoel weerspiegelt zich helemaal in de bezetting: pianist Rob Burger maakt doorgaans van de meest onhandelbare melodieën een fluwelen leidraad. Zijn aanwezigheid staat dan ook in schril contrast met de figuur van Zorn, die hier zowel zijn altsax aftuigt als een stukje klavier voor zijn rekening neemt. Vuurwerk is in ieder geval al verzekerd.
Het album volgt met enige dichterlijke vrijheid het verhaal van Bram Strokers Dracula, inclusief verwijzingen naar de protagonisten uit het verhaal (Van Helsing, Mina, Lucy, Jonathan Harker). Zorn weet in ieder geval de spanning van de roman naar muziek te vertalen: met scherpe, krassende geluiden en hypnotiserende effecten bouwt hij zijn eigen Transsylvanië dat nauwelijks voor het origineel hoeft onder te doen. “Desolate Landscape” is als een nachtelijke vlucht door het rotsachtige gebergte van de Karpaten, met vampieren op zoek naar een prooi om tot de laatste druppel uit te zuigen.
Nosferatu blijft echter niet voortdurend in een luguber sfeertje hangen en zorgt met een reeks van plotse omwentelingen voor redelijk wat afwisseling. “Mina” tekent zich af als een elegante compositie waarbij de klemtoon op repetitiviteit en ontroering ligt. Nogal abrupt volgt daar het behoorlijk zinderende “The Battle of Good and Evil” op, dat al het voorgaande met een brute slag verbrijzelt. Het is hier dat Zorn voor het eerst de kracht van z’n altsax laat ontwaken, met een wild gespartel van noten. De occasionele stukjes klezmer voelen wat tegenstrijdig aan maar trekken tegelijk de contrastrijke lijn van het album door. Die kleine uitsmijters zorgen voor een prettig rustpunt in een wereld vol chaos.
Die omwentelingen vlakken na enige tijd wel wat uit, maar toch is hier en daar nog een opmerkelijke overgang te constateren. Een wonderlijk eenvoudige compositie als “The Undead” is gedrenkt in minimalisme en zorgt uiteindelijk voor een sterke climax. Wat daarop volgt, een onderkoeld klinkend “Death Ship”, doet echter vooral de aandacht verslappen en kan bijgevolg niet bekoren. Waar een ouder album als Femina ook regelmatig streefde naar een (abrupte) thematische afwisseling, gebeurde dat telkens op een elegantere manier. Bij Nosferatu lijkt dat minder doordacht te gebeuren.
Op zijn best is Nosferatu gelukkig ook een duistere parel die de vruchten plukt van een brede waaier aan thema’s en motieven. “The Stalking” is een atypische compositie voor Zorn maar wekt door het gebonden gevoel, het zoete timbre en de zweverige orgelstukken belangstelling op. Zelden heeft muziek voor de ondoden zo funky en beweeglijk geklonken. Bij “Stalker Dub” wordt die dynamiek nog iets krachtiger in de verf gezet, waarmee Zorn in het vaarwater van Kruder & Dorfmeister lijkt te komen.
Het meest pakkende moment van Nosferatu vindt plaats wanneer Rob Burger nog eens een wonderlijk stukje pianospel uit zijn mouwen schudt en ons gedurende een vijftal minuten met gapende mond naar een pittige klezmer slash bluescompositie genaamd “Jonathan Harker” laat luisteren. Die opeenvolging van fijn klinkende noten kan onmogelijk nog strakker of prikkelender gebracht worden. Burger brengt alles op het niveau van extase: “Jonathan Harker” is de zilveren spies die het bloedzuigende gespuis tot as herleidt.
John Zorn heeft met Nosferatu een ode aan de wezens van de nacht gebracht zonder in eentonigheid of voorspelbaarheid te vervallen. Een tocht die zowel durft te betoveren als dreiging te creëren, dankzij een breed scala aan thematische exploraties. Dat niet alles even goed uitpakt, is slechts een randopmerking bij een voorts degelijke poging om Strokers geesteskind nieuw leven in te blazen. Vampieren zijn voorbestemd om te blijven.
