108 min. / USA
Filmmaatschappij Miramax begon als een onafhankelijke
studio, die alternatieve producties als ‘The Piano’ en ‘The Crying
Game’ een kans gaf terwijl niemand anders die riskante projecten
wilde aanraken. Onder de leiding van de gebroeders Weinstein
groeide de firma echter uit tot één van de grote jongens, en
Miramax is tegenwoordig al even mainstream geworden als elke andere
filmstudio. Alleen zijn de films van bij Miramax gewoonlijk net
iets pretentieuzer – ze zijn geen alternatiefjes, maar ze doen zich
zo voor. Kijk maar naar projecten als het nogal overschatte,
uiteindelijk oerconservatieve ‘Good Will Hunting’, of (en ik huiver
als ik aan de film terugdenk) ‘Jay And
Silent Bob Strike Back’. Of ‘Chocolat’.
Beste bewijs van hun afdaling in de krochten van de opgehemelde
Amerikaanse pap, is het feit dat de laatste jaren telkens een
Miramaxfilm genomineerd werd voor de oscars, na zwaar, agressief
lobbyen van de Weinsteins – of hoe dacht u anders dat iemand het in
z’n hoofd zou hebben gehaald om ‘Chocolat’ te nomineren? Dit jaar
lonkten ze naar de Academy met deze ‘The Shipping News: de film is
gebaseerd op een Pulitzerwinnende roman, geregisseerd door Lasse
Halström, die ook al de oscargenomineerde films ‘The Cider House
Rules’ én ‘Chocolat’ maakte, en in de cast vinden we uitsluitend
oudgedienden van de Internationale Prijzengarde aan. Allemaal
tevergeefs, overigens, ‘The Shipping News’ werd door de meeste
critici met een verveelde zucht afgedaan en bij alle
prijsuitreikingen straal genegeerd. En terecht.
Kevin Spacey speelt RG Quoyle, een sullige veertiger die zijn hele
leven heeft laten domineren door herinneringen aan zijn tirannieke,
haast beestachtige vader. Hij is getrouwd met Petal, gespeeld door
een haast onherkenbare Cate Blanchett. Petal lijkt wel een
rechtstreekse afstammelinge van Cruella DeVil zoals ze door de film
stoomt; een slet die onder veel te zware make-up schuilgaat en
Quoyle bespringt alsof haar leven ervan afhangt. Wanneer ze zwanger
wordt, is ze enkel bezorgd over zwangerschapsstriemen. Ook daarna
laat ze Quoyle voor hun dochter Bunny zorgen, terwijl zij zelf in
de kamer daarnaast met nieuwe veroveringen ligt te wippen. Jezus,
het mens bestaat er zelfs in haar eigen dochter op een bepaald punt
aan een illegaal adoptiehuis te verkopen!
Die vroege scènes tonen duidelijk aan dat we hier niet te maken
hebben met een film die subtiliteit hoog in het vaandel voert. Ik
vraag me af hoe de roman het personage van Petal behandelde; ik heb
het in ieder geval moeilijk te geloven dat een boek dat zo
enthousiast werd onthaald en zoveel prijzen won, op een dergelijke
manier durfde wegzakken in clichés en karikatuur.
Zoals dat hoort in een Amerikaanse film, krijgt Petal echter al
gauw haar verdiende loon, wanneer ze van een brug afrijdt. Quoyle,
die ook net zijn ouders verloren heeft, blijft verweesd achter, tot
hij bezoek krijgt van zijn tante Agnis (Judi Dench), die hem
meetroont naar zijn geboortegrond in Newfoundland.
Tot op dat punt hebben we een film gezien die op een onvoorstelbare
manier van toon wisselt tussen de verschillende scènes, en zonder
enige logica het register tussen humor en tragiek bespeelt. Kevin
Spacey speelt Quoyle als een Prozacpatiënt die op elk moment in een
diepe coma kan afglijden. Het is moeilijk om sympathie te voelen
voor een kerel die enkel lijdzaam toeziet hoe zijn echtgenote
horden minnaars mee naar huis neemt, en nog veel moeilijker om die
sympathie te behouden wanneer hij achteraf haar dood nog berouwt
ook. Het verlies van Petal wordt in de film gebruikt als één van
Quoyle’s belangrijke motivaties, maar hoe kun je dat nu aanwenden,
als niemand in het publiek ooit om haar zou kunnen geven, of zou
kunnen begrijpen waarom Quoyle wél van haar hield? Bij bepaalde
scènes is het niet duidelijk of je nu moeten lachen of niet, maar
één ding is zeker: Quoyle vindt zichzelf een saaie loser, en zoals
je hem in de film bezig ziet, kun je hem geen ongelijk geven.
Maar goed. Tante Agnis neemt Quoyle en dochter mee naar
Newfoundland, waar ze gaan wonen in een vervallen huis dat al
generaties lang aan hun familie toebehoort, en gelocaliseerd is op
zo’n winderige heuveltop dat zware kabels het gebouw moeten
verankeren. Quoyle neemt een baantje als journalist voor de
plaatselijke krant, ontmoet een opvangmoeder (Julianne Moore) die
minder make-up gebruikt dan Cate Blanchett en bijgevolg wél deugt,
en langzaam maar zeker weet hij zijn leven terug in eigen handen te
nemen.
Dat soort van verhalen hebben we al eerder gezien, natuurlijk: een
verloren mens, die in dit geval letterlijk verzuipt onder de
stormvloed van het verleden, maar door een afgezonderd stadje van
vriendelijke mensen een nieuwe kans krijgt. Dat soort van films
werken doorgaans het beste wanneer ze simpel worden gehouden, met
rechtlijnige structuren die de kijker in staat stellen om buiten de
plot, ook de sfeer van het stadje in kwestie op te snuiven. Een
grote fout van ‘The Shipping News’, is dat het veel te veel wil
zijn, en ten slotte ten onder gaat aan z’n eigen ambities en
pretenties.
Symboliek overspoelt de film, in de vorm van een visueel motief dat
ons een verdrinkende Kevin Spacey toont. In de vorm van zwaar op de
hand liggende monologen over schepen die verloren varen op zee. In
de vorm van dat huis waarin Spacey en de zijnen wonen, en dat,
zoals elk filmhuis, evolueert van een vervallen krot naar een zeer
bewoonbare plek binnen de drie scènes. Symbolen worden normaal
gezien gebruikt om op een subtiele manier bepaalde zaken duidelijk
te maken – als je ze er zo dik bovenop legt als hier, beroof je ze
van elk nut, en al wat je overhoudt is een pretentieuze bende. Elk
personage draagt hier wonden uit het verleden met zich mee, en op
de meest voorspelbare, Hollywoodiaanse wijze slaagt ook letterlijk
élk personage erin om die wonden te helen. Hun trauma’s schijnbaar
weggeblazen door de sterke wind op de heuveltop waar Spacey woont.
Als het echte leven nu ook nog zo eenvoudig was…
Wat er nog overblijft, zijn een goeie Judi Dench en Julianne Moore,
die proberen enige persoonlijkheid in de film te injecteren. Het
haalt allemaal niet veel uit, maar de beide actrices zijn àltijd de
moeite van het bekijken waard, en zeg nu zelf – Dame Dench die op
de as van haar eigen broer pist? Dat moét u toch gezien
hebben?
En ook de fotografie is vaak schitterend, met een grijs
kleurenpalet en indrukwekkende vergezichten van het koude landschap
van Newfoundland. Director of photography Oliver Stapleton geeft de
film af en toe de sierlijkheid en schoonheid die het scenario had
moeten leveren.
In ieder geval is dit allemaal too little, too late. Zoals de
personages in de film het zouden zeggen: deze vis was al dood voor
hij uit het water kwam.
http://www.miramaxhighlights.com/theshippingnews/
