Een halve eeuw verdorie, zolang gaat Special Agent 007 – u weet wel, die ene met een licence to kill – al mee op het grote scherm, en dat zullen we geweten hebben. De hype rond de 23ste film over Ian Flemings superspion begon dan wel opvallend laat, de laatste twee maanden was er toch geen ontsnappen meer aan, met heuse theme song-concerten in ’t Kuipke, een special in zowat elk zichzelf respecterend dag- of weekblad en ontelbaar veel affiches in elk zichzelf respecterend straatbeeld. Onze verwachtingen werden bovendien gevaarlijk hoog gespannen toen Daniel Craig in interviews het woord ‘klassieker’ in de mond nam. Naargelang het steeds meer tot ons doordrong dat dit keer niemand minder dan Sam Mendes, die met American Beauty en Revolutionary Road toch al twee behoorlijk straffe titels op zijn cv heeft staan, vermoedden we dat dit wel eens een heel speciale verjaardag kon worden. En ook al zorgen zulke verwachtingen doorgaans voor een des te grotere teleurstelling, niets daarvan in Skyfall: James Bond viert zijn verjaardag in stijl.
De origin story van 007 hebben we na Casino Royale en Quantum of Solace helemaal afgehandeld: in Skyfall stáát Bond (Daniel Craig) er. Voor een tijdje toch, want na een weinig succesvolle missie in Istanbul verliest de MI-6 een kostbare lijst met informatie over infiltratieagenten in terroristische organisaties, en een onervaren scherpschutter schiet onze geheim agent naar de bodem van de Bosporus. Wanneer een persoonlijke vijand van M (Judi Dench) het MI-6 hoofdkwartier in Londen naar de schroothoop blaast, besluit James echter dat het welletjes is geweest en meldt hij zich terug aan bij de geheime dienst. Ondanks zijn klaarblijkelijk zwakke conditie (zwak voor een 00-agent, welteverstaan), stuurt een wanhopige M, die onder druk staat van de overheid en van ene Mallory (Ralph Fiennes), hem toch terug het veld in om er de plannen van super spy gone bad Raoul Silva (Javier Bardem met blonde lokken) te dwarsbomen.
Dat ondergetekende eigenlijk heel weinig met James Bond heeft, er nooit in is geslaagd één van de Brosnanvehikels uit te kijken en na het hoofdpijn veroorzakende Quantum of Solace (dat een kans had gekregen omdat Casino Royale toch wel een behoorlijk fijne film was) bijna plechtig heeft gezworen om zich nooit meer tot het bekijken van een Bondfilm te laten verleiden, strekt alleen maar tot meerdere eer en glorie van wat Sam Mendes met Skyfall heeft afgeleverd. De nieuwste episode van de franchise overstijgt namelijk niet alleen het James Bond-concept, maar is meteen ook één van de beste volbloed actiethrillers van de laatste jaren. Goed nieuws dus voor degenen die vreesden dat de maker van melodrama’s als Revolutionary Road niet in staat zou zijn om de spetterende actie te brengen die dit soort films nodig heeft.
Er is wel meer waar de oude fans enthousiast over kunnen zijn, overigens: zo wordt de wat grimmigere toon die de franchise sinds de komst van Craig kenmerkte, aangelengd met een scheutje droge humor – let op de scène waarin Bond even op alle gemak zijn mouwen juist trekt nadat hij net via een bulldozer op een rijdende trein is gesprongen, of de in screwball-dialogen gedrenkte ontmoetingsscène tussen de held en de schurk – en voor het eerst sinds Die Another Day is ook Q weer van de partij. Ben Whishaw, die zes jaar geleden nog iets te ijverig doorheen Perfume: The Story of a Murderer snuffelde, maakt van de MI-6-technicus een zelfrelativerende maar vinnige techneut, wat voor enkele scherpe dialogen met Bond zorgt.
Die Bond wordt weer maar eens geweldig neergezet door Daniel Craig, in zijn typische no nonsense-stijl. De blonde Brit weet perfect waar zijn sterktes als acteur liggen, en maakt daarvan ook de sterktes van de Bond die hij neerzet: 007 is nog steeds hard en meedogenloos en gaat recht op z’n doel af, ook al komt er dan iets meer ruimte voor scherpe replieken en oneliners. Hij krijgt ook een sterke villain tegenover zich: Bardems entree voelt wat vreemd en overgestileerd aan, maar naarmate de film vordert, weet hij perfect de motieven van zijn personage naar het scherm te vertalen. Judi Dench weet dan weer voor het eerst een echt spectrum aan te brengen in het personage van M: vanbuiten koud en hardvochtig zoals we gewoon zijn, maar dan wel met een menselijkheid vanbinnen die we nog niet eerder hebben gezien.
De cast is dus oerdegelijk, maar als er iemand is die de eer mag opstrijken, is het toch wel regisseur Sam Mendes. Het is misschien wel de eerste keer dat er een echte cineast aan de slag gaat met Flemings personage, en dat is eraan te zien: weg is de shaky cam van Quantum of Solace, weg is de opgefokte Bourne-montage. James Bond is stijlvol, dus zo moet ook de film zijn die rond zijn personage wordt gemaakt: de actiescènes zijn naast ouderwets opwindend – de openingssequens sleurt je vanaf minuut één mee – ook fantastisch in beeld gebracht. Wij denken dan vooral, maar niet alleen, aan het haarfijn gechoreografeerde gevecht op een van de hoogste verdiepingen van een Chinese wolkenkrabber, dat dankzij Mendes en cameraman Roger Deakins (de vaste DOP van de Coen Brothers) een bijna sinister schaduwspel wordt. Wat dat duo overigens doet met de beelden die de vurige climax uitmaken, is echt mooi: nooit een Bondfilm gezien die zo schoon in beeld is gezet.
Natuurlijk is Skyfall ook weer niet perfect: de nogal dunnetjes uitgevallen Bondgirl van dienst (Bérénice Marlohe) reikt nog niet tot aan de enkels van pakweg Vesper Lynd (Eva Green) en het gelukkig zeer beperkt gehouden subplotje over Bonds jeugdtrauma (hij is klaarblijkelijk een wees) had ook niet meteen gehoeven. En toegegeven, Albert Finneys paternale bijrol voor de slotsequens van de film voelde een beetje vreemd aan, maar gelukkig weet de ervaren acteur ook die schade stevig in te perken. Zelfs Adele slaagt er niet in afbreuk te doen aan Skyfall, met een verrassend sterke theme song – nooit gedacht dat we dat nog van haar mochten meemaken.
Het is nog veel te vroeg om Skyfall al te nomineren voor de titel van beste Bondfilm aller tijden, maar feit is dat Sam Mendes’ nieuwste film veel méér is dan zomaar een aflevering uit de franchise. Skyfall is een unieke actiefilm geworden, die in zijn genre eenzame hoogten weet te bereiken. James Bond is vijftig geworden, en dat zullen we geweten hebben: Skyfall viert het jubileum alleszins op de perfecte manier.
