Nu de zalen nog steeds dicht zijn ten gevolge van de maatregelen rond het coronavirus, brengt verdeler Cinéart, Ema van Pablo Larraín uit via de ‘Premium VOD’ services van Proximus Picks, Univers Ciné, Voo en Lumière.
De nieuwe film van Pablo Larraín (Neruda, El Club, Post Mortem) opent met een akelig beeld, afkomstig uit een Lynchiaanse kwade droom: een verkeerslicht, bengelend boven een lege straat, dat in lichterlaaie staat … het is de perfecte opening voor een film die gedomineerd wordt door de tegenstrijdige krachten van vuur en water, masculiniteit en vrouwelijkheid en culturele en seksuele spanningen. Die spanningen materialiseren zich echter ook in de belichaamde kunst van de dans, die een centraal element vormt in deze dwingende en hypnotiserende kijkervaring.
De onderliggende narratieve structuur van dit alles, is een mooi voorbeeld van wat de Amerikaanse filmwetenschapper David Bordwell beschrijft in een hoofdstuk van zijn invloedrijke boek Poetics of Cinema: ‘The Art Cinema as a Mode of Film Practice’, waarin hij de conventies en sjablonen uiteenzet die de alternatieve film sinds de jaren negentienzestig gedomineerd hebben. Waar de klassiek verhalende cinema op zoek gaat naar causale duidelijkheid, weerhouden deze conventies (even goed zijn het immers conventies) bewust de nodige informatie, zodat de kijker zelf op zoek moet gaan naar causaliteit en temporele structuur. Ema past die strategie op sterke wijze toe en presenteert de centrale verhaallijn op een niet-lineaire manier, die ons het gissen laat naar verbanden, die pas langzamerhand duidelijk worden.
De enige echte elementen die we bij de start aangereikt krijgen zijn een aantal personages en hun verhouding jegens een kind dat niet langer aanwezig lijkt te zijn. Gastón (Gabriel García Bernal) is choreograaf en samen met zijn veel jongere vrouw, danseres Ema, adopteerde hij een jongetje, toen bleek dat het krijgen van een kind onmogelijk was. Een tragische en traumatiserende gebeurtenis leidde tot het terug afstaan van het kind, maar precieze oorzaken, gevolgen en verdere gebeurtenissen, blijven lang vaag en onduidelijk.
Wat wel een duidelijke lijn vormt, is de manier waarop de emoties en spanningen vorm krijgen in expressie en danskunst. Op een manier die herinnert aan Gaspar Noés recente Climax, of de overweldigende lichamelijke emotionaliteit van het werk van Anne Teresa De Keersmaeker, worden de interpuncties aan de hand van dans, symbolen voor de relationele botsingen. De film gaat echter nog een stap verder, door in die momenten ook een metafoor te leggen voor de veranderende Zuid-Amerikaanse cultuur. De lang door machismo gedomineerde culturele sjablonen, worden hier afgezet tegen het ‘pars pro toto’ van de ‘Reggaeton’, een muziekvorm (ook al het onderwerp van de Argentijnse docu Una Banda de Chicas uit 2018) die het latente seksisme en machismo dat het genre tekent, omgevormd hebben tot militante feministische muziek. Door al die elementen te versmelten tot een bedwelmende esthetische ervaring (met dank aan de sublieme fotografie en dito kleurenpalet, gecreëerd door Larraíns vaste fotografieleider Sergio Armstrong), wordt Ema een film waarin de inhoudelijke themata en vormtaal op schitterende wijze elkaar ondersteunen. Niet alleen in de dans immers zitten de ideeën en concepten vervat, ook in de versplinterde vorm van de film zelf, worden die vertaald.
Zowat de enige schoonheidsvlek is het feit dat het script aan het eind iets te veel nadruk legt op een wat banale melodramatische afwikkeling, die vloekt met het ragfijne web aan emoties dat eerder gesponnen werd. Zelfs op dat moment echter kan de prent rekenen op het krachtige visuele palet en ijzersterke vertolkingen (naast Bernal ook een uitstekende vertolking van hoofdrolspeelster Maria Di Girólamo, een Chileense actrice die vooral bekendheid verwierf dankzij haar televisiewerk).
Met een achttal films heeft Pablo Larraín zich het afgelopen decennium stevig op de kaart gezet en Ema vormt andermaal een bevestiging van zijn status als een van de grootste Zuid-Amerikaanse cineasten van zijn generatie.
