Sun Ra (1914-1993) is het soort artiest waar platenverzamelaars van gaan kwijlen: hij construeerde niet enkel een volledig eigenzinnige sciencefictionmythologie rond zijn persoon, maar liet ook een bijzonder omvangrijke en kwalitatieve discografie achter. Voor de minder toegewijde luisteraars kwamen de laatste jaren al enkele verzamelaars uit met hoogtepunten, en nu voegt Strut daar nog een verzameling aan toe van alle 45 toeren singles die Sun Ra ooit uitbracht.
Singles omvat bijna zeventig nummers die min of meer chronologisch gespreid werden over drie cd’s. Naast de reguliere cd-uitgave bestaat er ook een lp-versie die in twee delen werd gesplitst van drie lp’s elk, en ook een monumentale uitgave die alle songs opnieuw op 7”-singles perste. Die laatste is nog niet beschikbaar, en van de lp-versie is enkel het eerste deel reeds verkrijgbaar. Voor het volledige plaatje beperken we ons hier dan ook tot de reguliere cd-versie, die bijzonder verzorgd werd uitgegeven met uitgebreide liner notes.
Sun Ra bracht vooral aan het begin van zijn muzikale carrière in de jaren vijftig veel singles uit, voornamelijk op zijn eigen label Saturn Records, maar bleef ook daarna sporadisch bondiger materiaal op 45 toeren drukken. Soms waren dat tracks die ook op albums te vinden waren, al dan niet in langere versies, maar nog meer van deze nummers waren exclusief op het singlegebeuren gericht. Dat zorgt ervoor dat er enkele behoorlijk verrassende dingen op deze compilatie staan, zelfs naar Sun Ra-normen. Neem bijvoorbeeld het duo “It’s Christmas Time” en “Happy New Year To You!”, twee bijzonder aanstekelijke songs die tussen doowop en barbershopmuziek schommelen, en zich meteen prominent in onze eindejaarsplaylist genesteld hebben. Elders is zelfs een compleet van muziek gespeende speech te horen op “Cosmo Drama (Prophetika 2)”, waarin Sun Ra met zijn sappig zuiders accent zijn filosofie uiteenzet.
Door de grotendeels chronologische volgorde is deze compilatie vooral interessant om de continue evolutie van Sun Ra’s muzikale idioom te volgen. Zo zijn de songs op de eerste cd voor het merendeel thuis te brengen als swing jazz met een hoek af, experimenten met commerciële doowop (met vooral de instant meefluiter “Daddy’s Gonna Tell You No Lie”, hier in twee versies te horen), en opruiende bebop. Op die vroege opnames hoor je verschillende incarnaties van het altijd evoluerende en om de haverklap van naam veranderende Arkestra, maar een constante is het strakke samenspel en de relatief conventionele muzikale taal die Sun Ra hier nog gebruikte. Op de tweede cd begint dat langzaamaan plaats te ruimen voor een lossere, opzettelijk rommeligere aanpak om op de derde schijf te culmineren in het soort chaotische exploraties tussen spirituele jazz, vrije improvisatie, dissonante keyboardjams en spacy experimenten waarvoor Sun Ra het meest bekend is.
De grote merite van deze compilatie is dat het een mooie dwarsdoorsnede van muzikale facetten toont door in te zoomen op minder bekend werk uit de gehele carrière van Sun Ra. De nadruk mag dan wel eerder op ouder, en dus iets minder typisch herkenbaar werk liggen, het is net dat gedeelte dat zowel voor de leek als de kenner veel lekkers om te ontdekken biedt. Wie een introductie tot het bekendere werk van de man wil, kan zich wenden tot die andere uitstekende Strut-compilatie In The Orbit Of Ra, samengesteld door Arkestra-spilfiguur Marshall Allen. Dat wil anderzijds niet zeggen dat dit allemaal obscuur spul is. Zo is de soulvolle antikernwapensong “Nuclear War” wel terecht een vaste waarde in veel favorietenlijstjes, net als het stevig swingende “Saturn”.
Hoogtepunten aanduiden in deze omvangrijke collectie is haast onbegonnen werk, zeker aangezien de kwaliteit eigenlijk continu hoog ligt. Sommige latere opnames zijn weliswaar van bedenkelijke geluidskwaliteit, zoals een wel erg lo-fi groovend “Journey To Saturn”, maar zelfs doorheen de ruis blijven de nummers boeien. Voor de derde cd is weliswaar een wat avontuurlijker aangelegde maag wenselijk, door enkele behoorlijk dissonante en zelfs ronduit lawaaierige escapades, maar de erg korte duur van een plaatkant op een 7” zorgt er in feite voor dat ook dit soort composities steeds bondig en verteerbaar wordt gehouden.
Is Singles de best mogelijke introductie tot het werk van Sun Ra? Wellicht niet, daarvoor ligt de nadruk iets te sterk op het vroege, meer conventionele werk en te weinig op het afrofuturistische aspect van ’s mans muziek. Maar het is wel zonder meer een boeiende inkijk in de artistieke evolutie van een van de opmerkelijkste muzikanten uit de twintigste eeuw en een omvangrijke schatkist aan songs van allerlei allooi om eindeloos in te grasduinen.
Het Sun Ra Arkestra treedt nog steeds op en speelt op 23 maart in Het Depot in het kader van Leuven Jazz.
