Wie herinnert zich nog de film Crazy Heart? We nemen het je niet kwalijk als hij diep in je geheugen begraven ligt. Mocht Jeff Bridges niet eindelijk zijn langverdiende Oscar hebben gewonnen voor zijn vertolking van een aan lager wal geraakte countryzanger in die film, dan was het regiedebuut van Scott Cooper waarschijnlijk nog minder van belang geweest. Maar een mens kan slechter debuteren als regisseur. Cooper leverde een klassiek, met leuke deuntjes gevuld drama af dat vooral vertederde door de acteerprestatie van Bridges. Crazy Heart was een toonbeeld van goede wil van Cooper, en iets gelijkaardigs kan je zeggen van zijn tweedeling: Out of the Furnace. De regisseur heeft een cast verzameld waarmee je het wereldkampioenschap acteren zou kunnen winnen, maar helaas maakt dat nog geen goede film. Out of The Furnace gaat gebukt onder een loodzware ernst en een scenario gevuld met de nodige genreconventies.

Welke toon Cooper najaagt wordt onmiddellijk duidelijk tijdens de openingsscène. Woody Harrelson wordt geïntroduceerd als een onsympathieke hillbilly met kort lontje die er niet voor terugdeinst om zijn date met haar hoofd tegen het autodashboard te smakken en een onschuldige man neer te slaan. Een brutale scène die toont dat we in een weinig vredelievend wereldje terecht zijn gekomen. Dat wereldje is gesitueerd in en rond het arbeidersstadje North Braddock in Pennsylvania. De plaatselijke economie wordt draaiende gehouden door de verouderde staalindustrie, waar Russell Baze (Bale) de kost verdient. Baze probeert rustig een leventje op te bouwen met zijn geliefde (Zoe Saldana) en zijn zieke vader te verzorgen. Maar dat wordt plots een stuk moeilijker wanneer zijn broer Rodney (Casey Affleck) terugkeert uit Irak, met de nodige demonen in zijn kop. Rodney stort zich op illegale gevechten en laat zich zo in met zeer onbetrouwbare figuren. Wanneer Rodney plots niets meer van zich laat horen trekt zijn broer op onderzoek uit.

Klinkt allemaal heel serieus, wat het ook is. Out of The Furnace is een film met een bewonderenswaardige dosis ambitie om een volbloed Amerikaanse tragedie af te leveren die gegrond is in het klimaat van de huidige Verenigde Staten. Het door mistige wouden omgeven rokerige arbeidersstadje belichaamt de spartelende economie na de financiële apocalyps van 2008. Alsof die actuele achtergrond nog niet genoeg is, sleurt Cooper er ook de getraumatiseerde soldaten bij, die terugkeren van hun tour of duty uit Irak en moeilijk kunnen aarden in het dagelijkse leven. Via de setting, de realistische en dramatische sfeer, plus enkele opzichtige scènes laat de film ook duidelijk de invloed blijken van seventies-klassieker The Deer Hunter. Ook die film speelde zich af in het arbeidersmilieu rond een staalfabriek, had getraumatiseerde soldaten als thematiek en een duidelijke broederschap tussen de hoofdpersonages. Jammer genoeg kan Out of The Furnace alleen maar hopen om hetzelfde dramatische gewicht en verhalende finesse te bereiken als zijn grote inspiratiebron. Cooper lijkt te denken dat het verwerken van grote en actuele thema’s in het scenario genoeg is om een gewichtige film af te leveren die effectief iets te zeggen heeft. Think again!

De grote fout van Out of The Furnace is dat het grotere dingen pretendeert dan dat het eigenlijk brengt. Cooper wil twee paden bewandelen, maar bewijst met deze film dat hij er nog iets te groen achter de oren voor is als regisseur. Naast sociale dramatiek richt de regisseur en scenarist zich immers ook op een conventionele plot met Hollywoodallures die de hele film in zijn greep houdt. Met de thematische elementen die je tijdens het eerste luik voorgeschoteld krijgt, hoop je een Amerikaans drama te zien dat uiteindelijk aankomt als een trein, maar het scenario ontwikkelt zich met zo weinig originaliteit en ware inspiratie dat de maskers al snel afvallen en de film niets anders blijkt dan een zwaarmoedig wraakverhaal.

Je hoopt dat je eindelijk nog eens een volwassen Amerikaans drama krijgt dat doet denken aan tijden waarin dat nog de norm uitmaakte in Hollywood, maar je blijft teleurgesteld achter. De verwachte stomp in de maag resulteert in niets meer dan een matige kietelbeurt. Je zou Out of The Furnace kunnen bestempelen als een licht schizofrene film die zichzelf een identiteit wil aanmeten die volledig verschilt van wat de film werkelijk is. Cooper verdringt zichzelf in een artistiek egocentrisme dat gerechtvaardigd was geweest als de ambities niet hadden ontaard in een verhaaltje dat we al wel eens gezien hebben. Wellicht hadden de film meer kunnen pruimen als hij zich niet anders had voorgedaan dan wat hij was: een wraakverhaaltje, oké, tot daar aan toe, maar pretendeer dan ook niet dat je iets diepzinnigs aan het maken bent.

Out of The Furnace steunt – meer dan andere films – dan ook volledig op zijn acteurs. Christian Bale beklemt met een ingetogen en eerlijke acteerprestatie, waarbij het een opluchting is dat hij zich eens niet volledig tracht te geven via een opvallende method-opvoering. Casey Affleck dient als mooi tegengewicht met een hoofdzakelijk fysieke aanwezigheid en een getormenteerde psychologie. De rilling die je over je ruggengraat voelt tijdens de film is dan weer te wijten aan Woody – kijk wat een kin ik heb – Harrelson. Harrelson amuseert zich goed als sociopathische hillbilly met een talent voor gewelddadige uitbarstingen, dreigende praatjes en een voorkeur voor drugs en lolly’s. Out of The Furnace is een film die barst van het mannelijke haantjesgedrag, waardoor Zoe Saldana eerder dient als decoratie, dan als werkelijk personage. Jammer om zien dat Hollywood nog steeds zo nonchalant durft omspringen met vrouwelijke personages.

Als je jezelf overgeeft aan wat de film uiteindelijk blijkt te zijn, kan Out of The Furnace nog een licht onderhoudende thriller worden met sterke rollen van doorgewinterde acteurs. Ook productioneel hadden we weinig te klagen. De fotografie is sfeervol, de atmosfeer constant bedrukt en dof en de setting wordt volledig benut. Als het werk van een amateur komt de film dus zeker niet over en Cooper bewijst dat hij wel een neus heeft voor dramatiek en acteurs, maar hij probeert om mee te spelen met de grote jongens, wat nog iets te vroeg blijkt. Als hij zijn scenario’s en gevoel voor gebalanceerde cinema in de toekomst wat meer op punt stelt, dan komt hij er wel. Wie vuurwerk belooft, moet het ook kunnen brengen.