Dat het overlevers zijn, de Schotten van Franz Ferdinand. Net als Bloc Party en Editors een identiteitscrisis overgehouden aan hun derde plaat, net als andere generatiegenoten The Fratellis, Razorlight en Kaiser Chiefs bestempeld als one trick pony’s. Maar in tegenstelling tot al die bands slaat Franz Ferdinand met hun vierde plaat zo krachtdadig terug als de uitstekende titel doet vermoeden.
En dat is behoorlijk onverwacht na Tonight: Franz Ferdinand uit het prille 2009, een plaat die zo verkeerd was aangevat dat het tijdens de opnames nooit meer goed kwam. Het moest anders en vernieuwender, maar het resultaat was geforceerd, killig en rommelig door synthpartijen die niet altijd wisten wat ze in de songs kwamen doen. Wat een feestplaat moest worden, ontaardde in de kater met de bekende smaak van het dode vogeltje in de mond. De tour werd een marteling, de band voor onbepaalde tijd opgedoekt. Dat was het dan.
Franz Ferdinand leek een van die talloze bands die gewoon één juiste plaat op het juiste moment had uitgebracht. Tot eerder dit jaar “Love Illumination” en “Right Action” geruisloos viraal gingen en de eerste livebeelden opdoken. De perceptie keerde. Op Pukkelpop werden nog meer twijfels weggeblazen. Even verpletterend als op Werchter in 2004, toen de Marquee uit haar hengsels werd gespeeld, werd het niet, maar dit was een band die met de borst vooruit eerherstel opeiste. En die het met een uitstekende vierde plaat nog krijgt ook.
Zeggen dat Franz Ferdinand met Right Thoughts teruggrijpt naar het instant classic debuut, is gemakzuchtig. Nog steeds trekken de drums van Paul Thomson de muren van de kamer op, de groove van Bob Hardy doet de gitaren van Alex Kapranos en Nick McCarthy alle hoeken van die kamer zien. Maar voorts is de post-punk meer geëvolueerd (dus toch, ja) naar pop-funk, de scherpe randjes die er bijvoorbeeld waren met “Jacqueline” zijn na al die jaren ingewisseld voor aanstekelijke synth- en discodeuntjes die deze keer hun effect niet missen. Dat is te danken aan de inbreng van vrienden als Hot Chip, Peter, Bjorn & John en vooral Noors dj en (disco-)producer Todd Terje. Er zit weer schwung in Franz.
En die doet dan weer wel denken aan het debuut. Nog geen halve minuut ver en de albumtitel wordt door een gestampvoet refrein in het hoofd gebeiteld, nog geen tien minuten ver en er zijn al drie uitstekende singles gepasseerd. De plaat klokt met z’n tien nummers af op 35 minuten, een minder moment (“Brief Encounters”) krijgt geen tijd om de boel naar beneden te trekken. Action inderdaad, zoals in het puntige “Bullets”, de geheide vierde single. Maar ook de paar nummers die zich boven de vier minuten hijsen, doen dat deze keer ongedwongen. “Stand On The Horizon” flirt met z’n paringsdans van strijkers en synths aan het einde met minzame “Love Boat”-schmalz, “Treason! Animals” krijgt door het gejaagde orgel aan het einde de dadendrang van een debuterend groepje. Laat het net dat zijn wat Franz Ferdinand betrachtte.
Fun genoeg dus, maar op deze vierde plaat draait het meer dan om “muziek waarop meisjes kunnen dansen”, zoals Kapranos hun muziek tien jaar geleden zelf smalend omschreef. Kapranos out zich met z’n cynische en inventieve teksten als een nieuwe Jarvis Cocker. In “The Universe Expanded” speelt hij een prachtig taalspel met de tijd, “Fresh Strawberries” zijn in dit geval een metafoor voor verrotting, in “Goodbye Lovers & Friends” zet hij vanuit z’n graf de treurende menigte rond de kist in hun hemd. Er zit dus een donkere onderstroom in deze plaat, zoals het de allerbeste popmuziek betaamt.
Een klinkende revanche dus, deze Right Thoughts – dé perfecte autoplaat trouwens. Franz Ferdinand klinkt bevrijd door gewoon te doen waar ze goed in zijn – een nieuwe “Take Me Out” kan en hoeft ook voor hen niet meer. Een band die bijna tien wordt, kan de focus van het hip moeten zijn finaal verleggen naar de inhoud. De opluchting is navenant. Weer zo dynamisch en melodieus als in de begindagen, zet deze band eindelijk weer een stap vooruit en dat door achterom te kijken. Nog meer van zulke contrasten, thoughts, words en action en Franz Ferdinand kan nog een paar platen en festivalzomers mee.
