Geef toe: meestal zijn ze uw geld niet waard, die verzamelaars van uw favoriete groep die u in de winkel vindt. De platenfirma denkt dat enkel singles in aanmerking komen en een artiest zelf is ook al zelden goedgeplaatst om eigen werk te beoordelen. Tijd dus dat het eens aan professionals wordt overgelaten, en wie beter dan een team kenners van enola om maandelijks de vijftien beste tracks van een artiest te selecteren. Deze maand: het beste van Bob Dylan.
1. Tangled Up In Blue
Dylans meest gelauwerde album van de jaren zeventig, Blood On The Tracks, opent met een nummer dat — zoals nagenoeg het volledige album — reflecteert op zijn breuk met en vervreemding van Sara, twaalf jaar zijn “Sad Eyed Lady Of The Lowlands” geweest, en de moeder van zijn kinderen. “Tangled Up In Blue”, geschreven in 1974, werd een klassieker waarin Dylan, als een schilder, verleden, heden en toekomst (met Sara) door elkaar visualiseert.
Hoogtepunt: 4’47”. Dylan heeft net de vele fases in hun relatie achter de rug om te besluiten met “We always did feel the same/We just saw it from a different point of view”, gevolgd door zijn laatste “Tangled up in blue”. Hij neemt zijn mondharmonica in de hand en blaast de zorgen van zich af.
2. Stuck Inside Of Mobile With The Memphis Blues Again
Het hart van meesterwerk Blonde On Blonde, de adrenalineboost van de tegencultuur uit de jaren zestig en een van de eerste nummers waarin Dylan niet op een strofe meer of minder kijkt om een associatief verhaal te vertellen dat over alles en niets tegelijk gaat. “Memphis Blues” geurt naar opwinding en vrijheid. Een song om jarenlang, al dan niet onder invloed, in rond te dwalen.
Hoogtepunt: 00’37”. De eerste “Oooh, mama, can this really be the end?”
3. Masters Of War
Geschreven op het hoogtepunt van de Koude Oorlog, maar bleek ten tijde van de oorlogszuchtige Bush jr.-administratie nog altijd even relevant. Dylan haalt uit naar de wapenindustrie en doet nauwelijks moeite om zijn woede te verbergen. Op de achtergrond sluimert echter ook al het generatieconflict dat in “The Times They Are A-Changin'” aan de oppervlakte zal komen. Hier staat een nieuwe generatie op die zijn plaats in de wereld opeist en zijn toekomst niet langer laat hypothekeren door de oude orde. Geen wonder dat hij als spreekbuis van een nieuwe generatie omarmd werd en hij om uit die verstikkende greep te ontsnappen moest beweren dat hij “Masters Of War” louter voor het geld had geschreven.
Hoogtepunt: 3’56″: Dylan spuugt zijn doodsvonnis uit: “I hope that you die and your death will come soon”.
4. Subterranean Homesick Blues
Een revolutionair nummer, dit “Subterranean Homesick Blues”, toen het in 1965 de overstap naar elektrisch betekende en op een geweldige manier afrekende met het ideaal van The American Dream. De lyrics grenzen aan het geniale en het zwierige staccato ritme maakt Dylan een rapper avant la lettre. Erg iconisch is ook de videoclip waarin Dylan kernwoorden uit het nummer voor zich houdt en op straat gooit.
Hoogtepunt: 1’04”. Het is moeilijk om er uit deze woordenbrij de leukste lyrics uit te pikken, maar “You don’t need a weatherman/To know which way the wind blows” tovert steeds een glimlach op het gezicht.
5. To Ramona
Vroege Dylan pur sang: met alleen enkele gitaarakkoorden, een mondharmonica en een tekst die nog elke dag harten verscheurt. “To Ramona” is de knieval voor zijn toenmalige liefje Joan Baez, in de hoop haar mee uit het traditionele folkwereldje te krijgen, recht de zedeloosheid van de late sixties in. Maar gaandeweg ziet Bob in dat zelfs deze smeekbede niet volstaat: “Just do what you think you should do/And someday maybe, who knows, baby, I’ll come and be cryin’ to you”.
Hoogtepunt: 0’02″. “Ramona, come closer/Shut softly your watery eyes/The pangs of your sadness will pass as your senses will rise”. Dylan opent zijn armen met een van zijn meest vertederende openingszinnen.
6. Changing Of The Guards
Het openingsnummer van Street-Legal, Dylans derde opeenvolgende sterke plaat uit de jaren zeventig, al waren de religieuze elementen die niet veel later een belangrijke rol zullen spelen ook hier al rond. Met zijn opvallende sax en vrouwenkoortje muzikaal een buitenbeetje, maar toch ook niet: hier biedt Dylan verhalende songs waar zowat elke fan een eigen betekenis aan kan geven. Volgens de ene een reflectie op zijn eigen carrière, voor een andere een songvariant op een stel tarotkaarten.
Hoogtepunt: 5’15”. “Peace will come”. Na alle verwarring en ellende, valt in de staart de belofte dat het toch nog goed zal komen. Of ook niet, want het valt te betwijfelen of Dylan zelf ooit uitsluitsel zal geven over wat hij nu eigenlijk wil zeggen.
7. Blind Willie McTell
Van slechts weinig artiesten kan in alle eerlijkheid worden gezegd dat hun bootlegs een echte meerwaarde aan hun oeuvre vormen, maar in Dylan’s geval is zelfs dat een understatement. Niet toevallig vinden we hier dus “Blind Willie McTell”, een briljante ballad die om onduidelijke reden niet verscheen op het verder matige “Infidels” uit 1983. En toch, wellicht heeft deze afwezigheid Bawb’s aangrijpende hommage aan zijn favoriete bluesmuzikant gered van de overdadige eighties productie die meer dan één best te pruimen plaat uit deze periode naar de bodem torpedeerde: in plaats daarvan krijgen een ingetogen harmonie van schaarse pianotoetsen en twaalfsnarige gitaar (Mark Knopfler!) met bijna verdrongen percussie, waarboven langzaam het grauwe beeld van slavernij op de eindeloze cottonfields en de verdorven mensheid ontvouwd wordt. Een onsterfelijk nummer, dat live dan ook vaak een centrale positie in de setlist van de meester toegewezen krijgt.
Hoogtepunt: 03’28”. Nog een voorlaatste keer worden we na een subtiele volumeopbouw bij het nekvel gegrepen en laat Dylan er geen twijfel over bestaan: “No one can sing the blues like Blind Willie McTell”.
8. Hurricane
“Hurricane” is Dylan-de-protestzanger op zijn best. Een stevige binnenkomer voor Desire ook: acht en een halve minuut lang doet Dylan het relaas van Robin “Hurricane” Carter, de zwarte bokser die in 1967 veroordeeld werd voor een drievoudige moord. Onterecht, en op basis van racistische motieven, aldus Dylan: “And though they could not produce the gun/The D.A said he was the one who did the deed/And the all-white jury agreed”. In de openingsregels lijkt Dylan nog rustig en observerend, maar gaandeweg wordt hij kwader en kwader, de woorden uitspuwend over de slepende viool van Scarlet Rivera die zich door het nummer slingert. Zelden klonk Dylan urgenter en overtuigender dan hier, waardoor “Hurricane” er ook nu nog even hard inhakt als in 1975.
Hoogtepunt: Moeilijk te kiezen, in een nummer dat van de eerste tot de laatste minuut meeslepend is. Maar als het moet: 7’34”. Met “One time, he could have been the champion of the World” zet Dylan een punt achter het verhaal, waarna mondharmonica, viool en drum er nog een woeste outro mogen aanbreien. Het contrast met de sobere beginakkoorden kon niet groter zijn.
9. I Don’t Believe You (She Acts Like We Never Met)
Op het akoestische origineel haalt Dylan met speelse verwondering zijn schouders op als zijn laatste verovering hem de morning after geen blik waardig gunt. Maar als Dylan elektrisch gaat wordt die speelsheid letterlijk onder hoogspanning gezet. Getuige daarvan de opname die 30 jaar na datum op Bootleg Series Vol. 4 zou belanden: Mickey Jones knalt het nummer op gang met een drumslag als een ontploffende uitlaat en Robbie Robertson lost een spervuur van gitaarlicks. Zijn fundamentalistische volgelingen waren zodanig gechoqueerd dat ze hem uitscholden voor Judas.
Hoogtepunt: 2’01”: “I wish she’d unlock/her voice once and talk/Instead of acting like we never met”. Dylan rekt de woorden “unlock” en “talk” helemaal uit en bewijst zo zijn genie als performer die zijn songs keer op keer een nieuwe betekenis kan geven: de geamuseerde verwondering van het origineel wordt regelrechte spot.
10. Tombstone Blues
Dylan op een surrealistische tour de force, opgezweept door gestage drumslagen en de stomende blues van Mike Bloomfield: dat moet “Tombstone Blues” wel zijn. Heel Highway 61 Revisited mag dan wel bulken van de metaforen en complexe poëzie, zelden waren de teksten van de singer-songwriter absurder, met een bijzondere parade van historische figuren (“Beethoven in bed met Ma Rainey”: qué?) en openbaringen als “the sun’s not yellow, it’s chicken”. En dat allemaal in een nerveuze, onweerstaanbare meestamper – een soort krankzinnig “Desolation Row” op amfetamines, zeg maar.
Hoogtepunt: 03’35”. De walgelijk aanstekelijke blueslick na het refrein die doorheen het nummer opbouwde, breekt los tot een heerlijk gefocust solootje.
11. It’s Alright Ma (I’m Only Bleeding)
De slotsong van Bringing It All Back Home is met zijn 7,5 minuten een juweeltje voor de fans van Dylans (erg duidelijk gearticuleerde) lyrics. Je kan gerust een uitgebreide academische analyse maken van dit protestnummer, waarbij opvalt hoe inhoudelijk rijk het is en hoe sterk Dylan hier omgaat met de Engelse taal. Dylan rekent af met de consumptiemaatschappij als geen ander en kiest voor de warmte van zijn akoestische gitaar. Dit allemaal in één take opgenomen, van hoogdagen gesproken.
Hoogtepunt: 7’07”. Het laatste van de geweldige refreinen, waarin hij het gevaar van zijn protest onderstreept maar alles ook relativeert: “And if my thought-dreams could be seen / They’d probably put my head in a guillotine / But it’s alright, ma. It’s life and life only”.
12. It Ain’t Me Babe
Niet bepaald een sympathiek liedje dat Dylan hier schreef voor Suze Rotolo, met wie hij een jaar eerder nochtans bijzonder innig door de besneeuwde straten banjerde op de hoes van The Freewheelin’ Bob Dylan. “You say you’re looking for someone/Never weak but always strong/To protect you and defend you/Whether you are right or wrong”, klinkt het, en zoals uit de titel al blijkt: dat wil Dylan niet zijn. Er wordt wel eens gespeculeerd dat niet alleen Rotolo doelwit van dit nummer was, maar dat Dylan vooral ook wilde afrekenen met de rol waarin “The Times They Are A-Changin'” hem geduwd had. Wat er ook van zij: weinig subtiel venijn, slechts verhuld door de schijnbaar lieflijke melodie, gaat Dylan niet slecht af.
Hoogtepunt: 3’03”: met de woorden “A lover for your life and nothing more/But it ain’t me babe” vat Dylan voor de slechte verstaander nog eens duidelijk en haast schamper samen wat het probleem is, voor hij een laatste keer loos gaat en met zijn mondharmonica finaal de weg naar de uitgang wijst.
13. The Times They Are A-Changin’
“The Times They Are A-Changin’” maakte van Dylan tegen wil en dank de spreekbuis van zijn generatie, het nummer is ondertussen uitgegroeid tot de moeder aller protestsongs. Bij elke Amerikaanse verkiezingscampagne bewijst “The Times…” hoe tijdloos het is en wordt het nog eens boven gehaald — door beide partijen, nota bene. Destijds een sneer naar de senators, congressmen, mothers and fathers die niet doorhadden dat de jeugd een andere mening had, nu nog steeds een lijflied voor elke revolterende tiener.
Hoogtepunt: 1’32″. Wat beleefd begint, wordt een ondubbelzinnige dreiging: “There’s a battle outside and it is ragin’ / It’ll soon shake your windows and rattle your walls”.
14. Like A Rolling Stone
Waarschijnlijk Dylans bekendste, dat dankzij een op zijn zachtst gezegd omstreden tournee voor eeuwig vereenzelvigd wordt met de meest radicale switch in zijn carrière: het moment waarop hij de protestfolk inruilde voor de rock-’n-roll. Het boegeroep beantwoordde hij toen passend met de boodschap “Play it fucking loud!” aan zijn band, waarna “Like A Rolling Stone” nóg brutaler en venijniger klonk. De folkies konden er allerminst mee lachen, maar zij die vandaag nog leven, geven ondertussen ook toe dat het nummer de rockmuziek halverwege de jaren zestig een stevige dienst bewees.
Hoogtepunt: 3’50”. Achter deze dubbele “How does it feel?” zit nog meer vuur dan achter die drie andere. Het contrast tussen deze perfect getimede instrumentale climax en Dylans akoestische oeuvre van voordien, is maximaal.
15. Black Diamond Bay
Een veel te vaak over het hoofd gekeken song uit Desire, die, middels een bont gezelschap aan personages, het verhaal vertelt over het in zee zinken van het fictieve eiland Black Diamond Bay na een vulkaanuitbarsting. Er is de Griek die zelfmoord wil plegen, de gokfanaticus die zijn kans grijpt om een fortuin te scoren en een laattijdige liefdesverklaring tussen twee onbekenden, allen gebracht met een denderend ritme en Scarlet Rivera’s heerlijk bohemièn-vioolspel. Ontdekken die song!
Hoogtepunt: 5’44”. Het ogenblik dat het narratief standpunt verandert en je niet meer op Black Diamond Bay zit, maar voor tv in LA (“watching old Cronkite”) met een biertje in de hand en de schouders ophaalt bij de ellende elders op deze wereld.
De volledige Best Of kunt u streamen op Spotify
