Dat ze nog eens komen zeggen dat het niet goed gaat
met de Vlaamse film! Na de afgelopen maanden wordt het steeds
moeilijker om je van de indruk te ontdoen dat je de laatste jaren –
en dit jaar in het bijzonder – bijna om de oren wordt geslagen met
films van eigen bodem, en dan niet eens alleen maar commerciële Jan
Verheyen-rommel. Denkt u even aan (van jong naar oud) ‘Hasta La
Vista!’, ‘Swooni’, ‘Noordzee, Texas’ en ‘Pulsar’, om er maar enkele
te noemen, en bedenk ook even dat ‘Het Varken van Madonna’, ‘Allez,
Eddy’ en ‘The Broken Circle Breakdown’ er zitten aan te komen. Het
is goed om weten dat filmmakers als Felix Van Groeningen en Pieter
Van Hees anderen inspireren tot films die bovenal getuigen van
eigenheid in plaats van platte commerce, en die zo nu en
dan (denk ‘Rundskop’) eens aan voordien onbereikte toppen komen.
Jammer genoeg verdrinken sommige films in hun eigen ambitie –
‘Swooni’ kon het hoofd maar net boven water houden – en heel af en
toe wordt eigenzinnigheid een doel op zich, dat dan gaat primeren
op kwaliteit. Dat is alleszins het geval in ‘Quichote’s Eiland’,
een film waarbij het zoeken is naar een bestaansreden.
Eveneens op zoek naar een bestaansreden is San
(Tiemen Van Haver), een ietwat schizofrene jongen van een jaar of
zestien, die het negen jaar na dato nog steeds moeilijk heeft met
de dood van zijn moeder en min of meer in de steek wordt gelaten
door zijn vader (Jeroen Willems). Doordat hij vaak verhuist en even
vaak van school verandert, en doordat hij grotendeels in zijn eigen
wereld leeft, heeft niet al te veel vrienden – en dat is een
understatement. Enkel tot Isabelle (Eline Kuppens), een
drugdealende goth uit een hogere klas, voorzien van een
stevige fuck you-attitude, voelt hij zich aangetrokken.
Als het hem allemaal te veel wordt, loopt hij zonder boe of ba de
klas uit om zich in het toilet op te sluiten, waar hij conversaties
houdt met een met spuitbussen gewapend hersenspinsel dat luistert
naar de naam Quichote (een vreemde dubbelrol van Jeroen Willems).
Die zet hem aan om een eiland te kopen voor Isabelle, waarna hij
San meeneemt op een reisje waarin hij zowel de gedaante van een
zatte Mexicaan, een Napoleontische strijder, of een edelman uit La
Mancha aanneemt. En dat allemaal zonder reden, zonder oorzaak,
zonder doel en vooral zonder waarde, als u het ons vraagt.
Het scenario heeft niet alleen verdacht veel weg
van dat van ‘Ben X’ – stille, gepeste jongen met een afwijking, die
verliefd is op een onbereikbaar meisje en zich terugtrekt in zijn
eigen wereld wanneer de realiteit iets te reëel wordt – het heeft
ook meer losse eindjes dan gezond kan zijn voor een film. De
eigenlijke trigger voor Sans weglopen is dat hij getuige is van een
verkrachting op school. Dat hij daar achteraf ook van beschuldigd
wordt, maakt in wezen niets uit, daar noch San noch Quichote ooit
met die beschuldiging geconfronteerd wordt. Die subplot speelt zich
enkel af in de reële wereld (die volledig losstaat van die van San)
en is zelfs daar niet relevant: ook op het personage van de
ongeruste vader heeft het aspect immers geen enkele invloed. Dat de
personages weinig of geen evolutie doormaken is trouwens een
kenmerk van ‘Quichote’s Eiland’: aan het karakter of de levenswijze
van San – toch het hoofdpersonage – verandert er gedurende de hele
film niets, maar dan ook helemaal niets. Als er al eens iets
gebeurt – hij draait een volledig bij de haren gesleurde Roos van
Acker binnen, om maar iets te noemen – brengt dat niets bij onze
protagonist teweeg. Enkel het personage Isabelle legt een
soortement parcours af, maar dan wel een dat bijzonder kort is.
Komt daar nog even bij dat zowel Quichote’s
droomwereld als de echte wereld op elke vierkante decimeter bevolkt
wordt door stereotiepen en karikaturen, en dat subtiliteit
duidelijk geen handelsmerk is van regisseur Didier Volckaert. De
manier waarop personages doorheen de film gekarakteriseerd worden
heeft een immens been there, done that-gehalte en heeft
veel weg van hokjesdenken. Alsof elk meisje dat enige rebellie in
zich draagt en een groot bakkes heeft meteen gothic is – en vice
versa. Of de manier waarop de bordkartonnen pestkop – een vreselijk
karikaturaal woord, maar dan ook het enige waarmee je zo’n
vreselijk karikaturaal personage kan beschrijven – Maarten
Claeysens (die zowat dezelfde rol speelt als in ‘Ben X’)
gekostumeerd wordt. Baggy jeans, leren frak, en een
baseballpet die achterstevoren op zijn hoofd wordt gezet.
Ik weet niet hoe het bij u zit, maar de laatste keer dat ik iemand
met een pet achterstevoren op zag, was ergens in de late jaren ’90
– als ik het mij goed herinner, tenminste.
Nog iets dat gedurende de hele prent compleet
onduidelijk blijft: waarom, in godsnaam, worden Quichote en Sans
vader door dezelfde acteur vertolkt? De enige reden die wij kunnen
bedenken, is dat Quichote bij gebrek aan beter een soort (om even
een stroperig woord te gebruiken) ‘vaderfiguur’ nodig heeft. Maar
als dat zo is, dan is Quichote wel een compleet belachelijke
vaderfiguur, en is het een zoveelste voorbeeld van Volckaerts
neiging om alles er té dik op leggen. Dat Eline Kuppens, die na
haar debuut in ‘Linkeroever’ niets goeds meer aan haar cv heeft
toegevoegd, nergens de kans krijgt om haar acteerkwaliteiten te
etaleren en maar al te vaak compleet van de pot gerukte termen als
‘asap’ (wie spreekt er nu zo?) uit haar strot moet duwen, helpt ook
al niet om van ‘Quichote’s Eiland’ een bekijkbare film te maken. En
hetzelfde geldt jammer genoeg ook voor Tiemen Van Haver, die, als
hij dan toch eens mag spreken, meteen vervalt in een nietszeggend
roepen en tieren.
Halverwege de film zit er één scène die we niet zo
snel mogelijk willen vergeten, en die ons zelfs echt kon bekoren:
een in stop-motion gegoten droomsequentie van een minuut of twee.
Maar zeg nu zelf, twee minuten van de 85 die ‘Quichote’s Eiland’
telt? Dat is wel héél magertjes. De overige 83 minuten mag u
allemaal in de diepste, donkerste kamertjes van uw geheugen laten
wegkwijnen. Of zoals Miguel Cervantes al zei over het dorpje waar
zijn vernuftige edelman woonde: ‘De naam wil ik me niet
herinneren.’
