105 min. / B /2009
Onze maatschappij wordt steeds meer open minded rond
seksualiteit en relaties. Je wordt als volwassene bijna frigide
verklaard als je nog geen dildo in je kont hebt gestopt, je hoort
er niet bij als je geen maîtresse of een open relatie overweegt en
wie durft er tegenwoordig nog ontkennen dat hij lichtjes biseksueel
is? Wat moet een 16-jarige, die zijn ideeën hieromtrent nog moet
scherpstellen, hier allemaal mee aanvangen? Na ‘Nue propriété’
waarin Joachim Lafosse, de grenzen van het gezin exploreerde, stelt
onze Belgische regisseur het onderwijzend systeem aan de kaak aan
de hand van de dubieuze relatie tussen een tiener en de volwassene
die hem onderwijst. Waar ligt de grens? Waar eindigt inspireren en
waar begint manipuleren? Waar eindigt suggeren en waar begint
misbruik? Lafosse stelt boeiende open vragen en stimuleert met zijn
objectieve aanpak zijn publiek tot discussie achteraf.
Jonas (Jonas Bloquet) is weer eens gezakt op school en mag zelfs
niet overgaan naar het volgende jaar, tenzij naar een technische
school. Zijn hoop om professionele tennisser te worden valt in
duigen, wanneer hij niet door de selecties geraakt. Vastberaden om
niet nog een keer als zestienjarige tussen twee jaar jongere
leerlingen te zitten, wil Jonas middenjury doen en zo drie jaar in
een keer afleggen. Zonder dure privélessen zal hij de examens nooit
halen, tot vrienden aan huis Pierre (Jonathan Zaccai), Didier
(Yannick Renier) en Nathalie (Claire Bodson) hem ter hulp schieten.
Vooral de rijke en hoog opgeleide Pierre doet er alles aan om de
jongen te doen slagen. Hij motiveert hem, geeft hem zelfvertrouwen
en maakt al zijn tijd vrij om hem te helpen met privélessen. Zijn
ouders zijn gescheiden, zijn moeder is nooit thuis, nu de
volwassenen uit beeld zijn, wordt Jonas een vrije leerling bij de
drie wereldse vrienden, die hem naast zijn algemene schoolopvoeding
nog andere levenslessen meegeven. Hoe hij zijn liefje Delphine
(Pauline Etienne) seksueel moet bevredigen bijvoorbeeld.
De vriendschappelijke relatie tussen Pierre en Jonas maakt een
evolutie door van ‘leraar- leerling’ naar iets dat veel verder
buiten de lijntjes van de schoolboeken kleurt. Op een uitgekiende
manier stimuleert Pierre zijn leerling tot waar hij hem hebben wil.
Door Jonas’ hoofd te vullen met vrije ideeën van Camus en tijdens
gezellige etentjes zijn grenzen te verleggen in relaxte gesprekken
over liefde, relaties en seks, dringt hij stapje per stapje door in
de wereld van de tiener. ‘Is je vriendin eerder clitoraal of eerder
vaginaal?’ Jonas hoort het in Keulen donderen. De ervaring die
Pierre en zijn vrienden met hem willen delen, trekt natuurlijk de
jonge snaak aan, zijn nieuwsgierigheid wordt geprikkeld en
gekieteld. Het trio verpakt hun ideeën echter op zo’n ontspannen
manier als de ultieme wijsheid en misbruikt hun vriendschappelijk
band om bij de onschuldige Jonas seks en gevoelens als een atoom te
proberen splijten.
Het is straf hoe Lafosse de evolutie van Jonas’ situatie zo raak
en juist gedoseerd in beeld weet te brengen: hij toont net genoeg,
vraagt net genoeg van zijn acteurs om zijn punt te illustreren (een
film over seks zonder seks zou in dit geval absurd zijn) en
hanteert een juist ritme in de ontwikkelingen van het verhaal: een
gevoel van ‘we hadden het zien aankomen’ dat toch nog te snel
onderuit wordt gehaald. De acteurs leveren een straffe prestatie.
De spanning die in de lucht hangt wordt steeds meer te snijden en
als kijker heb je zin om naar het scherm te roepen waar ze dan wel
precies mee bezig zijn. Je voelt aan je dikke teen dat dit niet de
juiste richting uitgaat. Het is vooral de verdienste van Jonathan
Zaccai als Pierre die zijn rol op een akelig geloofwaardige manier
speelt en zich als een leeuw in de jonge Jonas vastbijt. Hij
intimideert met zijn welbespraaktheid, manipuleert met zijn charme
en kennis, totdat wij hem zelfs bijna geloofden. Jonas geeft de
dubbelzinnigheid waarin hij terechtkomt sterk weer: hij bewondert
Pierre en walgt van hem tegelijk, maar kan bij niemand terecht om
zich uit zijn greep te bevrijden.
Joachim Lafosse heeft een tic: hij houdt ervan om zijn
personages te filmen terwijl ze aan het eten zijn. De eettafel is
nu eenmaal de meest logische en natuurlijke plaats is om gesprekken
te voeren, een logica die Lafosse tot in het extreme doordrijft:
drie vierde van de tijd zitten we mee rond de tafel. Hij observeert
zijn personages op een afstandelijke, vrij koele manier, schotelt
de gebeurtenissen op een sobere, objectieve manier voor en laat ons
zelf de conclusies trekken of discussie op gang brengen. Door de
nogal ‘lege setting’ – er is nooit muziek te horen – , komt de
onderhuidse spanning goed naar boven, maar het zorgt er ook voor
dat er visueel net iets tekort wordt geschoten om de kijker twee
uur lang in de ban te houden. Iets minder sterk van ‘Nue
propriété’, maar Lafosse bewijst met deze scherpe observatie
nogmaals dat hij kaas heeft gegeten van de psychoanalyse,
chapeau!
