Het klinkt ongetwijfeld zeer bizar om van een musical te zeggen
dat hij erg goed was, buiten één klein puntje: de muziek. Maar dan
ga je kijken naar ‘Sweeney Todd’, en tot je eigen verbazing zit je
plots zulke dingen te schrijven. Dik 25 jaar lang zat de musical
van Stephen Sondheim (die ook meeschreef aan ‘West Side Story’) in
development hell vooraleer Tim Burton eindelijk kon
beginnen draaien. En nu het er dan toch van gekomen is, zit vrijwel
alles goed: de film ziet er geweldig uit, het tempo ligt hoog, de
sfeer zit erin, het zwarte gevoel voor humor getuigt van een
heerlijk ziekelijke mentaliteit en de acteurs zijn allemaal prima
gecast. ’t Is alleen de muziek die een beetje wringt. ‘Sweeney
Todd’ lijdt aan een acuut gebrek aan memorabele nummers, waardoor
je op den duur de indruk krijgt dat de filmische aanpak véél beter
is dan wat het bronmateriaal eigenlijk verdient.
Johnny Depp speelt Benjamin Barker, een kapper die door de
gemene rechter Turpin (Alan Rickman) wordt veroordeeld tot 15 jaar
dwangarbeid voor een misdaad die hij niet gepleegd heeft. Turpin
pikt in de tussentijd Barkers vrouw en dochter in. Wanneer Barker
terugkomt, is dan hij dan ook uit op wraak. Onder de naam Sweeney
Todd gaat hij opnieuw wonen in het gebouw waar hij vroeger zijn
kapperszaak had. Nu woont Mrs Lovett (Helena Bonham Carter) daar,
de zelfverklaarde maakster van de “slechtste taartjes in Londen”.
Lovett, die schijnbaar ogenblikkelijk verliefd wordt op Barker,
besluit hem te helpen om wraak te nemen. De voormalige kapper neemt
zijn vlijmscherpe scheermessen weer ter hand en terwijl hij wacht
op een goeie gelegenheid om rechter Turpin een kopje kleiner te
maken, besluit hij alvast te oefenen op de rest van het “ongedierte
in Londen”.
Da’s een onwaarschijnlijk verhaal om een musical van te maken,
maar de macabere, cynische toon van ‘Sweeney Todd’ is juist één van
de grote krachten van de film. Waar musicals doorgaans geassocieerd
worden met familievriendelijke verhaaltjes die geschikt zijn voor
het hele gezin, experimenteerde Sondheim hier juist met een sterk
contrast tussen vorm en inhoud. De musical wordt beschouwd als
inherent een vrolijk medium, dat gebruikt wordt om blije gevoelens
over te brengen? Oké dan, dan gooien we er een seriemoordenaar
tegenaan als hoofdpersonage, die regelmatig op bloederige wijze
iemand van kant maakt, waarna zijn medeplichtige taartjes bakt van
het vlees van zijn slachtoffers. Voor zo veel lef moet je respect
hebben.
Als idee is ‘Sweeney Todd’ dan ook onweerstaanbaar – als
muzikale ervaring heel wat minder. De liedjes zijn af en toe wel
leuk, met als uitschieters het nummer ‘The Worst Pies in London’,
waarin Mrs Lovett vrolijk beschrijft hoe absoluut walgelijk haar
gebakjes wel zijn, terwijl ze en passant een paar
kakkerlakken doodmept met haar deegroller, en ‘A Little Priest’,
waarin zij en Sweeney Todd nadenken over wiens vlees het lekkerst
zou smaken. Op die momenten wentelt Sondheim zich in de
ziekelijkheid van z’n eigen premisse, tongue very much in
cheek, en het levert hilarische scènes op. Alleen krijg je
voor de rest maar weinig muziek te horen die echt het onthouden
waard is. Ga naar de film kijken, en probeer twee dagen nadien nog
maar eens een nummer te neurieën – je zult behoorlijk moeten
nadenken om nog ergens een melodie terug te vinden.
Dat de muziek sneller vervliegt dan een scheet in een cabrio,
valt Tim Burton nauwelijks aan te schrijven – de vraag is wat hij
doet met het bronmateriaal, en de inventiviteit waarmee hij daarmee
aan de slag gaat, is bewonderenswaardig. Er is natuurlijk de
gebruikelijke visuele grandeur waarmee zijn naam synoniem geworden
is. Londen ziet er uit als een bijna zwart-witte, smerige
industriële hel waar iedereen rondloopt met het ongezond bleke
gezicht van mensen die al veel te lang geen zon meer door de
vervuilde wolken hebben zien heenkomen. De personages krijgen
zwarte kringen onder hun ogen getekend, waardoor ze bijna kunnen
doorgaan voor levende edities van de figuurtjes uit ‘The Nightmare Before
Christmas’ en ‘Corpse Bride’. De
monochrome kleuren (slechts in een enkele flash back of
fantasiescène zie je wat echte kleur er doorheen komen) en de
gestileerde belichting (check hoe het bloed tegen de
dakramen van Sweeney Todd spettert!) maken de boel af.
Het ziet er dus allemaal piekfijn uit, en Burton heeft ook
duidelijk het juiste gevoel voor humor om dit soort film het
evenwicht mee te geven dat het nodig heeft: Mrs Lovett die
dagdroomt over een uitstap met een onwillige Todd naar de zee, is
absoluut om je te bescheuren. Burton heeft altijd al de grappige
kant ingezien van de dood (hey, àlles wat erg is, is ook een beetje
grappig) en hier is dat niet anders.
Voor de cast ging de regisseur in eerste instantie op zoek naar
acteurs die konden zingen, in plaats van omgekeerd. De vocale
kwaliteiten van Johnny Depp en Helena Bonham Carter zijn niet
perfect, maar ze zijn allebei wel erg goeie acteurs, waardoor ze de
zwaktes van hun stem simpelweg goedmaken met charisma en
overtuiging. Depp, die hier rondloopt met het kapsel van Pepe Le
Pew (welke gek zou sowieso al naar een kapper willen gaan die zó’n
haar heeft?), straalt echte dreiging uit als Todd, en Helena Bonham
Carter staat zich zichtbaar te amuseren als Mrs Lovett. Alan
Rickman heeft dan weer weinig te doen in een tweedimensioneel
rolletje als rechter die zonder pardon een kind van een jaar of
tien laat ophangen. Echte musicalacteurs zouden hen waarschijnlijk
van het scherm zingen, maar je zou ze niet noodzakelijk geloven als
personages. Hier krijg je goeie filmacteurs, die eerst een
personage tot leven weten te wekken en vervolgens vanuit die
personages beginnen te zingen. Hoe groot hun bereik is, doet er op
dat moment nog maar weinig toe.
‘Sweeney Todd’ is een goeie film, die vertrekt vanuit
middelmatige muziek. Dat het resultaat dus niet het meesterwerk is
waarover sommigen het op voorhand al hadden, mag dus wel duidelijk
zijn. Wat het wel is, is een onderhoudende, vaak geestige zwarte
komedie met een sublieme visuele stijl en een geweldige cast.
Let’s face it, u bent al voor minder naar de cinema
gegaan.
