Wie heeft er ooit gezegd dat mensen niet veranderen? Dertig jaar
geleden was Clint Eastwood nog Dirty Harry, de sterke arm der wet
die eerst schoot en daarna pas vragen stelde. Nu echter, lijkt hij
met elke film die hij maakt gevoeliger te worden, introspectiever.
‘Mystic River’ was geen onverdeeld
succes, wat mij betreft, maar het was een film met oprechte
bedoelingen en belangrijke thema’s. En nu is er ‘Million Dollar
Baby’, opnieuw een oscarkandidaat en misschien Eastwoods beste film
tot op heden, een prent die drijft op de melancholie van de
personages, de sfeervolle fotografie en een bluesachtige
soundtrack. Op z’n 74ste heeft Eastwood duidelijk geleerd om al z’n
oud machismo te laten varen en ontpopt hij zich tot een
meesterlijke, emotioneel rijpe verhalenverteller. Het is nauwelijk
te geloven dat dezelfde man die verantwoordelijk was voor het
lamentabele ‘Blood Work’ nu uit de
hoek komt met dit, één van de beste films van het jaar.
Eastwood speelt Frankie Dunn, een bokscoach die nooit helemaal tot
de top is doorgedrongen. Hij beheert z’n eigen gymzaal samen met
z’n beste vriend Eddie (Morgan Freeman), waar hij de nieuwe
generatie vechtersbazen traint. Tegen de tijd dat ze goed genoeg
worden om geld te verdienen, zoeken zijn protégés gewoonlijk een
andere manager. Eddie is zelf een ex-bokser, die tijdens een
gevecht ooit een oog verloor en zich sindsdien tevreden stelt met
een bescheiden leven als assistent van Frankie.
Dan op een dag wordt Frankie aangesproken door Maggie (Hilary
Swank), een jonge vrouw die vastbesloten is om een professionele
bokser te worden en zijn hulp vraagt. Aanvankelijk wil Frankie er
niets van weten, maar Maggie is met geen stokken weg te drijven uit
zijn gymzaal en uiteindelijk voelt de coach z’n neus voor talent
jeuken. Wat er dan op gang komt, is een voorzichtige, tedere
toenadering tussen de knorrige oude man en de jonge
wannabe-sportster.
Er zullen ongetwijfeld mensen zijn die ‘Million Dollar Baby’
beschrijven als een boksfilm, maar niets is minder waar – het feit
dat de personages die sport beoefenen is irrelevant, ze moeten nu
eenmaal iéts doen. Eastwood probeert op geen enkel moment om de
spankracht van het verhaal te putten uit de bokscompetitie zelf.
Maggie wint vanaf het begin al haar gevechten. Het enige waar
Frankie haar op attent moet maken, is dat ze de mensen wat
spektakel moet bezorgen en dat ze dus haar tegenstanders niet in de
eerste ronde knock-out mag slaan. Zo weinig interesse heeft
Eastwood zelfs voor die boksmatchen, dat hij na een tijdje
nauwelijks nog de moeite neemt om ze in beeld te brengen. Maggie’s
allereerste gevecht krijgen we maar in korte flarden te zien, omdat
het grootste deel van de aandacht wordt gespendeerd aan een dialoog
tussen Eastwood en Freeman die staan toe te kijken. Later krijgen
we een gevecht waarin Maggie de andere partij binnen de tien
seconden tegen de grond slaat – de camera volgt haar niet eens. We
zien haar uit het shot lopen, we horen haar haar ultrakorte gevecht
leveren en ze wandelt het shot weer in.
Waar het echt om gaat, zijn de drie hoofdpersonages en hun
gevoelens. Wat zo mooi is aan ‘Million Dollar Baby’, is dat die
personages, in de handen van een minder begaafde regisseur, net zo
goed wandelende clichés in een doordeweekse tranentrekker hadden
kunnen zijn: Hilary Swank, de ambitieuze jonge vrouw die zich een
weg uit haar armoede wil vechten. Clint Eastwood, de geharde oude
man die voor het eerst in jaren weer vaderlijke gevoelens krijgt.
Morgan Freeman, de teleurgestelde ex-bokser die in Swank het talent
herkent dat hij zelf ooit had. Laat ons eerlijk zijn, erg origineel
is dat allemaal niet, maar Eastwood weet precies hoe hij dit
drietal aan ons moet voorstellen opdat we toch in hen zouden
geloven. Hij gaat nergens voor hevige, pathetische emotionele
uitbarstingen – er zit niet één tranerige monoloog in ‘Million
Dollar Baby’, niet één onhoudbare huilbui. De problemen van de
personages worden op een zeer korte, economische manier duidelijk
gemaakt, in bondige scènes die ons toch alles vertellen dat we
moeten weten.
Zo komen we te weten dat Maggie het financieel moeilijk heeft,
omdat we haar zien werken als serveerster in een restaurant.
Wanneer niemand kijkt, pikt ze de overschotjes vlees van de borden
om mee naar huis te nemen. Frankie heeft een dochter met wie hij in
jaren niet meer gesproken heeft. In een bepaalde scène keert er een
brief die hij naar haar gestuurd heeft, ongeopend terug en hij
steekt ze weg in een schoendoos – die doos zit vól met dat soort
van brieven. Korte momentjes, maar ze zijn voldoende. Eastwood
melkt die scènes niet uit, hij gaat niet om voor de hand liggende
emotionele trucjes. Nee, we krijgen alleen die korte impressies en
daarna gaat hij verder met zijn verhaal. Door de droge manier
waarop hij het presenteert, weet Eastwood een potentieel
tenenkrullend sentimentele draak om te vormen tot iets anders: een
oprecht ontroerende film over mensen met goede bedoelingen en niets
dan tegenslag. Tijdens het laatste half uur neemt ‘Million Dollar
Baby’ een onverwachte wending, die ronduit genant had kunnen zijn
in z’n melodramatiek, maar in plaats daarvan gaan de haren op je
nek overeind staan omdat het je écht aangrijpt.
De acteurs hebben daar veel mee te maken – sinds haar oscarwinnende
rol in ‘Boys Don’t Cry’ heeft Hilary Swank maar weinig memorabels
gedaan, maar hier is ze absoluut perfect als Maggie, een harde
tante die van niemand medelijden wil, maar daarom nog niet minder
menselijk is. Eén van de weinige gebreken van ‘Million Dollar Baby’
ligt in de manier waarop het scenario haar personage reduceert tot
één belangrijke drijfveer: ze ligt overhoop met haar familie en
bijgevolg heeft ze een enorme drive om de beste te worden, om
succesvol te zijn. Oké, prima. Maar wat is ze nog? Ze is een vrouw
van 32. Heeft ze een liefdesleven? Heeft ze vrienden buiten Frankie
en Eddie? Heeft ze die ooit gehad? We komen het niet echt te weten,
maar de vertolking van Swank weet ons toch over die hiaten heen te
dragen, gewoon omdat ze het met zoveel overgave speelt. Van een
zwakker geschreven rol toch nog iets bijzonders maken: dà t is een
teken van talent.
Ook Morgan Freeman en Eastwood zelf doen weer wat ze het best
kunnen: Eastwood weet zijn groeiende waardering voor Maggie
duidelijk te maken, enkel door de rimpels in z’n gezicht op een
bepaalde manier te laten rollen. Suggestie is alles. Freeman op
zijn beurt is weer van de partij met zijn brommende bariton en zijn
mistroostige ogen, en straalt uit elke porie een vermoeide
wereldwijsheid uit.
Alles aan deze film is subtiliteit en understatement. Een
sfeervolle cinematografie die gebruik maakt van diepe schaduwen en
halve duisternis om de sombere mentaliteit van de personages uit te
drukken, en een subliminaal aanwezige soundtrack van zielvolle
blues helpen om van ‘Million Dollar Baby’ een klein pareltje te
maken, het soort film dat naderhand nog een dag nazindert.
http://milliondollarbabymovie.warnerbros.com/intro.html
