De studiobaas van Miramax, Harvey Weinstein, heeft dit jaar zijn
traditionele feestje na de oscars afgezegd omdat zijn grote
oscarfilm, ‘Cold Mountain’, het moest stellen met enkel een paar
nominaties in de acteercategorieën. Voor het eerst sinds de vroege
jaren negentig is er geen productie van Miramax genomineerd voor
beste film van het jaar – en dat terwijl hij nog zó z’n best had
gedaan. ‘Cold Mountain’ is een prent die probeert om met z’n
ellebogen alle concurrentie voor te dringen en luidop “ikke, ikke,
ikke” roept om toch maar in de prijzen te vallen, maar helaas. Niet
dat ik er echt rouwig om ben – Anthony Minghella, regisseur van
‘The English Patient’ en het zwaar onderschatte ‘The Talented Mr.
Ripley’, maakt hier een film waar veel bewonderenswaardige
elementen inzitten, maar die als geheel toch tekort schiet om echt
memorabel te zijn.
Domineedochter Ada Monroe (Nicole Kidman), komt samen met haar
vader naar het zuidelijke dorpje Cold Mountain, waar de oude heer
rust komt opzoeken voor z’n oude dag. Ada wisselt lustige blikken
uit in de kerk met plaatselijke dekhengst Inman (Jude Law), maar ze
hebben nauwelijks een van onderdrukte geslachtsdrift overlopende
kus gedeeld, wanneer de secessieoorlog uitbreekt. Inman trekt een
grijs uniform aan en gaat vechten. Drie jaar later raakt hij gewond
en aangezien hij Ada niet meer kan missen, besluit hij te
deserteren – hij vlucht uit het hospitaal en begint aan een lange,
barre reis terug naar Cold Mountain.
Thuis is ondertussen Ada’s vader gestorven. Om te helpen de
boerderij te onderhouden, wordt ze opgezadeld met Ruby (Renée
Zellweger), een flink uit de kluiten gewassen boerenmadam die met
haar eigen handen heel de boel op minder dan geen tijd op orde
heeft gezet. Een privé-militie onder leiding van een corrupte
landeigenaar, Teague (Ray Winstone), heeft zich echter voorgenomen
om alle deserteurs die ze tegenkomen een kopje kleiner te maken –
problemen dienen zich dus aan voor Inmans thuiskomst, dat spreekt
voor zich.
Minghella heeft hier de onderdelen gefilmd van een absoluut
meesterwerk. Het frustrerende aan ‘Cold Mountain’, is dat die
onderdelen op de één of andere manier weigeren om helemaal op de
juiste manier in elkaar te klikken. Er zitten een aantal scénes in
die ronduit schitterend zijn: de bloederige veldslag aan het begin
van de film toont ons hoe een soldaat letterlijk uit z’n kleren
geblazen wordt door een explosie, enkel om ons vervolgens om de
oren te slaan met een adembenemend shot van Yankeesoldaten die als
ratten in de val zitten in een krater die ze zelf hebben geslagen.
En ook later in de film krijgen we dat soort van bravouremomentjes,
een paar theatraal georchestreerde scénes, set-pieces, die precies
op de juiste manier op het publiek inspelen. Neem bijvoorbeeld een
schaamteloos manipulatief, maar onmiskenbaar effectief moment
waarop Teague en zijn bende hun vermeende autoriteit uitoefenen
door de vader van twee gedeserteerde soldaten te vermoorden en hun
moeder vervolgens genadeloos te martelen.
Die momenten zijn er dus wel en worden aangevuld met Minghella’s
gevoel voor ritme – de regisseur neemt zijn tijd, laat zich niet
opjagen en weet op die manier een gevoel van sfeer in z’n film te
leggen. Ik geloof dat er drie liedjes in de film zitten die
helemaal worden uitgezongen, terwijl andere regisseurs zo snel
mogelijk zouden hebben weggecut om verder te gaan met het verhaal.
Je kunt zo’n momenten dan langdradig noemen, of je kunt zeggen dat
ze integraal bijdragen aan de textuur van de film, aan het gevoel
dat je mee naar buiten neemt. Wat ook in enorme mate bijdraagt aan
die sfeer, is de fotografie van John Seale, die werkelijk
schitterend is. De openingsscénes alleen al zijn daarvan voldoende
bewijs.
Waarom de film dan toch niet zo goed werkt als we hadden kunnen
hopen, is in de eerste plaats simpelweg door de structuur ervan. We
zien Jude Law door het Amerikaanse landschap lopen en onderweg komt
hij verschillende figuren tegen, sommigen goed, velen slecht. Het
is moeilijk om dat soort van rode draad in je film te hebben (noem
het maar een road movie, als u wilt) zonder dat het geheel
episodisch gaat aanvoelen. Een scéne met een oude, wijze vrouw die
Inman helpt met zijn verwondingen, lijkt zich bijna in een andere
film te bevinden dan één waarin hij een jonge weduwe beschermt
tegen een paar van de meest ontaarde Yankee’s die de wereld ooit
gezien heeft. ‘Cold Mountain’ gaat algauw erg fragmentarisch
overkomen, wat nooit helpt als je met een film zit zo al 150
minuten lang duurt – de prent gaat er vaak nog langer door lijken,
omdat er geen rechte lijn is die gevolgd moet worden.
Jude Law trekt zich bewonderenswaardig uit de slag als Inman,
voornamelijk omdat hij geen held speelt. Hij gaat nergens openlijk
voor het machismo, wat helpt om z’n geloofwaardigheid intact te
houden. Dit is niet iemand die na een wonde meteen weer het zadel
inspringt en wegrijdt – gelukkig maar. Liever hij dan de twee
leading ladies, eigenlijk. Nicole Kidman acteert niet slecht, haar
accent houdt ten alle tijden stand, maar hoe meer miserie ze
meemaakt in deze film, hoe glamoureuzer ze eruit gaat zien – de
belichting en make-up zijn er continu op voorzien om haar zo
aantrekkelijk mogelijk te maken, je ruikt de Chanel nr. 5 wanneer
je haar op het scherm ziet passeren. En Renée Zellweger, die zich
er schijnbaar maar al te goed van bewust is dat ze hier een
komische rol heeft, doet er een behoorlijke schep bovenop om dat
toch maar duidelijk te maken. Haar wanger zijn boller gemaakt, ze
stampt met de voeten en pompt vaak met de armen, allemaal om toch
maar te laten zien wat een forse dame ze wel is. Dat hadden we met
iets subtieler acteerwerk ook wel gesnapt.
De bijrollen zijn wél dik in orde, met een Nathalie Portman
wiens acteerlessen eindelijk beginnen te renderen en bovenal met
Philip Seymour Hoffman in een showstelende rol als geile,
geconstipeerde dominee. Het is een waar genot om die kerel hier
bezig te zien. Philip Seymour Hoffman voor president!
‘Cold Mountain’ blijft dus een twijfelachtig geval, met een
verhaallijn die net niet sterk genoeg is en twee dames in de
hoofdrol die net niet voldoen. Maar Minghella kan wel een fameus
landschap in beeld zetten en zeg nu zelf: wie wil nu niet horen wat
Hoffman zegt wanneer hij eindelijk nog eens kan kakken?
http://www.coldmountainmovie.com/
