Zelfs de meest fervente bewonderaars – en de regisseur zelf – leken te beseffen dat met Song to Song, de Amerikaanse beelddichter Terrence Malick een soort eindpunt bereikt had. De film was nog steeds een eindeloos fascinerend werkstuk, maar het vertalen van filosofische concepten in non-lineaire en non-narratieve films – iets wat Malick startte met The Tree of Life en verderzette in To the Wonder en Knight of Cups – leek aangekomen te zijn op een dood punt. Vormelijk, noch inhoudelijk was er nog iets toe te voegen aan de voorgaande films en ideeën en Malick kondigde aan dat zijn volgende project opnieuw zou aansluiten bij een meer verhalende vorm. Twee jaar later kwam de cineast naar Cannes met A Hidden Life en bracht een meesterwerk mee dat opnieuw toonde waarom hij een van de meest visionaire regisseurs van zijn generatie is.
Dat Terrence Malick opnieuw kiest voor een meer conventionele dramatische structuur, wil nog niet zeggen dat dit ook een klassiek gestructureerde prent is. Ook A Hidden Life is een louter poëtische benadering van film, met afwisselend majestueuze en intieme beelden, die als associaties en flarden van gedachten en gebeden over het scherm schuiven. De ‘voice-over’ die in cinema vaak als expositie dient, is bij Malick een aparte entiteit met een eigen logica, die een fusie aangaat met het beeld of dat net verwerpt en corrigeert.
Het door Malick zelfgeschreven scenario, is gebaseerd op het leven van een Oostenrijks dienstweigeraar, een predikant die zich in de vroege jaren negentienveertig, halsstarrig bleef verzetten tegen het trouw zweren aan Hitler en het moorden in naam van het Duitse rijk (Matthias Schoenaerts speelt een klein rolletje als een Duitse ondervrager). Daaruit distilleert de regisseur zoals steeds een botsing tussen destructieve krachten en het geloof in hogere en diepere waarden en slaagt hij er in een spirituele evocatie af te leveren over moraliteit en keuzes. Hij doet dat aan de hand van zijn kenmerkende grootse filmische momenten, die tegelijkertijd overweldigend en breekbaar zijn: vroeg in de film is het geluid van vliegtuigmotoren te horen. Het is een aankondiging van het naderende kwaad, die doet denken aan Satyajit Rays Distant Thunder en die op adembenemende wijze zal hernomen worden wanneer bij het vertrek van de protagonist na zijn oproeping, een subliem fragment van Bachs Mattäus Passion overgaat in het donderende geluid van de ratelende treinwielen. De trein – als symbool van de machinale vernietiging die het Nazisme bracht – komt meermaals terug en staat in scherpe juxtapositie met de beelden van onschuld die de film associeert met het bergdorp waar het hoofdpersonage met zijn vrouw en dochters woont. Bij mindere goden zou dit aanleiding geven tot makkelijke contrasten, bij Malick is het een aanzet tot nuance en contemplatie die geen eenduidige antwoorden verstrekt.
Deze visuele opera wordt andermaal geschraagd door de virtuoze beeldtaal die Malick reeds beheerst sinds zijn magistrale debuut Badlands en de opvolger Days of Heaven (waarvan de fotografie tijdens het ‘magic hour’ net voor het donker wordt, hier een kort eresaluut krijgt). Het voortdurende gebruik van groothoeklenzen dat de krachtige digitale beelden tekent, is meer dan louter een technische spielerei: het zet de personages in het brandpunt van het beeld (het vervormende effect van de lens doet de achtergrond ietwat samen plooien) waardoor die personages – en bij uitbreiding hun daden – ook de wereld en mensen die hen omringen, domineren. Het is een subtiele manier om te tonen dat daden wel degelijk gevolgen hebben en een ingreep die de morele draagkracht vergroot, door via een visueel ‘leitmotiv’ de centrale ideeën te versterken.
Het verfijnde lichtspel verschaft de prent dan weer een bijna transcendent aura, dat past bij de religieuze en wijsgerige ondertonen. Slechts een handvol regisseurs is er echt in geslaagd om metafysische concepten over geloof naar het filmmedium te vertalen zonder dat het pathetisch of belachelijk werd. De namen van Robert Bresson en Carl Theodor Dreyer, komen dan steevast naar boven, maar die van Terrence Malick hoort absoluut in dat rijtje thuis.
