Mozaïekfilms. De ongekroonde koning van dat genre is Robert Altman, die met pareltjes als Short Cuts, Nashville en The Wedding de essentie van een goede multistrand narrative wist vast te leggen. De naturelle ongedwongenheid van zijn werk bleek moeilijk te evenaren, vooral omdat de structuur van dooreenlopende verhalen soms ook gewoon gebruikt wordt door filmmakers om het geheel een soort automatische grandeur mee te geven. Soms is de leidraad van de verschillende subplots dan weer één specifiek, ophefmakend thema waarover de regisseur een punt wil maken, maar spitst de film zich zodanig toe op dat issue dat de problemen van de personages kunstmatig overkomen en de film in het ergste geval als één lange preek aanvoelt (we kijken naar niemand in het bijzonder, en vooral niet naar Paul Haggis). Needless to say dat we ons hart vasthielden voor Disconnect, een film die de gruwelen van de hedendaagse internetcultuur hoopt aan te kaarten.
Disconnect heeft drie verschillende plots. Het eerste verhaal gaat over een introverte tiener die beetgenomen wordt door twee pestkoppen die hem op Facebook met het verzonnen profiel van een bevallige jongedame contacteren. Verder zien we hoe een koppel dat de plotse dood van hun zoon probeert te verwerken, in geldproblemen geraakt wanneer hun creditcardgegevens gestolen worden. Tenslotte handelt de film nog over een journaliste die persoonlijk betrokken raakt bij een webcammodel waar ze een artikel over schrijft.
Je hoort eigenlijk al aan deze verhaallijnen dat de makers de kans hebben gemist om een echt interessant statement over technologie te maken. De maatschappelijke implicaties van evoluties zoals Facebook zijn naar alle waarschijnlijkheid enorm en het is dan ook bijzonder teleurstellend om vast te stellen dat Disconnect niet verder komt dan de gebruikelijke fear mongering: de plots zijn niets meer dan een sensationeel samenraapsel van oertypische cyberspace horrorverhalen: identity theft, cyberpesten, online prostitutie… Zijn we door de media ondertussen al niet genoeg doodgegooid met zulke topics? Bovendien mogen we niet vergeten dat de opgenoemde zaken marginaliteiten zijn waar gelukkig slechts relatief weinig mensen mee te maken krijgen. Waarom dan zo weinig stilstaan bij hetgene waar we wél allemaal mee geconfronteerd worden, namelijk de gevolgen van het feit dat onze generatie 24/7 in verbinding met elkaar staat? Aan dergelijke complexe vraagstukken waagt de film zich nauwelijks. In plaats daarvan weergalmt de prent enkel de gekende afgezaagde “mensen zijn te gepreoccupeerd door hun gadgets en sluiten zich af van de werkelijkheid” simplismen.
Naarmate de film vordert, komt de nadruk vooral te liggen op hoe het toenemend individualisme in onze maatschappij kan leiden tot eenzaamheid en soms zelfs tot uitbarstingen van geweld. Sounds familiar? Mag ook wel, want Disconnect lijkt in dat opzicht verdacht veel op die andere befaamde mozaïekfilm, Crash. En bij een vage gelijkenis blijft het helaas niet. Steker nog, het is bijna gênant om vast te stellen hoe Disconnect de composities, het stilisme en de emotionele gelaagdheid van die Oscarwinnaarletterlijk heeft overgenomen. De climax kan zelfs een kopie genoemd worden van de meest iconische / onuitstaanbare (schrap wat niet past) scène uit Crash. Je weet wel, dat gedoe met die onzichtbare kogelvrije vest.
Naast een oppervlakkige rip-off, is de film op de koop toe nog eens verstikkend melodramatisch en nodeloos uitleggerig. De problemen die de hoofdpersonages ondervinden zijn blijkbaar te ingewikkeld om met enige subtiliteit te behandelen, want werkelijk elke impliciete emotie dient tot vervelens toe uitgekauwd te worden (“Ik chat alleen maar met vreemden omdat JIJ me nooit aandacht gaf!”). Het moest de kijker maar eens ontgaan zijn. Opgeklopte hysterie wordt niet uit de weg gegaan en men deinst er niet voor terug om schaamteloos te hengelen naar de verontwaardiging van het publiek. Een pathetisch in beeld gebrachte zelfmoordpoging lijkt vooral een soort instant shock-effect na te streven. Emotionele manipulatie ten top dus. Bovendien weet elke goede filmmaker dat de impact van een sobere, suggestieve scène meestal veel groter is.
De sterke cast is één van de weinige pluspunten. Sommige acteurs (zoals Andrea Riseborough en Frank Grillo ) weten met gedrevenheid hun personages een zekere dynamiek mee te geven, maar voor anderen is dit bij voorbaat een hopeloze onderneming. Qua karakteruitwerking laat het scenario immers meer dan eens een steek vallen, met als dieptepunt de über-clichématige voorstelling van de misbegrepen, tortured artist emo. Toch is de film degelijk genoeg om de komende tien jaar een nieuw bestaansrecht te kunnen krijgen als verlichte zedenpreek bij de godsdienstlessen. Niet alleen smullen ze in het onderwijs van zulke cautionary tales, maar bovendien leent het gebruik van archetypische situaties zich goed om een voor de hand liggende conclusie over ethiek in de moderne samenleving te kunnen trekken. Een film over echte mensen zoals Altman ze maakte, is het echter zeker niet. Aanrader voor wie zin heeft in een twee uur durende opeenstapeling van human interest verhaaltjes.
