Best Of :: Rammstein

Geef toe: meestal zijn ze uw geld niet waard, die verzamelaars van uw favoriete groep die u in de winkel vindt. De platenfirma denkt dat enkel singles in aanmerking komen en een artiest zelf is ook al zelden goedgeplaatst om eigen werk te beoordelen. Tijd dus dat het eens aan professionals wordt overgelaten, en wie beter dan een team kenners van enola om maandelijks de vijftien beste tracks van een artiest te selecteren. Deze maand: het beste van Rammstein.

1. Mein Herz brennt

Rammstein kan een openingsnummer schrijven, dat wisten we van bij debuut Herzeleid, waar “Wollt ithr das Bett in Flammen sehen?” nadrukkelijk de show stal, voor magnum opus Mutter dacht de groep grootser. “Mein Herz brennt” is wat Wagner als gesammstkunstwerk had aangeduid mocht hij anderhalve eeuw later zijn geboren. Het is theater, gemaakt voor die act met die doodskist en dat uit het lijf gerukte hart,  maar ook zonder staat die dramatische opbouw, dat explosieve refrein, en die heerlijke solo nog altijd.

Hoogtepunt: 00’55”. De intro is voorbij, Till Lindeman brult zich het eerste refrein in.

2. Wollt ihr das Bett in Flammen sehen?

Openingstrack van debuut Herzeleid, waar de invloed van Ministry, KMFDM en andere rauwe industrial nog zeer duidelijk is. De beat is droog en de gitaren en bas gaan even droog in de pas mee. Lindemann buldert alsof hij zijn troepen toespreekt (inclusief 24 maal “RAMMSTEIN) en enkel Christian Lorenz zijn bizarre synthriedel doet vermoeden dat niet heel erg serieus te nemen. En oh ja: u hoort verschillende malen de doodskreet uit “Doom”.

Hoogtepunt: 3’0”. “Sex ist eine Schlacht, Liebe ist Krieg”. Mocht u denken dat Rammstein dat bed letterlijk in de hens wilde zetten.

3. Rammstein

En toen hoorde je plots op de radio een Duitstalig lied over mensen die in brand stonden. Zwaar, traag en bedwelmend; als er een nummer is dat al vanaf het prille begin duidelijk maakte wat je als fan mocht verwachten, dan was het wel dit. Het gebrom van Lindeman, de gitaren die zich lijken op te warmen als een vliegtuigmotor of de rituele herhaling van dat eponiem; het brandt en het laat niet los. De gebeurtenissen van die noodlottige dag in 1988 hebben op een directe manier de podium performance van de band mee getekend. Voor das ahnungslose Publikum; de naam van de groep is een rechtstreekse verwijzing naar een ongeluk tijdens een vliegshow haast veertig jaar geleden. In de directe gevolgen van de vuurbal veroorzaakt door de botsing van drie Italiaanse stuntvliegtuigen kwamen zeventig mensen om. Waar dat allemaal gebeurde? Luchtmachtbasis Ramstein, Duitsland. In een poging om toch niet helemaal zonder smaak te zijn, koos de groep uiteindelijk voor Rammstein als naam; aan de plek van de ramp werd een ‘m’ toegevoegd. Op die veel te dure avondcursus Duits leren we ondertussen dan weer dat de toevoeging van die medeklinker de plaatsnaam verandert in het zelfstandige naamwoord dat verwijst naar een stormram. In 1994 ziet de groep het licht en al vanaf dag een is er voer voor discussie: hoe serieus moet je dit allemaal nemen?

Hoogtepunt: 0’53”. Rammstein/Ein Mensch brennt; we zijn nog geen minuut ver en de toon is gezet. Eerst dat ronkend geluid op de achtergrond en dan die gitaar als een vuistslag.

4. Ich will 

“Hé jongens, ze zijn nu nog altijd aan het zeuren dat wij iets van Nazi’s hebben. Zullen we hen anders geven wat ze willen?” Welja, dan. Op Mutter had Rammstein de vragen wel wat gehad, en was het van “hier, doe er mee wat je wil”. “Ich will” is zo tegelijk dictatorfantasie als geniale parodie op het inherent fascistische van een stadionconcert. “Könnt ihr mich hören? Könnt ihr mich seh’n?”; je ziet het elke frontman doen. “Könnt ihr mich fühlen?” Iets minder. En om het punt binnen te rammen dan dat “Ich versteh’ euch nicht”: het mag wat luider. Je ziet Lindeman zo het handje aan het oor brengen.

Hoogtepunt: 1’41”. Dat glorieus openbarstend refrein.

5. Deutschland      

Rammstein flirt met het Nazisme deel zoveel. Na “Ich Will”, “Links 234” en ga zo maar door, tacklen de Duitsers dan maar het controversieelste van alle: Das Vaterland. “Deutschland” is geen ode, maar een meerlagig onderzoeken waar het land voor staat. Het komt uiteindelijk neer op wat gemakkelijke, maar ware tegenstellingen, “mein Herz in Flammen Will dich lieben und verdammen / dein Atem kalt, so jung und doch so alt”, en verder spreekt de tien minuten durende videoclip bij het nummer boekdelen. Van de slachting op de Romeinen in het Teutoburgerwoud over de brandende Hindenburg en de concentratiekampen tot de Rote Armee Fraction, stonden licht en donker in de Duitse geschiedenis altijd zij aan zij.

Hoogtepunt: 00’48”. Een lange intro, maar daar is eindelijk die stampende riff die leidt naar dat diep gebromde “duuuu”.

6. Du Hast

Till Lindemann houdt al eens van een woordspelingske op zijnen tijd. Ditmaal kan “hast” met 1 (“hebt”) of 2 (“haat”) s’en geschreven worden en mag het zelfstandig en als hulpwerkwoord fungeren. Zo leert u ook nog wat. De song headbangt stevig in 4/4 vooruit, maar plant dankzij de synths de tong, ook stevig in de wang. In de tweede helft mag u gezellig mee “Nein!” brullen als antwoord op de huwelijksgeloften. Of zoals Lindemann ooit een zichzelf instant bevuilende journalist toegromde: “Wieso Humor?”

Hoogtepunt: 2’02”. “Biebedebiebe biep biep”. Muzikaal maken we ons sterk dat dit met een andere productie gewoon Eurohouse was geworden.

7. Haifisch

U wil naast ontregeling en vuur ook wat meerlagigheid van Rammstein? Wat dacht u van een toefje Bertold Brecht, hoempapa, een ritje langs alle betekenissen van “halten” en een refrein waaruit blijkt dat eenzame, wenende haaien de zee zout maken? Dan hebben we “Haifisch” voor u: ergens tussen Schlager- en Songfestival in. Catchy, slim, geestig en verdomd goed gemaakt. En Bertold Brecht? Leg het refrein eens naast de eerste zinnen van “Die Morität von Mackie Messer” (of “Mack The Knife”).

Hoogtepunt: 0’34”. Een drumroffel en dan het refrein dat er met (te) veel serieux aankomt.

8. Zeit

Op zijn meest recente album weet Rammstein (“Dicke Titten” en “OK” even buiten beschouwing gelaten) het puberale gedoe best goed te vermijden. Op de titeltrack – een powerballad voor het pantheon der powerballads – weet de band zelfs een existentiële snaar te raken. “Zeit” is een song over het onvermijdelijke voortschrijden van de tijd en sterfelijkheid. Bombastisch en groots, maar op de juiste momenten ook breekbaar en klein. U mag er gerust een niet-ironisch warm dekentje of krop in de keel bij denken.

Hoogtepunt: 3’56”. “So perfekt ist der Moment/ doch weiter läuft die Zeit/Augenblick, verweile doch/Ich bin noch nicht bereicht”: even de vertwijfeling en dan mag de als bombast vermomde wanhoop weer los.

9. Seemann

Provocatieve stelling: diep in de kern van Rammstein schuilt een schlagerband. Laat de groep een trage schrijven, en het wordt tranerig, plakkerig en zeemzoet. Het was (mvm) die in de aanloop naar deze Best Of over “Ohne Dich” zei dat hij er openingsdansen voor fans in hoorde, dit “Seemann” gaat helemaal voor de kleffe brok – maar dan op een goeie manier, dat spreekt. “Seemann” is een dramatisch zeebonkenlied

Hoogtepunt: 1’55”. “Jetzt stehst du da, an der laterne”. Geen band die het woord “laterne” gebruikt, was ooit serieus. Hierzo, humor!

10. Heirate mich

Een pareltje uit de beginperiode; “Heirate Mich” is een absurd liefdeslied over de grenzen van het sterfelijke heen waar tussen de lijnen door met necrofilie wordt geflirt. Het gebroken hart van de man die zijn gestorven liefde opgraaft en haar met zijn tranen weer tot leven probeert te wekken; dat klinkt niet meteen als het materiaal voor een meezinger, maar ook hier merk je zowel op plaat als live dat niet meezingen met het refrein haast onmogelijk is. Kijk je voorbij de eigenlijke inhoud van het nummer, dan moet je wel stilstaan bij de alle hetze rond de vrouw(on)vriendelijkheid van Lindeman. Het is niet aan ons om een oordeel te vellen, maar de rape fantasy uit het nummer komt wel gevaarlijk dichtbij aan wat er allemaal in de media werd gepubliceerd. “Heirate Mich” is een absolute topper in het oeuvre van Rammstein, maar toch; het wringt. Ben je niet helemaal mee? Haal een vertaalwoordenboek boven en sta even stil bij wat er nu precies gezegd én bedoeld wordt. Zo subtiel, zo ingetogen en zo fout.

Hoogtepunt: 2’03’’. “Zum zweiten Mal enkommst du mir”; het moment in het nummer waarop de grond voor het eerst opent en je haast voelt hoe je aangespoord wordt om te graven. 

11. Amerika

Amerika-hihi-haha. Rammstein reduceert in volle Irak-oorlog The U.S.A. tot een smeulend hoopje clichés en haalt daarmee harder uit dan had het een virulent traktaat over de toeren van George W. Bush geschreven. “Amerika” is met dat “We’re all living in America” een venijnig fileren van de culturele hegemonie van Uncle Sam, maar ook van dat specifieke tijdsgewricht waar oorlogen werden uitgelokt op basis van verzonnen informatie. “Der Terminator macht die Politik / Zähl’ bis 9mm und manchmal ist Krieg” is misschien wel de beste samenvatting van de trigger happy reactie op 9/11.

En verder is het natuurlijk gewoon fun.

Hoogtepunt: . “This is not a love song / I don’t speak my mother tongue”. Alweer zegt Lindemann veel met één flauwe mop.

12. Ich tu dir Weh

Dat Rammstein en zeker zanger Lindemann niet vies zijn van controverse en shockeren, wist u al. De band volgt hier ook de traditie van Duitse en Oostenrijkse kunst (Wiener Aktion, iemand?) Die gaarne mag ontregelen. Zelden deden ze dat zo vilein en alle kanten uit schoppend als met het album Liebe ist für alle da. En tussen al die verdorvenheid springt “Ich tu dir Weh” er nog wat meer uit: een song die zelfs een half jaar op de index stond. U mag zelf de tekst opzoeken en vertalen, wij houden het erop dat Lindemann de grens tussen BDSM en psychopathie los overgaat. Maar dus met een onwaarschijnlijk meezingbaar refrein waar bravere jongens een songfestival mee kunnen winnen.

Hoogtepunt: 4’03”. Na een brugje dat een beetje ambiguïteit binnen laat, haalt Lindemann zijn gruwelijkste lieve stemmetje voor een verstilde versie van het refrein.

13. Du riechst so gut

Als je geen Duits begrijpt, is dit het nummer bij uitstek om je toch zin te doen in krijgen in die veel te dure avondcursus. Waar je op plaat al merkt dat het nummer baadt in een zweem van lust en ingesnoerde geilheid, komt het inherente fetishgehalte dat de groep met zich meedraagt live pas echt tot uiting. Op het podium krijgt Lindeman een vrijgeleide om wat lijkt op jaren opkropte seksuele energie los te laten op de eerste rijen en zo te veranderen in een pit predator: in dit geval een man van rijpere leeftijd die niet zo vriendelijk vraagt om het zweet recht vanuit je oksels te mogen ruiken. Erotisch theater is altijd een van de stokpaardjes van de groep geweest; van de immense schuimspuitende penis tijdens liveversies van “Pussy” of de geveinsde sodomie tussen daddy Lindeman en toetsenist Christian ‘Flake’ Lorenz tijdens “Mann gegen Mann”, subtiel is het nooit geweest. Maar kijk; niets zo leuk als zestigduizend stinkende metalfans samen in koor “Schwuler” horen scanderen. Echt waar; het is tijd om Duits te leren.

Hoogtepunt: 1’43’’. Net voor het eerste refrein start, kirt Lindeman als het ware ein Raubtier das vor Hunger schreit/wittere ich dich meilenweit. En dan sluit je de ogen en mag de muzikale bondage beginnen. Welke liveversie? Live in Parijs, uiteraard! 

14. Sonne

Rammstein op zijn meest monumentaal: zwaar, ritmisch en beklemmend hypnotiserend. Wat begon als een intro voor bokser Vitali Klitschko groeide uit tot het nummer waar het gros van Europa mee voor de bijl ging. De trage, dreunende riff voelt als het opkomen van de zon zelf; mooi en genadeloos fel, maar naarmate het nummer vordert, schemert er vooral dreiging doorheen. Het is dan ook net die dubbelzinnigheid – de zon als lichtgevend baken van hoop en als teken van vuur en vernietiging- die het geheel zo triomfantelijk verslavend maakt. De bassen van Lindemans stem dragen het gewicht van een donkere ondertoon, net te intens om recht in de ogen te kijken. “Sonne” is de soundtrack voor het begin van een onvermijdelijke apocalyps; de supernova die ooit onherroepelijk op ons afkomt. De videoclip brengt de bovenstaande beelden ook prachtig tot uiting. De Duitsers herwerken het verhaal van Sneeuwwitje en de zeven dwergen tot een waarschuwingsverhaal rond schoonheid en verderf. Weinig dingen zijn zo krachtig als de hoge, uitdovende tonen aan het einde van het nummer en het beeld van de heroïnespuit in de lelieblanke arm van het sprookjespersonage.

Hoogtepunt: 00’37’’. De eerste seconden na de openingscountdown: Lindeman die de zon toestemming geeft om op te komen. Aus!

15. Mutter

Los van alle smeerlapperij die je op het album door je strot krijgt geramd, is de titeltrack misschien wel het nummer dat Mutter verheft tot een magnum opus. De diepe thema’s en veelvuldige dubbele bodems zijn er nog, maar thematisch gaan we geheel de andere kant op. In het nummer hoor je Lindeman smeken naar een moederfiguur om zijn eenzaamheid te doorbreken en om hem te beschermen tegen alles dat de wereld op hem afvuurt. Waar de tragere nummers in de catalogus van de groep vaak pathetisch zijn, lukt het in “Mutter” wel om de lijn tussen oprechtheid en geveinsde dramatiek te bewandelen. Geen kat die het toen vast doorhad, maar anno 2025 past het nummer perfect bij verschillende technologische doorbraken in de wereld van de fertiliteit en de verloskunde. Beelden die we twintig jaar terug steevast associeerden met referenties uit The Matrix –- dat shot waarin je ziet hoe de mens wordt herleid tot batterij in een couveuse – worden vandaag beschreven in casussen op medische congressen. De keren dat Lindeman “Oh gib mir Kraft” zingt, krijgen zo een erg wrange nasmaak.

Hoogtepunt: 3’50’’. “Gib mir Kraft”; opnieuw en opnieuw en opnieuw. 

Till Lindeman staat op 2 november in Het Sportpaleis in Antwerpen.