La Nuée :: La Nuée

Drie jaar na zijn debuut staat Johannes Eimermachers collectief La Nuée er met een tweede, opnieuw titelloze plaat, deze keer uitgebracht in eigen beheer. Die laat niet alleen horen dat het gezelschap een heel eigen hoekje afgebakend heeft in het Belgische muzieklandschap, maar ook hoe hun democratische basisprincipe vorm krijgt via een heel specifieke artistieke koers.

Het album, dat uit twee langere stukken bestaat die opgenomen werden in 2022, sluit prima aan bij zijn voorganger. Het gaat ook om dezelfde bezetting, met altsaxofonisten Eimermacher, Audrey Lauro en Frans Van Isacker, samen met Sylvain Debaisieux (tenorsax), Hanne De Backer (baritonsax) en João Lobo (drums in het tweede stuk). Het zijn stuk voor stuk muzikanten die ook actief zijn in onze jazzscene, maar hier ingeschakeld worden in een wereld die meer heeft met minimalisme en klankonderzoek. Er zit ook veel improvisatie in, maar helemaal vrij is het niet, want er wordt duidelijk gewerkt met specifieke parameters en/of een grafische score.

Eerste stuk “Le Souffle” geeft het al helemaal weg met die titel: hier verkennen de vijf saxofonisten een brede waaier aan technieken om met lucht te spelen. Draag je een koptelefoon met een hoog volume, dan is het verschieten als na een paar seconden stilte plots luchtstoten opduiken. Adem wordt door buizen geblazen, schuurt langs randen, ruist en suist. Het heeft aanvankelijk iets willekeurigs, maar ook iets mechanisch, alsof je omringd bent door een buizencomplex waar druk en stoom de boel tot leven brengen met een geagiteerde conversatie. Het web van klanken dunt snel weer uit, maar gaat over in langere golven, die gestaag verkeer in de verte suggereren.

De klanken worden meer uitgesproken, er wordt gereuteld en getrild, tot je uiteindelijk bijna op noise-terrein terechtkomt, met schrille, haast industrieel aandoende herrie. Gierende intensiteit is het resultaat, of toch tot het weer afgebouwd wordt naar een gedruppel van kleppen die de laatste zuchten doet uitsterven. Tweede stuk “La Nuée” laat meteen een heel ander verhaal horen, een denkbeeldige vogelvlucht. Het is gebaseerd op een grafische score waarvan een fragment de binnen- en buitenhoes siert, en die verschillende richtingen en een vorm suggereert, weliswaar met veel ruimte voor improvisatie.

Wat volgt is een grilliger, meer onvoorspelbaar parcours, dat meteen ook een stuk excentrieker klinkt. Hier wordt meteen overgestapt van geperste lucht naar gekras, gegier en gegaggel, met de saxen die hun herkenbare klank en register kunnen inzetten en het ene moment verloren lopen in ontzette wartaal, maar plots ook zingen als een eensgezind koor. Drummer Lobo maakt dan ook zijn intrede, met ritualistisch rollende toms en resonerend metaal, wat een van de saxen even aangrijpt om er een korte serenade tegenover te stellen. Wat je dan krijgt is een spel van en met ruimte, stilte, ongebruikelijke technieken en forse dynamiek, met in de finale bijna zelfs conventioneel harmonieuze momenten.

Natuurlijk blijft het wel muziek waarvoor je je tijd moet nemen. La Nuée/La Nuée verkeert in een wereld van zachtaardig radicalisme waar de collectieve intentie voelbaar is, maar de uitwerking volle concentratie vereist. Dit is muziek die deep listening vergt, om voorbij de oppervlakkige indrukken van georganiseerd geluid te kunnen gaan en te voelen hoe dat geluid en die interactie naar de voorgrond geschoven worden en het voorwerp van hun onderzoek zijn. Wie er oren naar heeft, die kan hier een uitdaging ontdekken die even open als hecht is, even verrassend als organisch.