Vrijdag 14 juli :: It’s a jazz thing
“I don’t know where it’s going. Maybe it’s going to hell. You can’t make anything go anywhere. It just happens.” Thelonious Monk wist het al: de jazz komt wel op zijn pootjes terecht. En tijdens de slot-tweedaagse van Gent Jazz – enkel hiervoor kon er een combiticket gescoord worden – kreeg de jazz ook het laatste woord. Het werd een eindspurt met ongemeen hoge pieken en wat, euh, interessante momenten, maar u, het publiek, heeft er zichtbaar van genoten.
En dat mag ook wel. Het systeem met de oplaadbare betaalkaarten is vermoeiend en de prijslijsten bekijken doe je ook hier om meerdere redenen best met een volle maag, maar beeld en geluid waren doorgaans top, stoeltjes reserveren zat er deze keer niet meer in (eindelijk!), de timing zat zo strak als de outfits van emcee Lies Steppe en het ranzige VIP-sfeertje dat je in het verleden al toegewaaid kwam zodra je de Gentse stadsring bereikte, viel amper te bespeuren. Strike! Rest enkel de vraag waarom fotografen veroordeeld werden om op een kluitje voor het mengpaneel te gaan staan met lenzen die bedoeld zijn voor voetbalvelden en birdwatchers in natuurreservaten. Schrik om de heilige beleving te verstoren?
Met Lara Rosseel Orchestra: Ark werden de bezoekers alleszins op gepaste wijze onthaald. Het was nog maar de derde keer dat de dertienkoppige bezetting rond de bassiste mocht opdraven en dat had voor- en nadelen: weinigen hadden dit al gezien, dus ze konden verrassen, maar het betekende ook dat dit een band zonder noemenswaardig concertritme was. Dat voelde je hier en daar wel: de combinatie van een strijkkwartet, een jazzband met twee percussionisten en een extra hoboïste (hoe vaak kan je dat gebruiken in een jazzverslag?) is ongebruikelijk, dus dan is het ook een uitdaging om een loopje te nemen met de regels, die nooit overboord gingen. Wat je wél kreeg, was een mooi boek van composities, geplukt uit albums De Grote Vrouw en Hert, maar dan met extra somptueuze tinten.
Het begon met water – percussionist Robbe Kieckens die de vingers nat maakte – en bewoog vervolgens naar de aarde. Je moest eigenlijk gewoon Rosseels wiegende heupen in het oog houden om de cadans van de muziek te volgen. Die was gepast sloom en warm, soms broeierig en vaak dromerig, met strijkers en blazers die eensgezind gingen verleiden in deze composities uit Duizend-en-een-nacht. Secties werden mooi uitgespeeld en er vielen een paar fijne solo’s op te tekenen, maar het was toch vooral muziek van een gracieus dobberend collectief. Hier en daar mocht je even proeven van de spanning die meer vrijheid, vuur en een grotere rol voor gitarist Willem Heylen zouden kunnen opleveren, maar er viel onmogelijk te klagen over die fraaie muziek. Het gaat Rosseel nog altijd voor de wind, en terecht.
Meteen naar de Garden Stage, waar gitarist Vitja Pauwels, die in een vorig leven nog bij Rosseel speelde, muziek uit zijn knappe soloalbum Drift By / Sink In liet horen. Meteen werd je eraan herinnerd dat de gear freak die zich graag omringt met een half dozijn gitaren in staat is om je zelfs de brandende zon te doen vergeten met songs die balanceren tussen roots, jazz en de soundtrack voor denkbeeldige road movie die dringend gemaakt moet worden. Bedwelmend tokkelfestijn “Drift By” klinkt als nu al als een onverwoestbare standard, “Muchacha” koppelde Ribot aan Morricone in pistolero-modus, en die huilende pedal steel gitaar van “Sync In” nam je mee naar een peyote-ritueel, ergens diep, diep in Arizona, waar de cactussen zich dik en dreigend aftekenen tegen een bloederige zonsondergang.
Heel andere kost bij Lakecia Benjamin, die aantrad met een bombarie die we niet meer gezien hadden sinds James Browns memorabele passage in Rocky IV. Of recenter misschien de beurt van Kamasi Washington. En net als de messias uit Los Angeles viel Benjamin door de mand. Er moest en zou fun gemaakt worden, uitgehaald worden, gefeest en gejubeld worden. Opgefokt, demonstratief en hardhorig moeten, moeten, moeten. Met veel, héél veel drukte en decibels. En dat is jammer, want je voelde dat dit goede muzikanten waren met nobele intenties, maar daar bouw je geen goed concert mee op. Dan kan je nog je muziek opdragen aan vrouwen en het universele paswoord ‘COLTRANE’ schreeuwen zoveel je wil.
Benjamin, vestimentair strak geïnspireerd door de Miles van Get Up With It, speelde scherp en assertief, herinnerde soms wat aan een Maceo Parker op een freejazztrip, geruggesteund door een kloeke band die bevlogen meekletterde en -donderde door “AmeriKKan Skin”, waarin de leider zich ontpopte tot een rapkanon, met een indrukwekkende energie die zelden afnam tijdens hyper-intense versies van “Amazing Grace” en “My Favorite Things”. Ze haalde werkelijk alles uit de kast (noten, noten, eindeloze slierten noten, die eindeloos mochten trillen), viel dramatisch op de knieën, riep op om zoveel mogelijk foto’s en video’s te nemen en te delen, en behandelde A Love Supreme als… formulemuziek. We snakten naar adem, ruimte en een leven zonder dwangbuis.
… en dat kregen we meteen cadeau van het Julian Lage Trio. De drie muzikanten zaten zo dicht bij elkaar als mogelijk was op dat podium en die denkbeeldige huiskamer ontstond er iets dat in z’n beste momenten de magie en het potentieel van live muziek voelbaar maakte. Gitarist Lage kon daarvoor ook rekenen op een meesterlijke ritmesectie, met bassist Jorge Roeder en Rudy Royston, een van de fijnste drummers van het moment (check zijn onlangs verschenen album Day eens), goed volk waarmee hij zopas een album opname in de gospel/spirituals-traditie. De songs daaruit werden gebracht met een combinatie van pure lyriek (Roeder), spaarzaamheid (Royston) en schier eindeloze verbeelding en souplesse (Lage).
De gitarist speelde op z’n Telecaster soms erg veel noten, maar vooral ook ten dienste van de songs. Die schuifelden bedeesd en dansten frivool met uitgebeende grooves en bakken bagage die soms herinnerden aan de wonderlijke muziek van Hank Jones en Charlie Haden of de rootsy heruitvinding van JD Allen (waar Royston ook achter de kit zit). Het trio zette de dynamiek die het vorige concert miste centraal, haalden uit met een stuk dat zelfs herinnerde aan het legendarisch hypnotiserende “East-West” van de Butterfield Blues Band, met Lage in de rol van Mike Bloomfield, en sleurde je steeds opnieuw naar het puntje van je stoel, waar de gitarist zelf ook graag uithing. Goed, ook Lage had gerust wat minder noten kunnen spelen, maar de blikken tussen de muzikanten waren duidelijk: ze verrasten ook zichzelf met songs die fladderden, prikkelden en verleidden. Een verademing.
Op de Garden Stage kwam het Kahil El’Zabar Quartet doen waar hij goed in is: ongehaast in cirkeltjes ronddraaien tot je alle besef van plaats en tijd verliest en de spirituele trance het overneemt. De leider bepaalde de puls o.m. via percussie met de voeten en voerde zijn band door een uitgesponnen “Compared To What” dat de klassieke versie van Les McCann en Eddie Harris misschien niet van de troon stootte, maar toch een waardige spiegelversie bezorgde. Vanachter z’n keyboard deed Justin Dillard je het gebrek aan bas en gitaar vergeten door geluiden te creëren die klonken als… een bas en een gitaar, terwijl trompettist Corey Wilkes en baritonsaxofonist Alex Harding aards en rootsy aanvulden. Hun versie van “Resolution”, het tweede deel uit Coltrane’s A Love Supreme, waarvoor El’Zabar achter de drumkit kroop, was een béétje rommelig, maar wel knap om te horen hoe vooral Wilkes hardbop, free en de kerk naadloos aan elkaar koppelde.
Het Branford Marsalis Quartet is een van de meest bejubelde working bands van de jazz, en terecht. Ze stralen autoriteit uit, het zit ook in hun zelfverzekerde attitude zodra ze het podium op wandelen, en toch word je elke keer weer koud gepakt door de onstuitbare présence van die eenheid. Ze staan er netjes afgeborsteld bij, maar dit zijn genadeloze hitmen, kanonnen die achter het stuur van een truck kruipen en de rest gewoon meesleuren, desnoods met een bloederig spoor. En het moet eruit: die eerste drie stukken waren goed voor zowat de beste straight jazz die we in jaren zagen. Het is jazz zoals alleen Amerikanen die spelen, met veel panache en volume, maar er zat ook dynamiek en reliëf in, met interactie die voortdurend scherp bleef. Marsalis’ eerste solo verkende al delirische hoogtes, terwijl die ritmesectie – pianist Joey Calderazzo, bassist Eric Revis en drummer Justin Faulkner – een onstuitbare energie genereerde.
Het was bij momenten explosief zoals je dat doorgaans vooral in de freejazz-flank van het genre te horen krijgt, maar dan stevig geworteld in de traditie. Muziek met een fysieke, dwingende urgentie, die meer gemeen had met de ontvlambare power van James Brandon Lewis dan andere bands in suits. De band speelde tot het eerste rustpunt met de rauwheid van de blues en de overtuigingskracht van gospel, maar ook met een onstuitbare, soepele swing. Als zo’n Revis, binnen deze band degene die ook het vaakst in avant-garde-wateren vertoeft, een solo speelt, dan lijkt het wel alsof er een hele bastraditie passeert; van Jimmy Blanton tot Charles Mingus en William Parker.
Vanaf de onvermijdelijke ballade werd wat gas teruggenomen, bewoog Calderazzo van de denderende blues van Horace Silver naar de elegantie van Bill Evans, terwijl Marsalis er rustig bij ging zitten. De zinderende elektriciteit was uit handen gegeven, maar ook op halve kracht imponeerde de band. Marsalis verkende op tenorsax de zone tussen Sonny Rollins en Gene Ammons met een gezapig rollende walking bass als elastische metronoom. Verderop werd het hele spectrum verkend, van hoekig verkrampende ritmes met supersized solo van een bezeten jagende Faulkner tot een uitgebeend skelet. De slotuitstap naar New Orleans met gast Terence Blanchard, een dag voor zijn concert met Herbie Hancock al op post, was een even overbodig als genereus festijn waarin de blazers de marching band leidden als een moderne Armstrong en Bechet. Kortom: een royale kopstoot gevolgd door uitstekende nazorg. Hoe cool kan old school zijn? Dit was het antwoord. Een jazzdag kan zich amper een beter slot wensen.
… tenzij je er nog snel een stukje Stéphane Galland & The Rhythm Hunters bij kan doen. De meesterdrummer van Aka Moon verzamelde een internationale band (6 leden, vijf nationaliteiten) rond zich, met drie blazers – tenorsaxofoniste Shoko Igarashi, altsaxofonist Sylvain Debaisieux en trompettist Pierre-Antoine Savoyat -, pianist Wajdi Riahi en bassiste Louise van den Heuvel. Zoals verwacht werd het vooral een exploratie van ritmes, maar de proggy fusion van het sextet klonk ook speels en toegankelijk. “Positivve” blonk uit in Afrikaans-getinte polyritmiek met knap vervlochten blaaswerk, terwijl de leider zelf uitpakte met het soort complex stuntwerk waar hij een patent op heeft. Het was een strakke, goed opgebouwde set die gaandeweg onder stoom kwam en nooit z’n dansbaarheid verloor. Van den Heuvels brede grijns en aanstekelijke, amper onder controle te houden enthousiasme spraken boekdelen. (Guy Peters)
