Zaterdag 15 juli :: “Trek die pries uit!”
Het eindeloze gemor over wat muziek die geen jazz is op een jazzfestival komt doen, is intussen bijna gaan liggen. Intussen heeft iedereen begrepen dat de marktlogica is wat ze is en dat je met ‘echte’ jazz geen festival van dit formaat uitverkoopt. Herbie Hancock is vermoedelijk de grootste nog levende en spelende jazzmuzikant van zijn generatie, maar zelfs hij heeft niet de brede aantrekkingskracht die Ludovico Einaudi, Joe Bonamassa, Snarky Puppy en Zaz uitoefenen. Dus het wordt dit, ofwel een kleinschaliger aanpak. Ooit al gehoord van een festival dat daar bewust voor kiest? Juist.
Maar goed, de muziek dus. Met in de spits Alex Koo, die bezig is aan een gestage opmars en de laatste tijd vooral solo hoge ogen gooit. Een goed onthaald soloalbum (Etudes For Piano) bij W.E.R.F. Records was het opstapje naar meer zichtbaarheid én een plekje op het hoofdpodium van Gent Jazz. En Koo deed dat goed, met een stijl en setlist die je op schok namen door een universum waarin jazz, klassieke, minimalisme en filmische muziek hand in hand gaan. Het begon speels-dramatisch met “All Arms on Deck!”, waarvoor Koo daadwerkelijk de rechtervoorarm inzette; gevolgd door het impressionistisch getinte “Luna Umi”.
Dan viel op dat Koo echt wel een persoonlijk geluid heeft dat misschien minder geschikt lijkt voor een groot jazzfestival, maar wel aanslaat. “DbREAM” herinnerde even aan het manische roteren van Nik Bärtsch. Vervolgens passeerde een knappe hommage aan Ennio Morricone (inclusief gefluit), maar het zwaarte- en hoogtepunt van het concert zat in “Sonar”, een etude met een verhaal dat opgehangen werd aan de jacht van de potvis. Koos introductie over de inktvissengenocide was zo uitvoerig dat je begon te vrezen voor een verlies van flow, maar niets daarvan. Het stuk speelde ingenieus met licht en donker, met densiteit en kaalheid, en was veel meer dan conceptuele spielerei. “Echt fijn om zo’n verhalende pianist te horen”, verklaarde de mevrouw voor ons bij het verlaten van de tent. De nagel op de kop, fijn concert.
Het was nog de vraag of de intimistische muziek van Profound Observer overeind zou blijven op de Garden Stage, die regelmatig dienst doet als veredelde zomerbar. Dat lukte goed voor dit trio van de jonge saxofonist Lennert Baerts, die zoals gewoonlijk geflankeerd werd door gitarist Vitja Pauwels, en deze keer ook drummer Jesse Dockx van zijn band Anti-Panopticon, die inviel voor Daniel Jonkers. De muziek van het trio zit in een spreidstand tussen traditioneel en experimenteel, met Baerts’ sound die regelmatig naar het Hoge Noorden leek te wijzen, terwijl Pauwels’ zich regelmatig liet gaan met weirde effecten en uithalen. Hij is het soort joker dat je elke band toewenst, in staat om vorm en kleur naar zijn hand te zetten.
Dat leverde een bijzondere spanning op in stukken als “Concealed In Ice” en “Ray Of Light”, waarin het weidse en intieme mooi samengingen. “Wanderlust” smokkelde subtiel wat exotische invloeden binnen, met Baerts die veel ruimte kreeg en Pauwels die het samenspel bij “The Other Person In Me” dan richting postrock duwde, weliswaar alsof Gary Lucas zich ermee moeide. “Fulfilment Of A Not Forgotten Promise”, een blues met een etherisch randje, was naar goede gewoonte de afsluiter van een sterke set, al was het met de bedenking dat de band pas écht tot z’n recht komt met wat meer tijd om een gelaagd verhaal te vertellen. Er komen ongetwijfeld nog kansen.
Op het hoofdpodium leek de komst van Bilal aanvankelijk een geval van miscasting. De band van de gelauwerde soulzanger die voor een groot deel van de loyale Herbie Hancock-aanhang vermoedelijk een onbekende was, leek aanvankelijk eentje van de ‘soep & patatten’-soort, met wat lompe, funky riffrock. De ritmes waren rudimentair, de muziek ergens tussen repetitieve groove, voorspel-soul en funk, maar zeker geen jazz. Maar het was Bilal zelf die het tij deed keren. Met een stemtimbre dat nu en dan herinnerde aan H.R. van zwarte punkband Bad Brains, en een falsetto die wijlen Curtis Mayfield opriep, stuurde hij de band naar het zwoele, eclectische terrein van Erykah Badu, D’Angelo & co., met slaapkamersoul die naadloos overging in drukkende funk met belijdenisverzen. Bilal beperkte zijn bindteksten tot het hoogstnodige, hield de vaart erin en liet zijn vocale kwaliteiten voor zich spreken. De aanhouder won.
We pikten een kort stuk mee van het Immanuel Wilkins Quartet, dat op de Garden Stage helaas af te rekenen kreeg met een tegenvallende sound. De band rond de bejubelde altsaxofonist die vinnige slierten de weide in slingerde, speelt hedendaagse jazz met wortels in free en gospel, en dat met een drukke energie die soms wat vormeloos aanvoelde, alsof het verhaal niet helemaal uit de verf kwam. Jammer, want het was snel duidelijk dat er een hoop talent bij elkaar stond.
Bij BJO Invites Aka Moon klopte daarentegen alles. De combinatie van het Brussels Jazz Orchestra én het doorgaans al redelijk drukke Aka Moon suggereert bijna een overdadige, corpulente weelde, maar het was eigenlijk genieten – op voorwaarde dat je je gordel om deed. Veel ademruimte zat er immers niet in het concert, dat verpulverend van start ging met de suite “The Why And The How”, die meteen liet horen tot wat die optelsom kan leiden. Je kan spelen met secties en bijvoorbeeld de tandem Galland/Hatzigeorgiou uitspelen tegen de blazers van het BJO, of Cassol met de Portugese gast, accordeonist João Barradas, die zijn MIDI accordeon liet klinken als een Fender Rhodes. Of je kan ze natuurlijk allemaal bij elkaar zetten.
Het was een feest van ingenieuze arrangementen en voluptueuze gelaagdheid. En indrukwekkende solo’s, zoals die eerste van Frank Vaganée, die er haast bij stond als een waakhond die maar blééf rukken aan die leiband op sopraansax, zo fel was zijn fysieke intensiteit. Er werd lekker gepompt, gejakkerd en breed uitgesmeerd, ook in het aan Pierre Van Dormael opgedragen “Peace” of het veelzeggend getitelde “Scofield”, dat gearrangeerd werd door Harrison Steingueldoir. Dit was turbojazz op het scherp van de snede, met een combinatie van strakheid en flexibiliteit, en een weelde aan kleuren en klanken. “Aka Truth” beloofde ‘iets rustiger’ te zijn, maar dat was eigenlijk een leugen, want er werd al bewogen naar een kolossale finale én een energiestoot die zou aanhouden tot “Galileo Galilei”. Enige bedenking dus: iets minder voluit gaan had geen kwaad gekund, een adempauze is altijd mooi. Anderzijds: wat ga je toch zitten emmeren als je zo’n genereuze bak orkestrale jazz over je heen krijgt? Strak, bevlogen en gevarieerd zonder goedkope krachtpatserij of effecten. Op en top Belgisch ook, maar van internationaal niveau en meteen de onbetwiste piek van de slotdag.
Niet veel later kwam Herbie Hancock (83) het podium op gejogd met een overwinnigsgebaar. “We’re gonna play weird music, is that ok?”, vroeg de man, die er oprecht zin in leek te hebben. En het kwintet was vertrokken voor een concert dat met haken en ogen aan elkaar hing, een paar keer z’n flow volledig verspeelde (vooral door ellenlange bindteksten) en uiteindelijk afgleed in een bedenkelijke effectenshow. Als het goed zat, dan was het sterk: in de “Overture”, een vergaarbak van gecondenseerde publieksfavorieten waar Hancock z’n concerten al een eeuwigheid mee aanvangt, was het een schizofreen potje genrehoppen, met fijne old school jazz die bruusk overging in pompende funk, spacey spelletjes op de synthesizer, kale grooves en gerotzooi met loops van gitarist Lionel Loueke, die demonstreerde hoe je in geen tijd en met talloze effecten eighties-reliek “Rockit” in elkaar kan steken.
Allemaal behoorlijk maf, maar dat zou eigenlijk niet mogen verbazen. Keer nog eens terug naar een album als Sextant (1972), uit een tijd dat geen idee te gek was, en je hoort die grilligheid, die onvoorspelbaarheid en die drang om buiten de lijnen te kleuren in al z’n jonge glorie. “Footprints”, de bekendste compositie van Hancocks beste vriend, wijlen Wayne Shorter, liet een meer coherent geluid horen, maar werd simpelweg verkloot door de synthetische trompetsound van Terence Blanchard. Dat een muzikant van dat formaat heil blijft zoeken bij zo’n wanstaltig geluid is onbegrijpelijk. Vanaf dan werd wel het feestje ingezet: Herbies synth klonk in jazzfunkklassieker “Actual Proof” nog even gesjeesd als cool, maar de solo’s van James Genus en jeugdige drummer Jaylen Petinaud waren meer effect dan inhoud.
En dan moet je erkennen, ook al voelt het wat respectloos aan, dat wat ooit nieuw was, niet noodzakelijk nog werkt. De vocoder in “Running To Me” was een fout idee die een hardnekkige mythe ontkrachtte: nieuwe technologie gebruiken staat niet garant voor innovatie, laat staan kwaliteit. Cheesy en vermoeiend, daarentegen. In het afsluitende “Chameleon” was de onvermijdelijke keytar van de partij, een instrument dat maar op één plaats thuishoort: het MIM in Brussel. Toegegeven: het enthousiasme van Hancock was aanstekelijk, je wilde graag meegaan in zijn dolle fantasieën, maar we geraakten niet verlost van die pijnlijke grimas … Net zoals bij de vrijheid van meningsuiting zijn er grenzen.
Dus ja: laat Herbie Hancock, helemaal terecht een icoon van de jazz, gerust nog eens terugkomen, maar dan akoestisch, zodat de geniale flitsen die er gisteren veel te weinig waren tot hun recht kunnen komen. Maar dat gaat hij natuurlijk niet doen, zijn concerten volgen intussen al jaren hetzelfde stramien. En kijk, zo klinken wij ineens als reactionaire ouwe rukkers. Niettemin: fijn slotweekend, het deed deugd! (Guy Peters)
