De natuurdocumentaire Wolf van Cees van Kempen opent met een voorstelling van Sergei Prokofievs Peter en de Wolf, waarna het muzikale sprookje overgaat in beelden van het echte dier en de stem van bioloog Dirk Draulans – die Matthijs Van Nieuwkerk vervangt die te horen is in de versie die in Nederland uitkwam – ons meeneemt naar de wouden van Oost-Europa. Het is een slimme manier om de contradictie op scherp te stellen die bestaat tussen het beeld van de wolf in folklore en de biologische realiteit van het dier.
Tegelijkertijd is die aanpak ook symptomatisch voor een paar van de problemen waarmee deze docu kampt: er is niks mis met wetenschappelijk goed onderbouwde propaganda en een rechtzetten van een aantal misverstanden, maar het is ook allemaal wel een beetje al te betuttelend en laat zo goed als geen ruimte voor gelijk welk tegenargument.
Laten we evenwel beginnen met een pluspunt: de op hoge resolutie geschoten digitale beelden – via drones of verborgen opgestelde camera’s en vaak met gebruik van ‘timelapse’ fotografie – die de wolven in hun natuurlijke habitat tonen, zijn bij momenten bepaald indrukwekkend. Wanneer een wolf een hert achternazit in ondiep water, dan zie je haarfijn elke druppel, elke glinstering van het licht en elke grasspriet. Precies omdat de makers duidelijk unieke beelden hebben kunnen draaien, is het heel erg jammer dat ze op een soms nogal hypocriete manier met die beelden omgaan. Er wordt heel veel gesproken over wolven die jacht maken, maar slechts een enkele keer krijgen we een vaag beeld van een wolf met een prooidier in de bek. Er zijn scènes over zieke wolven of jonge dieren die moeten vluchten voor een aankomende trein, maar god behoede dat we zouden zien hoe wolven een ander dier echt opeten, slechts wanneer dat idee past in een ander plaatje – een band vormen met een wolvin – is er even wat echte ‘wildheid’ te zien tegenover een prooi. Nochtans zou een andere omgang hiermee de film zeker ten goede zijn gekomen: erkennen dat bepaalde zaken deel uitmaken van de realiteit van de natuur, zonder dat daar iets verkeerd mee is, en op die manier ook het debat duiden dat nu woedt rond de aanwezigheid van de wolf in Limburg en de beste manier om daarmee om te gaan. Nu primeert het ‘knuffelgehalte’ van de wolf toch iets te veel. Op zich is dat een keuze die het producerende team mag maken natuurlijk, maar ze stellen er zich wel mee bloot aan makkelijke en terechte kritiek die wellicht hun goede bedoelingen een stuk ondergraaft. Dat ondergraven gebeurt ook wel een beetje door de tekstuele begeleiding van de film zelf, die je toch soms het gevoel geeft te zitten kijken naar veredelde schooltelevisie die te zien was op door leerkrachten binnen gerolde televisietoestellen en weinig kwalitatieve videocassettes een paar decennia geleden. Ook die werden getekend door al te nadrukkelijke vertellers en dat is hier evenzeer het geval ‘in 1979 gebeurde er iets héél belangrijks, er werd een verdrag getekend in Bern’. Neen, subtiliteit is niet meteen besteed aan de begeleidende nota’s in Wolf.
Dit is daarom zeker geen totale mislukking. Wolf is een oerklassieke documentaire die ook niet de ambitie heeft dat formaat te doorbreken, maar tegelijkertijd daarom ook wel een beetje vastzit in dat keurslijf (prentjes met educatieve tekst bij) en zichzelf bovendien geen cadeaus geeft door bepaalde aspecten van het onderwerp bewust te negeren.
