Zwerm :: Great Expectations

Grote verwachtingen, inderdaad. Badminton In Tehran was een van de albums die 2018 kleur gaven, dus het was uitkijken naar het vervolg. Met Great Expectations nadert Zwerm dichter dan ooit de traditionele rock-’n-roll-syntax, maar vult dat in op een manier die nog altijd getuigt van een heel eigen visie op wat die rock-’n-roll dan kan zijn.

Net als op de voorganger schreef Zwerm z’n eigen songs. Die hebben nu zowat allemaal zang (enkel bonustrack “Melusine” is volledig instrumentaal), en hoewel er geen vocale virtuozen te bespeuren zijn, zorgen effecten, ietwat afwijkende manieren van zingen en voordragen, en hier en daar zelfs wat knikjes richting polyfonie ervoor dat die zang toch opvalt in positieve zin. De structuren zijn hier ook vrij rechtlijnig en de consistente aanwezigheid van drumster Karen Willems maakt het geheel wat gebalder. Ondanks het wringende effect van spelletjes met microtonaliteit voelt dit aan als een verzameling relatief conventionele songs. Weliswaar van de soort die toch een beetje uit de haak hangen.

“Crow In The Dark” is de ideale opener. Samenzang die suggereert dat het alle kanten uit kan gaan, maar vervolgens een potige riff en stevig ritme, het heeft haast iets van een glamrock stomp die de heupen los schudt. Gitaren lopen er voortdurend de kantjes af, zang wordt gortdroog gedeclameerd. Vervolg “Peel Off The Sentiment” is weer zo’n voorbeeld van ongemakkelijke ontregeling die pop en avant-garde door elkaar klutst. Hier valt ook op dat de band bewust of onbewust neigt naar het werk van enkele rock eccentrics als Syd Barrett en Kevin Ayers.

Die combinatie van naïef klinkende dromerijen, surreële sfeer en psychedelische effecten is immers niet zo ver verwijderd van oude Pink Floyd-experimenten of de schizofrene pop van Ayers, die in een vingerknip kon switchen van pastorale intimiteit naar onweerstaanbare suikerpop, theatrale hoempapa en abrupte experimenten. Hier wordt met een vergelijkbare gretigheid – incl. handclaps – tussen pop, psych en prog gewinkeld. En als de exotisch getinte trance van de titeltrack en het heftig verkrampende “Heavy Machinery”, stoorzenderrock à la Pere Ubu, al huishouden in krachtige oorden, dan valt elders eerst de dosering op waarmee Zwerm inzet op origineel ingeklede dromerijen.

“On My Way To Aguno” is een pocketavontuur met samenzweerderige onthullingen, “It All Serves A Purpose” bouwt een prachtig genuanceerd verhaal op rond de roterende percussie en zang van sirene Willems, terwijl “My Umbrella” mooie dingen doet met zinderende klankgolven en zachtjes gestapelde vocalen. In afsluiter “No Questions No Lies” wordt Charles Dickens’ Great Expectations geciteerd – “Ask no questions, and you’ll be told no lies…” – in een song die plaatsneemt in de zone tussen Mike Oldfield en Robert Wyatt en je even beduusd achterlaat. Ga je voor de digitale release, dan krijg je er nog de kale spookblues van “Melusine” bij, net als “No Sign Of Dawn In The Skies”, dat korrelig aanzwelt om vervolgens te verdampen met opnieuw een sleutelrol voor Willems’ woordeloze zang.

Great Expectations is naast een verzameling sterke songs dan ook een knappe balanceeroefening. Misschien wat minder excentriek en verrassend dan de voorganger, maar de werelden van rock en avant-garde worden opnieuw vernuftig in elkaar gepast. En hoewel er hier en daar volop referenties opduiken (bovenop de al vermelde namen dachten we hier ook spontaan aan wat krautrockpioniers, pre-ambient Brian Eno en figuren als Sir Richard Bishop, Fred Frith, Rhys Chatham en Peter Hammill) is het toch weer een echte Zwerm-plaat. Geen gimmick, pastiche of geforceerd knip- en plakwerk, maar een coherent geheel met een heel eigen karakter dat luisterbeurt na luisterbeurt meer inventiviteit prijsgeeft.