Dynastieën zijn van alle tijden, vooral in de politiek en economie, maar ook de (schone) kunsten heeft de zijne. Opvallend genoeg of net niet, zijn deze in de eerste plaats terug te vinden bij het acteursgilde, al kent de geschiedenis er ook aardig wat die zich toelegden op muziek of schilderkunst. Literatuur lijkt een belangrijke uitzondering te zijn, waarbij bovendien (zoals onder meer bij Dickens of Tolkien) de ene maar al te vaak de andere(n) overschaduwt. Een belangrijke uitzondering vormen de Brönte-zusters, die elk minstens een klassieker op hun naam kunnen schrijven, alsook vader en zoon Dumas.
Hoewel hier relatief onbekend geldt hetzelfde voor Osamu Dazai (1909-1948) en diens dochter Satoko Tsushima (1947-2016), pseudoniem Yuko Tsushima, die beiden behoren tot de belangrijkste auteurs van het 20e eeuwse Japan. Bij een niet-Japanstalig publiek geniet Dazai ongetwijfeld de meeste bekendheid met Shayō (1947), in 1956 vertaald als The Setting Sun, en Ningen Shukkaku (1948), dat in 1958 werd vertaald als No longer human en in 2011 als A shameful life. Het werk werd door (horror)mangaka Junji Ito (Uzumaki, Tomi) deels herwerkt tot de gelijknamige manga in 2020 (No longer human). Dazai, die een woelig leven leidde en verschillende affaires en echtgenotes had, pleegde in 1948 zelfmoord – samen met zijn laatste minnares, Tomei Yamazaki.
Hoewel Satoko Tsushima haar vader niet heeft gekend, erfde ze duidelijk niet alleen zijn literaire talenten, maar ook de neiging om haar verhalen te doorspekken met autobiografische gegevens die haarzelf vaak in een weinig positief daglicht plaatsen. Haar oeuvre is weliswaar minder indrukwekkend dan dat van haar vader, maar staat op eenzelfde hoogte en heeft jammer genoeg ook maar met mondjesmaat haar weg naar vertalingen gevonden. Een aantal van haar werken vond een vertaling naar het Engels, terwijl in het Nederlands enkel de vertalingen verschenen van Choji (1978), als Kinderen van de wind in 1985, en Hikari no ryobûn (1979) als Domein van licht (1990).
Die laatste krijgt nu pas een tweede druk en mag hopelijk eindelijk aam Tsushima’s oeuvre de aandacht geven die het verdient. Want hoewel haar werk, vaak omschreven als feministisch (een label dat ze zelf verwierp), zich in de eerste plaats richt op gemarginaliseerde groepen in de samenleving (in het geval van Japan alleenstaande vrouwen) en weinig opbeurend van aard is, spreekt er ook een ongelooflijke schoonheid en veerkracht uit. In Domein van licht staat een jonge vrouw centraal die besluit van haar man te scheiden en in tussentijd met hun tweejarige dochtertje een nieuw appartement zoekt. Haar (ex)-man Fujino droomt van een eigen theatergezelschap en is niet in staat mee in te staan voor haar onderhoud. Zelf heeft ze een vast loon via haar werk bij een bibliotheek, maar uit alles is duidelijk dat dit aan de lage kant is.
Met haar moeder, die er financieel beter voor staat, heeft ze een afstandelijke band, terwijl ze verder nauwelijks vrienden lijkt te hebben – met uitzondering van enkele kennissen die ze voornamelijk via/met haar man leerde kennen. Hoewel de scheiding amicabel verloopt, lijkt Fujino niet geneigd om die snel ook formeel in orde te maken en kijkt hij weinig om naar zijn (ex-)vrouw en dochter. Naar eigen zeggen omdat hij nu eenmaal niet voor hen kan zorgen (en hen zelfs nog geld is verschuldigd) al is dat vermoedelijk niet de enige reden. In essentie gebeurt er niet gek veel in Domein van licht: het hoofdpersonage tracht haar leven als alleenstaande moeder te combineren met haar werk en privé-leven, maar dat laatste stelt niet veel voor.
Ook met haar buren is het contact veeleer beperkt. Bovendien is haar dochter veeleisend en druk, wat hun relatie stroef maakt en haar meer dan eens extra zorg en stress bezorgt. Het onbegrip en de wederzijdse frustraties leiden dan ook tot een vicieuze cirkel. Toch is het niet louter kommer en kwel, en vindt het hoofdpersonage geregeld ook enige rust en tevredenheid in momenten met haar dochter, kleine dingen en de paar contacten die ze heeft. Zelfs met haar (ex-)man zijn er ogenblikken van verstandhouding en begrip die hun scheiding en zijn terughoudendheid in een ander daglicht plaatsen. Een klein jaar glijdt aldus voorbij zonder opzienbarende gebeurtenissen. En toch leeft de lezer mee met mevrouw Fujino (haar voornaam wordt nooit vermeld) en haar dochter terwijl ze hun dagdagelijkse leven leiden met zijn `ups and downs`.
Met slechts twee vertalingen blijft het werk van Yuko Tsushima in het Nederlands sterk onderbelicht. Het mag zelfs vreemd heten dat Domein van licht in de voorbije dertig jaar sinds zijn eerste vertaling geen herdrukken of meer succes kende. De roman is immers zonder meer een ijzersterk werk dat de alledaagsheid van het leven op een manier in beeld brengt die niet alleen ontroert, maar ook hoopgevend is. De verschillende tinten waarin het leven van het hoofdpersonage wordt gekleurd doorheen de twaalf korte hoofdstukken verraden een meesterschap dat schreeuwt om een grotere bekendheid en ontsluiting. Hopelijk krijgt Domein van licht met deze tweede druk niet alleen de aandacht die het verdient, maar is het ook een aanzet tot een verdere ontsluiting in het Nederlands van Tsushima’s werk.
