Terrence Malick is altijd een beelddichter geweest. Dat was hij al in de films die stammen uit het begin van zijn carrière waarmee hij zijn onverwoestbare reputatie vestigde, zoals Badlands en Days of Heaven, en dat is hij zeker in zijn recente werk, waarin hij complexe thema’s vertaalt in beeldenreeksen die steeds minder een narratieve structuur hebben: The Tree Of Life, To The Wonder en Knight Of Cups.
Vreemd genoeg keert de narratie met deze Voyage Of Time grotendeels terug. Dit in tegenstelling tot veel eerdere films waarin Malick de cinema terug tot zijn absolute essentie bracht, het vermogen om door de juxtapositie van beeld en geluid emoties en ideeën te evoceren. In wezen is dit een uitbreiding van de wonderlijke sequens ergens middenin The Tree Of Life, die een impressie bood van de evolutie van het leven in het universum. Malick brengt uiteraard geen historisch of evolutionair biologisch overzicht, maar er zit toch een duidelijke verhaallijn in het geheel, die loopt van bij het ontstaan van het heelal tot aan de verschijning van de moderne mens. De plaats van de menselijke soort in het grotere geheel — filosofisch en biologisch — is een thema dat Terrence Malick altijd al gefascineerd heeft en dat hier volledig op het voorplan treedt. Ook nu weer is dat aan de hand van overpeinzingen en gefluisterde waarheden, wat eens te meer resulteert in een losjes meanderende film. Anders dan in voorgaand werk, is het dit keer echter allemaal wat té vrijblijvend en gemakzuchtig om echt te blijven hangen bij de kijker.
De vrije, associërende stijl van Voyage Of Time is Malick uiteraard heel erg eigen, maar het is duidelijk dat hij ditmaal toch ook inspiratie haalde bij anderen en dan met name bij Koyaanisqatsi van Godfrey Reggio, waarin natuurbeelden en vista’s van immense grootsteden een gelijkaardige symfonie van beelden opleveren. Waar Reggio echter koos voor een louter visuele ervaring, ondersteund door de obsederende muziek van Philip Glass, kiest Terrence Malick hier andermaal voor een voice-over (in de bioscoopversie Cate Blanchett, in de IMAX-versie Brad Pitt). Waar die vertelstem in ander werk fungeert als een soort klankbord voor ideeën en concepten, blijft die hier eerder beperkt tot vrij simpele stellingen over de grootsheid van de natuur en de kracht van liefde. Aangezien de ‘begeleidende tekst’ weinig meer biedt dan platitudes, blijven enkel de beelden over om de film overeind te houden. De regisseur van The Thin Red Line en Badlands blijft — wat dacht u — natuurlijk een man met een ongeëvenaard oog voor schoonheid en zijn combinatie van plastisch gebruikte CGI en conventionele beelden van de soms adembenemende natuurpracht, zijn uiteraard de moeite waard. Maar, zoals een collega-enola-recensent het stelde na de vertoning op het 43e Film Fest Gent: “Dit soort dingen zie je ook wel eens ergens in de late avond op ‘National Geographic’.” Malick lijkt hier inderdaad een beetje te verzanden in het schieten van mooie plaatjes, zonder veel conceptuele drager om ze aan op te hangen. Hij is en blijft een begenadigd cineast en een van de meest eigenzinnige stemmen in het Amerikaanse filmlandschap, maar baanbrekend of vernieuwend kan je dit echt niet meer noemen. Laat staan dat het allemaal — zoals bij zijn eerder werk — een intense esthetische ervaring zou opleveren.
Het doet wat pijn aan het cinefiele hart, maar de enige onvermijdelijke vaststelling is dat Terrence Malick voor de allereerste keer de bal echt heeft misgeslagen. Zijn latere werk wordt vaak verweten al te hermetisch en zelfingenomen te zijn, maar de — in alle eerlijkheid — wat banale toegankelijker structuur die hier als alternatief wordt aangereikt, is een pak minder boeiend dan de zowel inzake vormgeving als thematiek veel ambitieuzere voorgangers. Het zou kunnen dat de meestercineast zelf ook begrepen heeft dat de vormtaal die hij in het laatste decennium verkende zo langzamerhand een eindpunt bereikt heeft. Zijn volgende project — een oorlogsfilm met onder andere Matthias Schoenaerts — zou naar eigen zeggen een terugkeer betekenen naar de verhalende cinema.