Vier snaren, elektrisch versterkt, met een eigen smoelwerk.
De lange zomer van 1967. Het zojuist opgestarte Cadet Concept Records is naarstig op zoek naar muziek die aansluiting kan vinden met de snel aangroeiende hippiebeweging. De eerste release, het debuutalbum van de psychedelische groep Rotary Connection, is meteen een succes. In plaats van andermaal voor jong talent te kiezen, grijpt het label terug naar het verleden. De heren van Cadet Concept polsen bij Muddy Waters en Howlin’ Wolf, twee blueslegendes met decennia vakmanschap achter zich, of ze interesse hebben om voor één maal hun akoestische voor een elektrische gitaar in te ruilen. En daaruit volgen Electric Mud en The Howlin’ Wolf Album, vinyls die de grootstedelijke Chicago blues samengooien met een versterker, wah-wah pedalen en een vervormde klank.
Luisteren naar Bill Orcutt’s gelijknamige album is eenzelfde ervaring van transformatie ondergaan. In 2009 weet de Amerikaan na jarenlange stilte een niche te creëren met z’n experimentele akoestische blues: A New Way to Pay Old Debts als antwoord op een genre dat sterk op tradities leunt en rigide begint aan te voelen maar nu een zoveelste nieuwe leven is gegund. De volgende jaren bewandelt Orcutt een gelijkaardige weg, al begint z’n obsessie met het populaire lied sterk door te schemeren. A History of Every One ontrafelt klassiekers als ‘’White Christmas’’ en ‘’Black Betty’’ tot op het punt waar herkenning een intellectuele inspanning vergt. Die aanpak laat zich ook horen op Bill Orcutt, maar is voorzien van een pittig, elektrisch kleedje. Yowza!
Orcutt’s experimentele blues heeft de reputatie van hermetisch en ondoorgrondelijk te zijn, net zoals het abrasieve geluid van z’n voormalige groep Harry Pussy, maar deze laatste werpeling voelt opvallend melodieus en toegankelijk aan. Deconstructie is nog steeds het leidmotief, maar Orcutt geeft ieder nummer een herkenbaar smoelwerk. ‘’Lonely Woman’’ is een knipoog naar de free jazz van Ornette Coleman, dreunend het ene moment om vervolgens in berusting te verzinken. De tien composities, veelal kaalgeplukte versies van populaire songs maar af en toe zelfgeschreven, schommelen tussen herkenning en afwijzing.
Hoewel de zoetvloeiende verwijzingen naar populaire songs eerst de aandacht zullen opeisen, is het muzikale plezier van Orcutt’s ontvlambare stijl in de originele composities te vinden. ‘’The World Without Me’’ licht voor een eerste maal de sluier van Orcutt’s fijnzinnig gevoel voor ritme en melodie, met een lichtvoetige structuur die geregeld in razernij uitmondt. Het is precies hier dat Orcutt’s aandachtige luisteren naar gitaristen als Jimi Hendrix, Jimmy Page en Muddy Waters doorschijnt. ‘’O Platitudes!’’ is in vergelijking wervelender qua stijl – let op die tempoversnelling – maar behoudt de zorgvuldig vervaardigde atmosfeer van het album.
Orcutt suggereert zonder al te veel weg te geven. Ditmaal geen zang te bespeuren, maar een uiteengerukte harmonie schemert door in het vormelijke aspect van de man’s gitaarspel, waardoor tien volstrekt verschillende songs toch als die van één artiest aanvoelen. Authenticiteit zonder authentiek te willen zijn, of zoals de artiest Bill Orcutt het zelf ooit zei: “realizing that what we think of as the blues is a fiction and just how messed up our ideas about authenticity are.”
Howlin’ Wolf heeft zich nooit volledig laten overtuigen door de elektrische blues (naar verluidt valt z’n mening over The Howlin’ Wolf Album samen te vatten als “dog shit’’, die van Muddy Waters over Electric Mud is niet veel beter) maar Bill Orcutt omarmt de transitie van akoestisch naar elektronisch met vakkundig plezier. Een zoveelste bewijs dat blues anno 2017 nog steeds kan bezielen, mits de gepaste creatieve drijfveer.
Bill Orcutt speelt op 26 augustus tijdens het Summer Bummer Festival in Antwerpen.
